Η πολιτική κρίση στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία
της Μακεδονίας (Π.Γ.Δ.Μ.) που κινδυνεύει να μετατραπεί σε γενικευμένη σύγκρουση
και μετέπειτα γεωπολιτική αντιπαράθεση, το επικίνδυνο, αλλά άρτια
ενορχηστρωμένο κρεσέντο του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού του Edi Rama, ο
σχηματισμός κυβέρνησης με τη συμμετοχή - για πρώτη φορά- των εθνικιστών
δεξιών - ακροδεξιών «Ενωμένων Πατριωτών» στη Βουλγαρία, η κατάρρευση της κυβέρνησης συνασπισμού της Κροατίας
μετά την αποχώρηση του κυβερνητικού εταίρου του μικρότερου κόμματος Bridge of
Independent Lists (Most), εν μέσω της ταυτόχρονης πολιτικής αστάθειας στην
Τουρκία, παρά την πρόσφατη νίκη του Recep Tayyip Erdoğan στο δημοψήφισμα της
16ης Απριλίου 2017, απειλούν τη συνεκτικότητα της Ανατολικής Ευρώπης,
βυθίζοντας την ευρύτερη περιοχή στην ανασφάλεια, και διαμορφώνοντας νέες
γεωπολιτικές ισορροπίες.
Στο παρόν άρθρο εξετάζονται οι εξελίξεις οι οποίες
ήρθαν στο προσκήνιο το 2017, και απειλούν την ειρήνη, τη συνοχή και τη
σταθερότητα των Βαλκανίων, μέσω της επαναφοράς των οδυνηρών αναμνήσεων της
δεκαετίας του 1990, όταν η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως «πυριτιδαποθήκη» της
Ευρώπης.
οι
επικείμενες εκλογές & η «Μεγάλη Αλβανία»
Ο Ilir Meta, ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος της Αλβανίας
«Σοσιαλιστικό Κίνημα για Ένταξη» (L.S.I.), εξελέγη Πρόεδρος της χώρας την
περασμένη Παρασκευή, εν μέσω μποϊκοτάζ της αντιπολίτευσης.

Η εκλογή του
επετεύχθη στον τέταρτο γύρο της ψηφοφορίας, με τη θερμή υποστήριξη της
υποψηφιότητάς του από τον Πρωθυπουργό της χώρας, Edi Rama, και το κόμμα του.
Κατά τους τρεις προηγούμενους γύρους, η κυβερνητική πλειοψηφία δεν κατάφερε να
ανακηρύξει υποψήφιο, με την ελπίδα ότι το κεντροδεξιό Δημοκρατικό Κόμμα της
αντιπολίτευσης θα εγκατέλειπε εν τέλει το μακροχρόνιο μποϋκοτάζ στο Κοινοβούλιο,
και θα συμμετείχε στη διαδικασία εκλογής (Likmeta, 2017).
Συνεπώς, η αντιπολίτευση -της οποίας η απουσία από το
Κοινοβούλιο αναστέλλει τη μεταρρύθμιση της δικαστικής εξουσίας, που έχει ως
στόχο την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών της Αλβανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση-
απαιτεί τη δημιουργία μιας νέας τεχνοκρατικής κυβέρνησης εμπειρογνωμόνων
(Koleka, 2017). Κάπως έτσι, η Αλβανία παραμένει ένα καζάνι που βράζει.

Ωστόσο, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, τα κόμματα της αντιπολίτευσης
δεν έχουν πραγματοποιήσει την εγγραφή τους για συμμετοχή στις εκλογές,
εγείροντας σοβαρά ερωτηματικά σχετικά με την πιθανή αξιοπιστία τους (Mejdini,
2017).
Παρ’ όλα αυτά, ο Πρωθυπουργός Edi Rama συνεχίζει να
προκαλεί με τις δηλώσεις του, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο
εξωτερικό.

Στην προσπάθειά του, μάλιστα,
να καταστείλει τις διαδηλώσεις, η αστυνομία της χώρας ανακοίνωσε πως αυτές
συνιστούν παραβίαση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
Ωστόσο, εκτός από την
ανυποχώρητη αντιπαράθεσή του με την αντιπολίτευση, άνοιξε και νέο μέτωπο
εναντίον των Βρυξελλών, εξαπολύοντας νέες απειλές, και ανατροφοδοτώντας τα
σενάρια της «Μεγάλης Αλβανίας», καθώς άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για ένωση
μεταξύ Αλβανίας και Κοσσυφοπεδίου σε περίπτωση αναστολής της διαδικασίας
διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ένταξη χωρών της περιοχής.
Η Π.Γ.Δ.Μ. στα όρια συνταγματικής εκτροπής
Το
συντηρητικό-εθνικιστικό κόμμα V.M.R.O.-D.P.M.N.E. του Nikola Gruevski, το οποίο
κατέκτησε -έστω και στην κόψη του ξυραφιού- την πρώτη θέση στις εκλογές του
Δεκεμβρίου 2016, δεν κατόρθωσε να σχηματίσει κυβέρνηση ελλείψει αυτοδυναμίας
και συνομολόγησης με κάποιο από τα αλβανικά κόμματα της χώρας.

Εκτιμάται, συνεπώς, πως το σχεσιακό πεδίο αναφοράς, κατά το οποίο θεωρείται πως η ανωτέρω συνεργασία αποτελεί πλήγμα για την ενότητα του κράτους, δεν είναι άλλο από τη φημισμένη «πλατφόρμα των Τιράνων», ως εναργή ένδειξη του παρασκηνιακού ρόλου της Αλβανίας και στερρού άξονα με την Τουρκία στις εξελίξεις.

Συνεπώς, κατά την εσωτερική
πολιτική αντιπαράθεση, η πλατφόρμα συνεργασίας του Zoran Zaev με τα αλβανικά
κόμματα θεωρήθηκε το πρώτο βήμα προς την πραγματοποίηση της «Μεγάλης Αλβανίας»
και την υπονόμευση του Συντάγματος και του ενιαίου χαρακτήρα του κράτους, στον
απόηχο των αυξανόμενων εθνικιστικών τόνων της κυβέρνησης των Τιράνων.

Advertisement
Παράλληλα, η έκρυθμη κατάσταση, η οποία κορυφώθηκε
μετά την εισβολή εκατοντάδων διαδηλωτών στο Κοινοβούλιο κατά τη διάρκεια της
εκλογής του Πρόεδρου του, έχει θορυβήσει τη διεθνή κοινότητα στο σύνολό της
(Teofilovski, 2017). Πέραν της εσπευσμένης επίσκεψης της Ύπατης Εκπροσώπου της
Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Federica Mogherini,
ο πρέσβης των Η.Π.Α. στην Π.Γ.Δ.Μ., Jess Baily, απηύθυνε έκκληση προς τον
Πρόεδρο Ivanov να ανακαλέσει την απόφασή του, και να δώσει στον Zoran Zaev την
εντολή σχηματισμού κυβέρνησης (Kostaki, 2017).

Η δε
πρωτοφανής αντίδραση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας στις εν λόγω
εξελίξεις υπογραμμίζει το γεωπολιτικό διακύβευμα της τρέχουσας κατάστασης στη
μικρή αυτή βαλκανική χώρα. Φυσικά, οι υψηλοί τόνοι στην περιοχή εξηγούνται από
τους ευρύτερους γεωπολιτικούς συσχετισμούς.
Συγκεκριμένα, τα δυτικά Βαλκάνια
έχουν σαφώς αυξημένη σημασία για τις Η.Π.Α.
Ωστόσο, η προσχώρηση κρατών των
ανατολικών Βαλκανίων σε αμερικανικούς σχεδιασμούς, όπως η εισδοχή της Αλβανίας
στο Ν.Α.Τ.Ο., δεν κρίνεται ολοκληρωτικά αποτελεσματική στην αντιστάθμιση των
προβλημάτων που γεννώνται από την -μέχρι στιγμής- ενδιάμεση στάση της Σερβίας
μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, όπως και στην πιθανή απόκλιση της Π.Γ.Δ.Μ. υπό την
εθνικιστική ηγεσία του Nikola Gruevski.
Όσο για την ελληνική εξωτερική πολιτική, η κυβέρνηση
καλείται να αντιμετωπίσει το δίλημμα ανάμεσα, αφενός, στις απειλές του
αλβανικού στοιχείου της Π.Γ.Δ.Μ. -το οποίο αγνοεί μεν το κειμήλιο του
«μακεδονισμού», αλλά αναζητά διακαώς την ευρωατλαντική πορεία του κράτους, ως
μια πρώτης τάξεως ευκαιρία προς την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας- και,
αφετέρου, στον προβληματισμό για τη δυναμική της αποσταθεροποίησης ολόκληρης
της Βαλκανικής χερσονήσου -την οποία προκαλεί η υπόθαλψη του σχεδίου της
«Μεγάλης Αλβανίας».
Κυβέρνηση κεντροδεξιάς ή ακροδεξιάς υπό τον Boyko
Borisov στη Βουλγαρία;
Ο πρόεδρος της Βουλγαρίας, Rumen Radev, ανέθεσε και
επισήμως στον ηγέτη του κεντροδεξιού κόμματος «Πολίτες για την Ευρωπαϊκή
Ανάπτυξη της Βουλγαρίας» (G.E.R.B.), Boyko Borisov, την εντολή για τον
σχηματισμό κυβέρνησης.

Το G.E.R.B., το οποίο κατέλαβε την πρώτη θέση, και απέσπασε 95 από τις 240 έδρες του Κοινοβουλίου στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές της 26ης Μαρτίου, δεν είχε στην πραγματικότητα άλλη εναλλακτική από τη συμμαχία με τους «Ενωμένους Πατριώτες», προκειμένου να σχηματίσει πλειοψηφία.
Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί πως, από το 2014 έως το 2016, οι «Ενωμένοι Πατριώτες» είχαν παραχωρήσει κοινοβουλευτική στήριξη στον Boyko Borisov χωρίς, ωστόσο, να εισέλθουν στην κυβέρνηση.
Ο λόγος δεν ήταν
άλλος από το «veto» που αντέταξε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (E.P.P.), στο οποίο
ανήκει το G.E.R.B.
Έκτοτε, οι «Ενωμένοι Πατριώτες» τάχθηκαν ανοικτά υπέρ της Ε.Ε., και μετρίασαν σημαντικά τις δηλώσεις τους κατά των μειονοτήτων των Τούρκων και των Ρομά, παραμένοντας, ωστόσο, σταθερά αντίθετοι στην υποδοχή μεταναστών.
Έκτοτε, οι «Ενωμένοι Πατριώτες» τάχθηκαν ανοικτά υπέρ της Ε.Ε., και μετρίασαν σημαντικά τις δηλώσεις τους κατά των μειονοτήτων των Τούρκων και των Ρομά, παραμένοντας, ωστόσο, σταθερά αντίθετοι στην υποδοχή μεταναστών.

Ως αξιωματική αντιπολίτευση θα διατελέσει το κεντροαριστερό Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, από το οποίο προέρχεται και ο Πρόεδρος της χώρας.
Αναφορικά με τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης, η οποία
πρόκειται να δημοσιοποιηθεί την Τετάρτη 3 Μαΐου 2017, ο σοσιαλιστής επικεφαλής
του βουλγαρικού κράτους, ο οποίος προσέδωσε στους «Ενωμένους Πατριώτες» τον
χαρακτηρισμό των Ευρωπαίων εθνικιστών, φαίνεται πεπεισμένος πως ο εν λόγω κυβερνητικός
συνασπισμός θα φανεί αντάξιος των θεμελιωδών προσδοκιών των Βουλγάρων, με κύρια
αιτήματα για ασφάλεια, αύξηση των εισοδημάτων, δικαιοσύνη και σεβασμό των
νόμων.
Σε αναζήτηση νέου κυβερνητικού εταίρου η Κροατία
Σε νέα φάση αστάθειας και ανακατατάξεων φαίνεται να
εισέρχεται η περιοχή των Βαλκανίων, καθώς ανακοινώθηκε η κατάρρευση της
κυβέρνησης συνασπισμού στην Κροατία μετά την αποχώρηση του μικρότερου
κυβερνητικού εταίρου, που δεν είναι άλλος από το κόμμα Bridge of Independent
Lists (Most).
Μετά την παύση τριών Υπουργών του κεντροδεξιού συγκυβερνώντος
κόμματος (Most), οι οποίοι δεν έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στον Υπουργό
Οικονομικών λόγω της εμπλοκής του σε σκάνδαλο που αφορά την εταιρία Agrokor, ο
Πρωθυπουργός της Κροατίας και επικεφαλής του βασικού κόμματος του κυβερνητικού
συνασπισμού Croatian Democratic Union (H.D.Z.), Andrej Plenkovic, ανακοίνωσε με
αγωνιώδες διάγγελμα τη διάλυση της κυβέρνησης.
Παράλληλα, προχώρησε στην άμεση
έναρξη αναζήτησης νέου κυβερνητικού εταίρου, ώστε να ανακτήσει εκ νέου την
απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή. Ωστόσο, δήλωσε στη συνέχεια πως είναι έτοιμος
για προσφυγή στις κάλπες, σε περίπτωση που δεν καταστεί εφικτή η κυβερνητική
πλειοψηφία με το ήδη υπάρχον σχήμα.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί πως πρόκειται
για τη δεύτερη συγκυβέρνηση των H.D.Z.-Most που κατέρρευσε, από τις γενικές
εκλογές του Νοεμβρίου 2015. Η διάσπαση του κυβερνητικού συνασπισμού στην
Κροατία φαίνεται πως είναι αποτέλεσμα της διχογνωμίας και της έντασης που
προκλήθηκε μεταξύ των συγκυβερνώντων κομμάτων, με αφορμή τις μεταρρυθμίσεις και
περικοπές σε όλα τα επίπεδα, καθώς η χώρα παραμένει σε ύφεση εδώ και αρκετά
χρόνια λόγω χρέους (Milekic, 2017).
«Φωτιά» στα Βαλκάνια: έπεται συνέχεια (;)
Τα Βαλκάνια φλέγονται. Πρόκειται όντως για
πυριτιδαποθήκη στα αποκαλούμενα μικρά κράτη της Βαλκανικής χερσονήσου, που
εγείρει το ζήτημα της επέκτασης μιας γενικευμένης ταραχής και στα μεγαλύτερα
γειτονικά κράτη.
Ειδικότερα, υπό το φως της προσφυγικής κρίσης, η οποία
καταδεικνύει το χάσμα των προσδοκιών έναντι της πραγματικότητας, ένας γενικός
ξεσηκωμός δεν φαντάζει -σε πολλούς- απίθανος.

Στη γενικότερη εικόνα, όμως, πρέπει να συνεκτιμηθεί
και ο ρόλος των διεθνών παραγόντων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς την ύπαρξη
εθνικιστικών διεκδικήσεων ή την ανάμειξη παραγόντων εκτός περιοχής, όπως της
Τουρκία και της Ρωσίας, οι οποίες επιθυμούν την ανάπτυξη των επιρροών τους στα
Βαλκάνια, αλλά και των Η.Π.Α., με απώτερο στόχο τη Σερβία και τη συνεπακόλουθη
μείωση της ρωσικής επίδρασης στην εν λόγω χερσόνησο.
Μετά από έξι μήνες χωρίς κυβέρνηση στην Π.Γ.Δ.Μ., σε
συνδυασμό με την επιθυμία του Nikola Gruevski να παραμείνει στην εξουσία, η
πιθανότητα σύγκρουσης μεταξύ των Σλαβόφωνων και των Αλβανόφωνων εξακολουθεί να
υπάρχει.
Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ίδια όπως το 2001.
Οι εθνοτικές γραμμές
έχουν υποχωρήσει αισθητά έναντι των πολιτικών, μιας και κοινός στόχος είναι
πλέον η απομάκρυνση του Nikola Gruevski και η τήρηση των προβλεπόμενων
διατάξεων της Συμφωνίας της Οχρίδας του 2001, σχετικά με την πλήρη ισονομία και
ισοπολιτεία μεταξύ των ανωτέρω κοινοτήτων.

Επιπλέον, οι πιθανότητες επέμβασης
της Αλβανίας είναι ελάχιστες, λόγω της περιορισμένης στρατιωτικής και
οικονομικής ισχύος της χώρας, αλλά και της προειδοποίησης της Ε.Ε. και του
Ν.Α.Τ.Ο. προς τον Edi Rama, τόσο για το Κοσσυφοπέδιο όσο και για την Π.Γ.Δ.Μ.
Μολονότι, λοιπόν, κανείς δεν γνωρίζει το μέλλον, καθώς
«τὰ πάντα ῥεῖ», εκτιμάται πως τα Βαλκάνια δεν βρίσκονται άμεσα στα πρόθυρα
πολέμου.
Αντίθετα, πρόκειται για κινδυνολογία, που μπορεί να στραφεί εναντίον της
διατήρησης της ειρήνης και της ασφάλειας της περιοχής (Κουσκουβέλης, 2017).
Η
Ε.Ε., ως ο πλέον ισχυρός παίκτης στη σκακιέρα της περιοχής, οφείλει να
επιδείξει κινήσεις σοβαρότερης δέσμευσης στα Δυτικά Βαλκάνια, με στόχο την
προώθηση του θεμελιώδους πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού
των κρατών της περιοχής (Zeneli, 2017).
Πηγές:
1.Zeneli, D.
(2017). EU’s Litmus Test in the Western Balkans. [online] Moderndiplomacy.eu.
Available at: http://moderndiplomacy.eu/index.php?option=com_k2&view=item&id=2510:eu-s-litmus-test-in-the-western-balkans&Itemid=132.
[Accessed 4 May 2017].
2.Koleka, B.
(2017). Albanian split deepens as Socialists force through election of
president. [online] Available at:
http://www.reuters.com/article/us-albania-president-idUSKBN17U2Q6 [Accessed 4
May 2017].
4.Likmeta, B.
(2017). Albania MPs Elect Speaker Meta as President :: Balkan Insight. [online]
Available at:
http://www.balkaninsight.com/en/article/parliament-speaker-ilir-meta-elected-albania-president-04-28-2017
[Accessed 4 May 2017].
5.Mejdini, F.
(2017). Albania Faces Election Without Opposition Parties :: Balkan Insight.
[online] Available at:
http://www.balkaninsight.com/en/article/albania-heads-toward-unprecedented-elections-04-21-2017
[Accessed 4 May 2017].
6.Milekic, S.
(2017). Croatia PM Shakes Coalition With Triple Sacking :: Balkan Insight.
[online] Available at:
http://www.balkaninsight.com/en/article/croatian-govt-shakes-as-3-minister-sacked-04-27-2017
[Accessed 4 May 2017].
7.naftemporiki.gr. (2017). Βουλγαρία: Κυβέρνηση
Κεντροδεξιάς – Ακροδεξιάς υπό τον Μπορίσοφ. [online] Available at:
http://www.naftemporiki.gr/story/1229073/boulgaria-kubernisi-kentrodeksias-akrodeksias-upo-ton-mporisof
[Accessed 4 May 2017].
8.CNN.gr. (2017). Χάος στα Σκόπια – Εισβολή διαδηλωτών
στο κοινοβούλιο (pics&vid). [online]
Available at:
http://www.cnn.gr/news/kosmos/story/78465/xaos-sta-skopia-eisvoli-diadiloton-sto-koinovoylio-pics-vid
[Accessed 4 May 2017].
9.Κουσκουβέλης, Η. (2017). Τα Βαλκάνια δεν βρίσκονται
στα πρόθυρα του πολέμου!. [online]
Available at: https://www.thepressroom.gr/arthrografia/ta-valkania-den-vriskontai-sta-prothyra-toy
[Accessed 4 May 2017].
10.Πλάκας, Β. (2017). Τι συμβαίνει πάνω από το κεφάλι
μας; – Μια ανάλυση για την κατάσταση στα Σκόπια – MyPortal. [online] Available at: http://myportal.gr/ti-simveni-pano-apo-kefali-mas-mia-analisi-gia-tin-katastasi-sta-skopia/
[Accessed 4 May 2017].
============================================
Written by Αικατερίνη-Παρασκευή Καραμανλή
ΠΗΓΗ:powerpolitics.eu/%CE%B2%CE%B1%CE%BB%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%B1-%CE%B5%CF%86-%CF%8C%CE%BB%CE%B7%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%8D%CE%BB%CE%B7%CF%82-%CF%84%CE%AF-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%B1%CE%AF%CE%BD%CE%B5/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου