Ο Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης «ΣΥΝομιλώντας» με τον Νούτσιο Όρντινε...

                                                                   Α' ΜΕΡΟΣ

Προαπαιτούμενο διαλόγου: οι βεβαιότητες και οι εμμονές κάθε είδους συνιστούν την άρνηση και ακύρωση του διαλόγου. 

Όταν δεν είσαι έτοιμος να πείσεις και να πειστείς, να ακούσεις και να εισακουστείς, να συν-ζητήσεις, δηλαδή να αναζητήσεις από κοινού το νέο περιβάλλον που θα κυοφορήσει την αναγέννηση της Παιδείας, άρρηκτα συνδεδεμένης με τον Πολιτισμό και τελικά με την ίδια την κοινωνία, τότε μάλλον συζητάς με τον καθρέφτη σου.

Η ομιλία του Ιταλού διανοούμενου, καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Καλαβρίας Νούτσιο Όρντινε (Nuccio Ordine) στις 5 Οκτωβρίου 2015 στην Αθήνα1, μεστή και πλήρης υπαρξιακών ερωτημάτων για την εκπαίδευση, προκλητικών ερεθισμάτων για την προοπτική της αλλά και κατευθύνσεων συνολικής αντίληψης για την πολιτική περί του πρακτέου, συγκροτεί συγκεκριμένο πλοηγό σκέψης και αναζήτησης: 

Πού πάμε; Τι θέλουμε; Ποιον νέο γεωμετρικό τόπο περί του ευκταίου τελικά αναζητούμε;

                                                         Κύκλοι ερωτημάτων:

Α. «Τι ήρθατε να κάνετε σε αυτό το πανεπιστημιακό τμήμα; Τι στόχο έχετε βάλει ως προς την παρακολούθηση των μαθημάτων;» ρωτά τους φοιτητές του, για να λάβει την απάντηση: 

«Έχουμε γραφτεί στο πανεπιστήμιο για να πάρουμε πτυχίο».

* Ποιο το χρέος του σχολείου και του πανεπιστημίου;

* Να παρέχουν αφειδώς απολυτήρια και πτυχία ή ευκαιρίες για να επιδιώξουμε να γίνουμε καλύτεροι;

* Τι σημαίνει γίνομαι καλύτερος; Σημαίνει μήπως ότι αποκτώ κριτική σκέψη, γίνομαι ελεύθερος άνθρωπος, ικανός να συλλογίζομαι αυτόνομα; 

Μήπως αυτό με βοηθά να περάσω τις εξετάσεις και τελικά να πάρω και το πτυχίο μου;

* Ευθύνονται άραγε οι μαθητές και οι φοιτητές γι' αυτόν το «κλειδωμένο» αποκλειστικό στόχο «να πάρω το απολυτήριο μου, να πάρω το πτυχίο μου» ή ο κυρίαρχος ιδεολογικός μηχανισμός μιας κοινωνίας που θέλει κάθε επιλογή και κάθε πράξη μας να αντιστοιχεί στο ατομικό όφελος;

Απαντά ο Όρντινε: «Ζούμε σε ένα πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο που κυριαρχείται όλο και περισσότερο από τη δικτατορία της μεγιστοποίησης του κέρδους», παραπέμποντας ταυτόχρονα στον παρεξηγημένο Άνταμ Σμιθ, που είχε φροντίσει να διακρίνει το αχαλίνωτο αρπακτικό κέρδος από το θεμιτό ενάρετο προσωπικό κέρδος, που οδηγεί στην αρμονική ανάπτυξη ανθρώπου και ανθρωπότητας.

Β. «Σε τι χρησιμεύει;»

Αναρωτιέται ο μαθητής-φοιτητής:

* Σε τι άραγε χρησιμεύει να διαβάσεις την Οδύσσεια ή ένα ποίημα της Σαπφούς;

* Σε τι χρησιμεύει να μελετήσεις αρχαία ελληνικά και λατινικά;

* Σε τι χρησιμεύει να επισκεφθείς τον Παρθενώνα ή να ακούσεις Mότσαρτ;

Μας αρκεί ότι ήδη έχει απαντήσει ο Αριστοτέλης; Στο έργο του «Μετά τα φυσικά», αναφερόμενος στη χρησιμότητα της φιλοσοφίας σημειώνει: «Η φιλοσοφία δεν χρησιμεύει, διότι δεν κάνει εκδούλευση, διότι δεν είναι στην υπηρεσία κανενός, διότι είναι μια επιστήμη αυθύπαρκτη που διδάσκει τον δρόμο προς την ελευθερία: ακριβώς όπως ένα ελεύθερος άνθρωπος υπάρχει για τον εαυτό του και όχι για κάποιον άλλον».

Όπως και στην ερώτηση «σε τι χρησιμεύει η εκμάθηση των αρχαίων ελληνικών», ο Όρντινε μας υποδεικνύει το μυθιστόρημα της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ «Αδριανού Απομνημονεύματα», όπου ο Ρωμαίος αυτοκράτορας πλέκοντας το εγκώμιο της ελληνικής γλώσσας τονίζει: 
«Ό,τι έχει λεχθεί καλό από τον άνθρωπο, έχει ως επί το πλείστον λεχθεί στα ελληνικά».

Στον βαθμό που η γλώσσα δεν είναι ουδέτερη, τι ακριβώς συνιστά η υιοθέτηση των οικονομικών-τραπεζικών όρων «πιστωτικές μονάδες» και «οφειλόμενα-χρωστούμενα» από φοιτητές και καθηγητές στο πανεπιστήμιο;

Έχουμε συμφωνήσει ως κοινωνία ότι τα σχολεία και τα πανεπιστήμια θα μεταβληθούν σε επιχειρήσεις και οι φοιτητές σε πελάτες;

Είναι επιτακτική ανάγκη να αναρωτηθούμε ποιους εξυπηρετεί και πού οδηγεί αυτή η επικίνδυνη de facto μεταμόρφωση και μετακύλιση από την Παιδεία του αγαθού στην Παιδεία του κιλού, από την Παιδεία της αρμονίας στην Παιδεία της γραμμής παραγωγής, από την περιπέτεια της γνώσης στην επαιτεία του εκβιασμού της αγοράς.

Γ. Πάθος με την ποίηση

Τι θα συμβούλευε σήμερα, πώς θα απαντούσε σήμερα ο εθνικός μας διάλογος στους «άτυχους γονείς» που έχουν παιδιά παθιασμένα με την ποίηση, το θέατρο, τη ζωγραφική, τα εικαστικά, τη μουσική και την τέχνη ευρύτερα;

* Να βιώσουν το πάθος τους, ενδεχομένως εν πενία ευρισκόμενοι;

* Ή να κάνουν το διπλό αγώι (αυτό που λέει ο λαός μας: το αγώι κάνει τον αγωγιάτη) εξασφαλίζοντας τα προς το ζην από άλλες προσόδους για να μπορούν ταυτόχρονα να ασκούνται στον πρώτο τους έρωτα, αφού οι ίδιοι γνωρίζουν ποια είναι για την ψυχή τους «η χρησιμότητα των άχρηστων γνώσεων»;

Η «ιστορία των ψαριών» ίσως μπορεί να βοηθήσει:

Είναι δύο νεαρά ψάρια που κολυμπάνε. Κάποια στιγμή συναντούν ένα ηλικιωμένο ψάρι που πηγαίνει στην αντίθετη κατεύθυνση. Τους χαιρετά και λέει: 

«Γειά σας, παιδιά. Πώς είναι το νερό;» Τα δύο νεαρά ψάρια κολυμπάνε ακόμα λίγο, ύστερα κοιτάζει το ένα το άλλο και λέει: «Μα τι διάολο είναι το νερό;».

Το ζουμί της ιστορίας των ψαριών, μας λέει ο Νούτσιο Όρντινε, είναι ότι προφανείς, σημαντικές και πανταχού παρούσες πραγματικότητες είναι συχνά οι πιο δυσκολονόητες και οι πιο δύσκολα συζητήσιμες.

Θα τις ανα-ζητήσουμε; 
Θα τις ανα-γνωρίσουμε; 
Θα τις συν-ζητήσουμε;

Θα λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι την ίδια ώρα που η Ευρώπη ξεχνά τις πολιτισμικές της ρίζες και εξαφανίζει προοδευτικά τη μελέτη των αρχαίων γλωσσών, της φιλοσοφίας, της λογοτεχνίας, της μουσικής και της τέχνης, αναπτυγμένες τεχνολογικά χώρες, όπως η Κορέα, αυξάνουν τη χρηματοδότηση των ανθρωπιστικών σπουδών;

Όπως τα δύο νεαρά ψάρια, έτσι και εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε τι είναι στα αλήθεια «το νερό», μέσα στο οποίο ζούμε. Πράγματι δεν συνειδητοποιούμε ότι η λογοτεχνία και οι ανθρωπιστικές σπουδές, η κουλτούρα και η μόρφωση αποτελούν το ιδανικό αμνιακό υγρό, τον ζωοδότη υδροφόρο ορίζοντα μέσα στον οποίο οι ιδέες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, του δικαιώματος στην κριτική, της ανοχής, της διαφορετικότητας, της αλληλεγγύης, του κοινού καλού μπορούν να αναπτυχθούν δυναμικά.

Επενδύω στην εκπαίδευση και στον πολιτισμό σημαίνει διαπαιδαγωγώ τους νέους να σέβονται δυναμικά και να υπερασπίζονται στην πράξη τον προαναφερόμενο κώδικα αρχών και αξιών και να εναντιώνονται στη διαφθορά και στις εκφάνσεις της.

Προφανής και διακηρυγμένος στόχος μιας τέτοιας παιδείας δεν είναι μόνο η πολιτισμική ανάπτυξη της χώρας αλλά και η οικονομική. Η διαφθορά και η φοροδιαφυγή καταπολεμώνται μόνο μερικώς με τους καλούς κατασταλτικούς νόμους. Πρωταρχικά και προληπτικά ακυρώνονται ως μοντέλα ζωής από το καλό σχολείο και το καλό πανεπιστήμιο. Με τη διαμόρφωση μαθητών-φοιτητών-πολιτών που βιώνουν τη συλλογικότητα ως αρετή και αντιδρούν στη λογική του αρπακτικού και αχαλίνωτου κέρδους.

Ερχόμαστε λοιπόν από τη θεωρία στην πράξη, να μπολιάσουμε τις διακηρύξεις στην καθημερινή σχολική πραγματικότητα. Η απόσταση μεταξύ της συνταγματικής πρόβλεψης και της σχολικής πραγματικότητας εμφανής, ορατή και διευρυνόμενη.

* Σύνταγμα: -16.2 «η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους...» και 16.4 «Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια...» .

* Την ίδια ώρα, με βάση στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, σήμερα λειτουργούν 6.619 κέντρα ξένων γλωσσών, 2.348 φροντιστήρια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ων ουκ έστι αριθμός κατ' οίκον ιδιαίτερα μαθήματα, ενώ το ποσοστό της ιδιωτικής εκπαίδευσης βρίσκεται στο 5,75%, ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.

Συνολικός τζίρος ιδιωτικών διδάκτρων για τη «δωρεάν δημόσια παιδεία» το 2014 κοντά στο 1 δισ. ευρώ - 986,1 εκατ. ευρώ, χωρίς τα μαύρα των «ιδιαιτέρων κατοίκον».

Αυτήν την εικόνα παρέλαβε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. Μιας κατ' επίφαση δωρεάν παιδείας, κατ' ουσίαν παρακολούθημα της ιδιωτικής, με βαθιά αποτυπωμένο το ταξικό πρόσημο στο σώμα της κοινωνίας: 

«Έχεις λεφτά; Μαθαίνεις. Δεν έχεις; Στο κρυφό σχολειό». Ακριβώς όπως και στη δημόσια Υγεία: «Έχεις λεφτά; Ζεις. Δεν έχεις; Εις τόπον χλοερόν και αναψύξεως».

Η μεγάλη δημιουργική ανατροπή θεσμών, αντιλήψεων και συμπεριφορών στον χώρο της Δημόσιας Παιδείας αποτελεί όρο επιβίωσης, λίγο πριν απαξιωθεί ολοκληρωτικά, ως υποχρεωτική λειτουργία άνευ αντικρίσματος, παραμερίζοντας καθηγητές και δασκάλους του δημόσιου σχολείου, παιδαγωγούς-διαμάντια, να ασφυκτιούν κάτω από το βάρος μιας γενικευμένης και επιβαλλόμενης εκ των πραγμάτων μετριοκρατίας.

1 Το κείμενο της ομιλίας έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Άγρα με τίτλο «Η χρησιμότητα των άχρηστων γνώσεων». Το συνιστώ ενθέρμως.

* Ο Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης είναι δημοσιογράφος - φιλόλογος, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α' Θεσσαλονίκης. (talek1@otenet.gr). (Το Β' μέρος του κειμένου του δημοσιεύεται στο αυριανό φύλλο)

==============================================================

                                                  Από τη θεωρία στην πράξη

                                                                Β' μέρος

Οι αναγκαίες τομές - μεταρρυθμίσεις, με έμφαση στην πρωτοβάθμια και στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ακολουθούν ως προτάσεις για δημιουργική αναζήτηση κοινών τόπων περί του πρακτέου. 
Καρπός συλλογικής δουλειάς με πρώην συναδέλφους μου, μάχιμους Δασκάλους - Καθηγητές (με κεφαλαίο Δ), που μπορούν να εμπνέουν ακόμη τους μαθητές τους, κοιτάζοντάς τους στα μάτια, πανέτοιμοι να αντέξουν στο γόνιμο σφυροκόπημα των ερωτήσεων των παιδιών μέσα στην τάξη.

Σύμμαχοί τους η έγνοια, η έμπνευση, η ευθύνη και η κιμωλία, με στόχο να καταστήσουν τους μαθητές τους ισότιμους συνταξιδιώτες στη μεγάλη περιπέτεια στο πέλαγος των γνώσεων.

Α. Εκπαιδευτικά προγράμματα - Βιβλία

Εκπαιδευτικοί με πολυετή πείρα και αποδεδειγμένες ικανότητες, με ευρύτατη αποδοχή στην εκπαιδευτική κοινότητα θα αναλάβουν, θα μεθοδεύσουν και σε βάθος τουλάχιστον πενταετίας θα αποδεσμεύσουν τα σχολικά βιβλία από όλες τις αβελτηρίες, αδυναμίες και ατέλειες. Βασικός στόχος να πετύχουν την αυστηρή λογική συνέχεια κάθε γνωστικού αντικειμένου από τάξη σε τάξη και από βαθμίδα σε βαθμίδα.

Β. Διδασκαλία ξένων γλωσσών

Τα προγράμματα της διδασκαλίας της πρώτης ξένης γλώσσας (αγγλικά) εκκινούν από την Α' Δημοτικού με καταληκτικό όριο τη Γ' Γυμνασίου. 
Η δεύτερη ξένη γλώσσα θα εκκινεί από την Ε' Δημοτικού με καταληκτικό σημείο την Α' Λυκείου. Κεντρικός στόχος του ξενόγλωσσου τομέα, η ικανότητα του μαθητή να χειρίζεται με επάρκεια προφορικά και γραπτά δύο ξένες γλώσσες, να επικοινωνεί και να συνεργάζεται δημιουργικά με συνομήλικους του από άλλες χώρες, αξιοποιώντας λειτουργικά τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνίας.

Το μεγάλο στοίχημα για το δημόσιο σχολείο είναι τα μαθήματα των ξένων γλωσσών να αποκτήσουν την αξιοπιστία και τη φερεγγυότητα των φροντιστηριακών μαθημάτων, έτσι ώστε, σε βάθος πενταετίας, να πειστούν οι γονείς ότι δεν χρειάζεται να αιμορραγούν οικονομικά για να μάθει το παιδί τους τις αναγκαίες ξένες γλώσσες εκτός δημόσιου σχολείου.

Αν υπήρχαν 8.000 μαθητές σε όλη την Ελλάδα που πράγματι μαθαίνουν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα στο δημόσιο σχολείο, θα λέγαμε ότι σε κάθε μαθητή για τον οποίο το μάθημα πετυχαίνει τον σκοπό του αντιστοιχεί ένας καθηγητής. Πιστεύει κανείς άραγε ότι υπάρχουν σήμερα έστω 8.000 μαθητές που μαθαίνουν ξένες γλώσσες στο δημόσιο σχολείο;

Γ. Εκπαιδευτικό προσωπικό

Με δεδομένο ότι οι δάσκαλοι - καθηγητές συγκροτούν ή τουλάχιστον πρέπει να συγκροτούν τη δρώσα πνοή κάθε σχολικής πράξης είναι αναγκαίο να ξαναδούμε, μέσα σε κλίμα γενναίας και ουσιαστικής επανεκκίνησης της δημόσιας παιδείας, τα παρακάτω θέματα:

1. Τον ρόλο και την αποτελεσματικότητα των καθηγητικών σχολών. Εκπαιδεύουν μάχιμους εκπαιδευτικούς με όνειρο και φιλοδοξία να είναι μέσα στην τάξη οι δάσκαλοι - παιδαγωγοί έτσι ώστε να κερδίζουν κάθε μέρα την αναγνώριση των μαθητών τους; (σαν την αναγνώριση με την προσφώνηση «Oh captain, my captain", που κέρδισε ο καθηγητής Τζον Κίτιγκ από τους μαθητές του, στον «Κύκλο των χαμένων ποιητών»; https://www.youtube.com/watch?v=j64SctPKmqk).

2. Την αναγκαιότητα, μέσα από ενδελεχή αξιολόγηση, περιφερειακών ειδικοτήτων για τα αναλυτικά προγράμματα (π.χ. μηχανικοί, νομικοί, γιατροί κ.λπ.).

3. Επαναξιολόγηση από μηδενική βάση του τρόπου επιλογής, μέσω ΑΣΕΠ, δασκάλων - καθηγητών που επελέγησαν πριν από 15 χρόνια. Σε καμία περίπτωση δεν εισηγούμαι επιστροφή στην επετηρίδα. Αφού συναποφασίσουμε ποιον δάσκαλο θέλουμε, μετά να βρούμε μέσα από ποια διαδικασία θα τον αναζητήσουμε.

4. Υιοθέτηση του ζεύγματος αξιολόγηση με κίνητρα. Συνεχής, διαρκής, συνολική αξιολόγηση με αντικειμενικά κριτήρια από όλους, με όλους, για όλους ανά έτος. Οι καθηγητές αξιολογούν τους μαθητές, οι μαθητές τούς καθηγητές, όλοι σε όλη την ιεραρχική πυραμίδα του υπουργείου Παιδείας αξιολογούν και αξιολογούνται, χωρίς εξαίρεση.

Ίδρυση και λειτουργία 13 περιφερειακών σχολών (Π.Σ.) δημιουργίας και ανάδειξης εκπαιδευτικών, με συμμετοχή στα έξοδα λειτουργίας τους από τους ίδιους τους υποψήφιους εκπαιδευτικούς. Το διδακτικό προσωπικό των 13 περιφερειακών σχολών ανάδειξης εκπαιδευτικών θα προέλθει από έμπειρους εν ενεργεία ή συνταξιούχους εκπαιδευτικούς, εγνωσμένου κύρους των αντίστοιχων κλάδων και ειδικοτήτων, οι οποίοι στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής κοινότητας χαίρουν πλατιάς αποδοχής και αναγνώρισης και είναι ικανοί να εμπνεύσουν τους νέους συναδέλφους.

Δ. Το νέο ευέλικτο - αποτελεσματικό δημόσιο σχολείο

Κεντρικός στόχος είναι οι μαθητές να καλύπτουν όλες τις μαθησιακές τους ανάγκες, και όχι μόνο, μέσα στο σχολείο στη διάρκεια του πρωινού τους ωραρίου και να αποδεσμευτούν πλήρως από κάθε επιπλέον δράση που σχετίζεται με το σχολικό έργο και κοστίζει στους ίδιους και στην οικογένειά τους τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήμα.

Με άξονα λοιπόν την ενίσχυση του κύρους του φιλόδοξου εκπαιδευτικού, εντός και εκτός σχολικής μονάδας, οι εκπαιδευτικοί αυτοί που ξεχώρισαν και αποφοίτησαν επιτυχώς από τις 13 Π.Σ. και επομένως διορίζονται στα σχολεία, ως αριστείς του κλάδου τους, θα αναλάβουν την υλοποίηση των νέων αναλυτικών προγραμμάτων.

Αναλυτικότερα τα ωρολόγια προγράμματα του σχολείου διευρύνονται στις 40 διδακτικές ώρες (5 μέρες Χ 8 ώρες για τους μαθητές) και οι εκπαιδευτικοί που τα υλοποιούν, χωρίς καμία αύξηση του ωραρίου τους, θα έχουν πλεονάζουσες αποδοχές από τη συνδρομή του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων μέσα από μια διαδικασία δίκαιης - αναλογικής επιβάρυνσης με βάση τη φορολογική τους δήλωση.

Για παράδειγμα, κάθε τμήμα των 25 μαθητών Χ 60 ευρώ τον μήνα κατά μέσο όρο (από 0 ευρώ για την άνεργη - άπορη οικογένεια μέχρι 120 ευρώ για την εύπορη οικογένεια) αποδίδει 15.000 ευρώ τον χρόνο. Επιβάρυνση για κάθε μαθητή /οικογένεια η μέση καταβολή των 60 ευρώ Χ 10 μήνες = 600 ευρώ τον χρόνο. Οι δύο καθηγητές αριστείς που αναλαμβάνουν και διεκπεραιώνουν τις 40 ώρες λαμβάνουν το bonus των 600 ευρώ τον μήνα ο καθένας, ήτοι 6.000 ευρώ τον χρόνο. Τα εναπομείναντα 3.000 ευρώ αξιοποιούνται για τη φροντίδα υλικοτεχνικής υποδομής, εποπτικού υλικού, βιβλιογραφίας κ.λπ.

Σκοπός: Με αυτή τη διαδικασία ουσιαστικά το δημόσιο σχολείο απορροφά και υπερβαίνει τις ανάγκες για εξωσχολική φροντιστηριακή υποστήριξη του μαθητή με εξοικονόμηση πόρων για τη μέση ελληνική οικογένεια, η οποία πλέον δεν αιμορραγεί οικονομικά πληρώνοντας φροντιστήρια σε γλώσσες, σε ιδιαίτερα κ.λπ.

Ε. Μαθητική κάρτα

Η συγκεκριμένη κάρτα - ταυτότητα δείχνει την τάξη, τη βαθμίδα και το είδος του Λυκείου του μαθητή (αν μιλάμε για μαθητή Λυκείου). Με τη συγκεκριμένη κάρτα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει σχολική μονάδα της εκπαιδευτικής περιοχής στην οποία ανήκει.

Η διαδικασία αυτή θα αποτελέσει την έμμεση μορφή λειτουργικής αξιολόγησης της κάθε σχολικής μονάδας, τόσο από τη μεριά των γονιών των μαθητών Νηπιαγωγείου και Δημοτικού, όσο και των ίδιων των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου.

Σε περιπτώσεις που μια σχολική μονάδα σημειώνει πολύ περιορισμένη ζήτηση, δεν είναι δηλαδή ελκυστική, αναζητούνται συλλογικά τα αίτια που προκαλούν αυτή την κατάσταση και ακολούθως προσδιορίζονται οι τρόποι αντιμετώπισης και υπέρβασής της.

ΣΤ. Καλλιτεχνική Παιδεία: Θέατρο - Βιβλίο

Είναι αυτονόητο ότι ένα τέτοιο σχολείο δεν παρέχει στον μαθητή στείρα γνώση μέσα από μια λογική υπερεξειδίκευσης και άσκοπης συσσώρευσης πληροφοριών με μοναδικό αντάλλαγμα μια καλή θέση εργασίας.

Αντιθέτως, αντιλαμβάνεται την εκπαίδευση ως το σύνολο των εφοδίων που οφείλει να παρέχει στους νέους ανθρώπους, ώστε να συμμετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι ως ολοκληρωμένες και αυτόφωτες προσωπικότητες, ως ενεργοί, απαιτητικοί και άξιοι πολίτες, που ορίζουν οι ίδιοι τη μοίρα της κοινωνίας που συγκροτούν.

Σε αυτή την κατεύθυνση, η στοχευμένη και μελετημένη ενίσχυση της λεγόμενης καλλιτεχνικής Παιδείας για όλους τους μαθητές και η επιδίωξη μέσα από αντίστοιχες εκπαιδευτικές δράσεις της στενότερης επαφής των μαθητών κάθε βαθμίδας με τους ανεξάντλητους ελληνικούς και παγκόσμιους θησαυρούς του θεάτρου, του βιβλίου, της μουσικής, της τέχνης και του πνεύματος ευρύτερα θα πρέπει να θεωρείται «εκ των ων ουκ άνευ».

Στόχος το σύγχρονο σχολείο να εκπαιδεύει στη συμμετοχική - συλλογική δημιουργία καλλιτεχνικών σχεδίων εργασίας (project) σε κάθε τάξη, στη χώρα που γέννησε το θέατρο, ως προέκταση της συμμετοχικής δημοκρατίας. Έτσι ο μαθητής εκπαιδεύεται σταδιακά να γίνει πολίτης - πρωταγωνιστής και όχι αδιάφορος πολίτης-παρατηρητής.