Ο Μάρτιος, όπως ξέρουμε, ήταν αρχικά ο πρώτος μήνας
του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου.
Ήταν αφιερωμένος στον θεό Άρη (Mars), κάτι που
ταίριαζε αφού τα χρόνια εκείνα οι εκστρατείες ξεκινούσαν την άνοιξη, και μάλιστα
την πρώτη του Μάρτη γιόρταζαν το Armillustrum (Αρμιλούστριο) σε τέμενος του Άρη, γιορτή καθαγιασμού των όπλων.
Ο Μάρτης κάνει τα τελευταία κρύα, λένε οι παροιμίες:
Μάρτης, γδάρτης, παλουκοκάφτης, ενώ μια άλλη παροιμία λέει
«Φύλα ξύλα για το
Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια».
Βέβαια, να θυμηθούμε πως τον καιρό που
φτιάχτηκαν οι παροιμίες είχαμε το παλιό ημερολόγιο, άρα πρέπει να πάμε 10-12
μέρες πιο μπροστά:
ο τότε Μάρτης είναι σημερινός Απρίλης εν μέρει.
Ξέρουμε
άλλωστε ότι “από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα”, εξίσου όπως και
“μήτε ο Μάρτης καλοκαίρι, μήτε ο Αύγουστος χειμώνας”.
Για να εξηγήσουν αυτή τη μετεωρολογική διπροσωπία
του Μάρτη, οι παλιοί είχαν φτιάξει μια παράδοση, ότι ο Μάρτης έχει γυναίκα
πανέμορφη, αλλά κουτσή.
Όποτε τη βλέπει καθιστή, χαίρεται και κάνει τον λαμπρό
μαρτιάτικον ήλιο.
Όποτε όμως η γυναίκα σηκώνεται, ο Μάρτης θυμάται το κουσούρι
της και κατσουφιάζει.
Σε μιαν άλλη παραλλαγή, ο Μάρτης έχει δυο γυναίκες, τη
μια πάμφτωχη και πανέμορφη, την άλλη πάμπλουτη και άσκημη.
Όποτε πηγαίνει με
την όμορφη, ο καιρός είναι καλός.
Γενικά, και για την αστασία του καιρού οι
γυναίκες φταίνε.
Και ο ήλιος του Μάρτη καίει, λένε, οπότε κάθε
πρωτομηνιά, σαν σήμερα, οι μανάδες φορούσαν στα παιδιά (ή μόνο στα κορίτσια)
ένα βραχιολάκι από στριμμένες κλωστές, κόκκινη σίγουρα, ίσως και άσπρη ή άλλα
χρώματα -το έθιμο ακόμα βαστάει νομίζω. Λέει κι η παροιμία, οπούχει κόρην
ακριβή, του Μάρτη ο ήλιος μην τη δει.
Από τον Μάρτη έχουμε και τις Ειδές του Μαρτίου, που
αναστήθηκαν στη γλώσσα μας εξαιτίας εκείνης της ταινίας που δεν έχω αξιωθεί να
δω, αλλά βέβαια το “Ειδές” το θεωρούμε μαλλιαρό και δεν το λέμε και προτιμάμε
το “ειδοί, τις ειδούς”, σκέτη καθαρευουσιανιά, και όπως είναι άτριφτη λέξη όλο
και περισσότεροι φοράνε στις ειδούς μουστάκια και λένε για “τους ειδούς” (που
βγάζει περισσότερες γκουγκλιές από τις ειδούς), ενώ με τις Ειδές είναι αδύνατο
να φορεθεί μπούρκα. Είδες οι Ειδές;
ΠΗΓΗ:sarantakos.wordpress.com
====================================================================
Χελιδονίσματα
Πανάρχαιο έθιμο, ζωντανό μέχρι σήμερα σε αρκετά χωριά του Νομού Σερρών.
Τα χελιδονίσματα είναι γνωστά σε όλο το νομό Σερρών. Οι Λαογράφοι τα συνδέουν με τα Αρχαία χελιδονίσματα. Το τραγούδι, μάλιστα, ξεκινάει με τον ίδιο στίχο:
«ήλθε ήλθε χελιδών καλάς ώρας άγουσα, καλούς ενιαυτούς, επί γαστέρα λευκά, επί νώτα μέλιανα…»Το έθιμο πέρασε στους Βυζαντινούς χρόνους, διασώθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπως περιγράφει η Άννα Τριανταφυλλίδου στα Μακεδονικά ηθογραφήματα
«Άλλοι καιροί» στην πόλη των Σερρών και έφτασαν στις μέρες μας.
Το πρωί της 1ης Μαρτίου τα παιδιά (αγόρια και κορίτσια),κρατώντας ένα ξύλινο ομοίωμα της χελιδόνας πλημμυρίζουν τους δρόμους τραγουδώντας:
«Χελιδόνα έρχεται απ’την Μαύρη θάλασσα….» και μοιράζουν τους γνωστούς «Mάρτηδες» (στριφτό νήμα από κόκκινη και άσπρη κλωστή) για να μη μας «πιάνει» ο Μάρτης.
Και δεδομένου στην παράδοση ότι οι γυναίκες έπρεπε να είναι «αφράτες» και «άσπρες» σαν το γάλα, έπρεπε να φυλαχθούν.
Η συνήθεια να δένουμε στο χέρι μας την ασπροκόκκινη κλωστή «για να μη μας κάψει ο Μάρτης», οι λαογράφοι την συνδέουν με την «κρόκη» που οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν στο πόδι ή στο χέρι τους.
Τον «Μάρτη»τον βγάζουμε από το χέρι μας, όταν δούμε το πρώτο χελιδόνι ή πελαργό, τον βάζουμε κάτω από μία πέτρα κάνοντας συγχρόνως και μία ευχή ή πάλι τον κρεμάμε στον φράχτη της αυλής, να τον πάρουν τα χελιδόνια και να χτίσουν τη φωλιά τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου