Μηνολόγιον Φεβρουαρίου έτους 2020, Νίκου Σαραντάκου

Στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, που το έχουμε δανειστεί, ο Φλεβάρης ήταν ο τελευταίος μήνας του χρόνου -η χρονιά άρχιζε από τον Μάρτιο. 

Στο τέλος του χρόνου γίνονταν τελετές εξαγνισμού, και από το februum (= κάθαρση) ο μήνας ονομάστηκε Februarius. 

Από το Φεβράριος > Φεβράρης > Φεβλάρης προέκυψε η δημώδης ονομασία Φλεβάρης, που παρετυμολογικά συνδέεται με τη φλέβα, δηλ. ο Φλεβάρης ανοίγει τις φλέβες του (φλεβίζει) και βρέχει τον κόσμο -εξού και η παροιμία “Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει”.

Μάλιστα, στις θηλάζουσες υπήρχε η εθιμική συνήθεια, για την πρόληψη των παθήσεων των θηλών, να τηρούν απόλυτη αργία και νηστεία την ημέρα της Υπαπαντής, στις 2 Φεβρουαρίου, που σαράντισε η Παναγία-Λεχώνα. 

Η κάθε μικρομάνα πριν θηλάσει το βρέφος της σταύρωνε τις θηλές των μαστών της και έλεγε την παρακάτω επωδή τρεις φορές: 

“Φλεβάρη, φλέβες άνοιξε στις ρώγες των βυζιών μου για να βυζάξω το παιδί και να το μεγαλώσω για να βυζάξω τον υγιό τον κανακάρικό μου”.

Σα 1	† Ζαχαρίου Παπαντωνίου
Κυ 2	Γενέσιον Γεωργίου Σουρή· επίσης Δημητρίου Μενδελέγεφ και του Περιοδικού Συστήματος αυτού
Δε 3	Προσεδάφισις επί της Σελήνης του πρώτου γηίνου αντικειμένου
Τρ 4	† Τελευτή Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Και Δύτου Ανάδυσις
Τε 5	† Ιωάννου Γαβριήλ Εϋνάρδου
Πε 6	Δυστύχημα του αεροδρομίου του Μονάχου
Πα 7	Καρόλου Ντίκενς και Λουκιανού Κηλαηδόνη του μοναχικού καουμπόη τελευτή
Σα 8	Μάρκου Βαμβακάρη και Νικολάου Ξυλούρη, των γνησίων μελωδών
Κυ 9	† Κοίμησις Διονυσίου Σολωμού. Και Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας
Δε 10	† Νικολάου Καββαδία, βάρδου των ναυτικών
Τρ 11	† Καρτεσίου «σκέπτομαι άρα υπάρχω».
Τε 12	Γενέσιον Καρόλου Δαρβίνου
Πε 13	Εφεύρεσις κινηματογραφίας υπό αδελφών Λυμιέρ και θανή Ιωάννου Καλαϊτζή του δαιμονίου γελοιογράφου
Πα 14	Έρωτος του ανικήτου
Σα 15	Γενέσιον Γαλιλαίου
Κυ 16	Ιστολογίου ίδρυσις· και Δημοκρίτου του Αβδηρίτου
Δε 17	† Θανάτωσις Ιορδάνου Μπρούνο επί της πυράς
Τρ 18	Κοίμησις Μιχαήλ Αγγέλου και γενέσιον Νικολάου Καζαντζάκη, Κρητός
Τε 19	Γενέσιον Κοπερνίκου του ανατροπέως
Πε 20	Εφεύρεσις φωνογράφου υπό Θωμά Έδισων. Και Σπειροειδούς Αρχιτέκτονος γενέθλιον
Πα 21	Παγκόσμια ημέρα μητρικής γλώσσης
Σα 22	† Αμερίκου Βεσπουκίου
Κυ 23	† Ιωάννου Γουτεμβεργίου και της τυπογραφίας εν Ευρώπη. Και ίδρυσις της ΕΠΟΝ

Ο Φλεβάρης είναι ο μόνος μήνας που έχει λιγότερες από 30 ημέρες, και γι’ αυτό λέγεται Κουτσοφλέβαρος, ενώ σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας έχει κι άλλα ονόματα που δηλώνουν κάτι ανάλογο: 

Μικρός, Κουτσός, Γκουζούκης και Κούντουρον (ποντ. κοντή+ουρά). 

Και εξαιτίας αυτού, μια από τις παροιμιώδεις «ανύπαρκτες ημερομηνίες», είναι και η 30 Φεβρουαρίου, όπως είναι και οι 32 του μηνός, η μέρα του Αγίου Ποτέ (και του άλλου που αρχίζει απ’ το ίδιο γράμμα), ο μήνας που δεν έχει Σάββατο ή ο κόκκινος Μάης.

Υπάρχουν άφθονες λαϊκές παραδόσεις για το πώς έχασε τις μέρες του ο Φλεβάρης. 

Παραθέτω μία από το Σοποτό Αχαΐας, που περιλαμβάνεται στο κλασικό βιβλίο Παραδόσεις του Ν. Πολίτη:

 Ήτανε μια φορά μια γριά, κι είχε κάτι κατσικάκια. 

O Mάρτης τότες είχε είκοσι οχτώ ημέρες κι ο Φλεβάρης τριάντα μία. 

Ήρθε εκείνη την εποχή ο Mάρτης κι επέρασε χωρίς να κάμει χειμώνα. 

Kαι η γριά, από τη χαρά της που βγήκανε πέρα καλά τα κατσικάκια της, εγελάστη και είπε: 

«Στην πομπή σου, γερο-Mάρτη, τ’ αρνοκατσικάκια μου καλά τα πέρασα». 

Kαθώς τ’ άκουσεν αυτά τα λόγια ο γερο-Mάρτης, εθύμωσε και στη στιγμή δανείζεται τρεις ημέρες από το Φλεβάρη, το γείτονά του, και αρχίζει ένα σορόκο, π’ έκαμε τη γριά να χωθεί από κάτου από ένα κακκάβι και να φωνάζει:«Kάτσι, κάτσι, κάτσι!» γιατί έλεγε ότ’ εχόρευαν τα κατσικάκια απάνου στο κακκάβι. 

Tα κατσικάκια της γριάς εψόφησαν από το σορόκο. 

Kι από τότε έχει ο Mάρτης τριάντα μία ημέρα και ο Φλεβάρης είκοσι οχτώ. 

Ένεκα γι’ αυτό πόπαθε εκείνη η γριά, τις τρεις ύστερες ημέρες του Mάρτη τις λένε «ημέρες των γριών». 

Kαι ονοματίζουνε καθεμία από δαύτες και με τ’ όνομα μιανής από τις πλιο ηλικιωμένες γριές του χωριού· και αν τύχει καλή η ημέρα, λεν πως και η γριά είναι καλή, και αν γίνει κακοκαιρία, λεν πως από την κακία της έγινε.

Είπαμε πιο πάνω ότι «Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει». 

Πολλοί προσθέτουν κι ένα δεύτερο σκέλος που μετριάζει τη μετεωρολογικήν αισιοδοξία της παροιμίας. 

Στην Κεφαλονιά λένε ή λέγανε «μα αν τις φλέβες του ανοίξει, ξεροπήγαδα γεμίζει», ενώ στην Κρήτη «μα κι αν τύχει και θυμώσει μες στα χιόνια θα μας χώσει».

Είναι πάντως γεγονος ότι στα μέρη τα δικά μας ο Φλεβάρης πράγματι μυρίζει καλοκαίρι, και οι λιακάδες του είναι καλοδεχούμενες αφού προαναγγέλλουν την άνοιξη. Γράφει ο Βάρναλης στους Σκλάβους Πολιορκημένους:

Στης αμυγδαλιάς τα χιόνια,

στις λιακάδες του Φλεβάρη,

στου Μαρτιού τα χελιδόνια

και στ’ Αυγούστου το φεγγάρι

είχες μου, καρδιά, σπαρτάρει.

Αντίθετα, όπως μας ενημέρωσαν πριν από μερικά χρόνια οι ανταποκριτές μας, στα Πολωνικά ο Φλεβάρης είναι Luty, που σημαίνει κάτι σαν «μεγάλη παγωνιά», ενώ στα σουηδικά η λαϊκή ονομασία του είναι göjemånad, ο μήνας του χιονιού. 

Πάντως, εδώ στη Λοθαριγγία έφτασε Φλεβάρης κι ακόμα δεν έχουμε δει χιόνι.

Ο Φλεβάρης είναι από τους μήνες για τους οποίους έχει φτιαχτεί λέξη για γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκειά του, αν και κοντεύει να ξεχαστεί. 

Πρόκειται για τα Φεβρουαριανά: τις συγκρούσεις στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του 1863 μεταξύ Ορεινών και Πεδινών, στη μεσοβασιλεία μεταξύ Όθωνα και Γεωργίου. 

Σε ανάμνηση της συμφιλίωσης των αντιμαχόμενων, πήρε τ’ όνομά της η πλατεία Ομονοίας.

Να μην είμαστε όμως αθηνοκεντρικοί. Υπάρχουν και τα Φεβρουαριανά του Βόλου, η μεγάλη διαδήλωση στις 15.2.1921, μια απο τις πλέον σημαντικές στιγμές του εργατικού κινήματος προπολεμικά

                                            €€  ●► « » ▲▼◄  $$  €  $$  ◄ ▼▲ « »  ●► €€

                                          ΠΗΓΗ://sarantakos.wordpress.com/2020/02/01/february-8/