Κρίση! Μια λέξη -
καραμέλα, που λιώνει συνεχώς στο στόμα των πολιτικών, των δημοσιογράφων, των
επιστημόνων, των θεολόγων, των ιερέων, των φοιτητών, των μαθητών κι όλων των υπολοίπων - ευγενών &
μη - τάξεων της κοινωνίας μας.
Μια λέξη πανάκεια ,που γιατρεύει τον αφασικό λόγο.
Μια
λέξη πασπαρτού { passe-partout }για κάθε «φωτογραφικό» λόγο και για κάθε «κλειδωμένη» έννοια .
Ακολουθούν
ενδεικτικώς διαδικτυακά αλιεύματα με
τίτλους ,που περιέχουν την μυστηριώδη,σαγηνευτική και μαιτρ των μεταμφιέσεων
κ. Κρίση !
«..
Μετά την κρίση έρχεται η ανάπτυξη στην Ελλάδα.
- Κρίση που πέρασε ή κρίση που έρχεται; - Έρχεται βαθιά κρίση –
Δεν έρχεται το τέλος από την κρίση.. – Μετά την οικονομική έρχεται & η κλιματική κρίση – Έρχεται κρίση γάλακτος – Μετά την κρίση έρχεται νέα κρίση
– Έρχεται νέα προσφυγική κρίση – Έρχεται ενεργειακή κρίση
– Έρχεται νέα κρίση στην Ευρωζώνη, είναι στο δρόμο
– Ξεχάστε την οικονομική κρίση, έρχεται πολιτική κρίση …>>.
- Κρίση που πέρασε ή κρίση που έρχεται; - Έρχεται βαθιά κρίση –
Δεν έρχεται το τέλος από την κρίση.. – Μετά την οικονομική έρχεται & η κλιματική κρίση – Έρχεται κρίση γάλακτος – Μετά την κρίση έρχεται νέα κρίση
– Έρχεται νέα προσφυγική κρίση – Έρχεται ενεργειακή κρίση
– Έρχεται νέα κρίση στην Ευρωζώνη, είναι στο δρόμο
– Ξεχάστε την οικονομική κρίση, έρχεται πολιτική κρίση …>>.
Ποιά είναι
επιτέλους, αυτή η κ. Κρίση ;
Ο εκλεκτός
καθηγητής γλωσσολογίας
Γ.Μπαμπινιώτης μας δίνει τα φώτα του :
A]. ΚΡΙΣ-ΙΣ ή
ΚΡΙΣ-Η ;
Διαφέρει η κρίσις -εως{ γ’ κλίση
} από την κρίση-ης { α’ κλίση } .
ΑΝ.
ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ – ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – «Ο εν τη
λέξει Λόγος».
Η κατάληξη σε [-ις ] είναι ενδεικτική της κινήσεως και της δυνάμεως .
Τα ουσιαστικά αυτά
δηλώνουν κάτι το αφηρημένο .
Η κατάληξη
σε [-η] είναι στατική { ος-η- ον = αυτός -αυτή -αυτό} .
Τα ουσιαστικά
αυτά δηλώνουν κάτι το συγκεκριμένο.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί Ίσιδος και Οσίριδος», { 375 c }.
Ίσ-ις { < ίεσθαι }.
Ίσ-ις { < ίεσθαι }.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί ψυχής », { Γ΄,426 a}.
Όρασ-ις : η ικανότητα του οράν { πόλ-ις : η ικανότητα του πολείν,
κίνησ-ις :η ικανότητα του κινείν κ.τ.λ.}
Όρασ-ις : η ικανότητα του οράν { πόλ-ις : η ικανότητα του πολείν,
κίνησ-ις :η ικανότητα του κινείν κ.τ.λ.}
«Μη κρίνετε ,ίνα μη κριθείτε», γράφει ο ευαγγελιστής Ματθαίος [7,1 ] και ακολουθώντας την συμβουλή του δεν θα κρίνουμε το ακόλουθο κείμενο. Απλώς διαπιστώνουμε, ότι χρησιμοποιεί την λέξη «κρίση» ..21 φορές.!
LIDDELL & SCOTT» Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης». [ J ] : το υποθετικό τούτο γράμμα ουδέποτε [ = ποτέ, ούτε μία φορά ]
ουδαμού [=πουθενά ] της ελληνικής γης ή γλώσσης εύρηται , ουδέ μνημονεύεται.!
ουδαμού [=πουθενά ] της ελληνικής γης ή γλώσσης εύρηται , ουδέ μνημονεύεται.!
OMHΡΟΥ – » Ιλιάς», { Ε’ -500 } & { Β’ – 362 }. Κρίνη [υποτ.] = διακρίνει .Κρίνε = ξεδιάκρινε.
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ – «Λεξικόν κατά στοιχείον Ηλιάδος και Οδυσσείας». Kριτής = αυτός που διαχωρίζει τα πράγματα , τα δίκαια από τ’άδικα.
Ι.ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ – » Λεξικόν Ομηρικόν » .
AΡIΣTOTEΛOYΣ – «Πολιτικά», { Γ’ }. Η πόλις δεν είναι τα κτήρια {ντουβάρια } αλλά το πλήθος των πολιτών.
Πολίτης : αυτός που συμμετέχει της δικαστικής κρίσεως και της εξουσίας .
Ι.ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – «Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης».
J. B. HOFMANN – «Ετυμολογικόν λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής». Kρίνω / κρίννω { λεσβ.} : Κριτής, κρίσις, κρίμα {και κρείμα }, κριτικός, κριτήριον.
ΑΜΜΩΝΙΟΥ – «Λεξικόν Ομοίων και Διαφόρων λέξεων». Διαφέρει το κρίνειν από το διακρίνειν.
Το κρίνειν : δηλώνει κυρίως το να δοκιμάζει κάποιος κάτι
{δοκιμάζω= υποβάλλω σε δοκιμασία κάτι ,το βασανίζω , το εξετάζω , το ελέγχω },
το διακρίνειν : δηλώνει το να μπορείς να διακρίνεις ένα πράγμα από ένα άλλο πράγμα,
ήτοι το διιστάν { < διίστημι = στήνω χωριστά , τοποθετώ χωριστά ,αποσπώ }
και το χωρίζειν { < χωρίζω = αποχωρίζω,διαχωρίζω, διαιρώ, όθεν διαφέρω πολύ }.
Το κρίνειν : δηλώνει κυρίως το να δοκιμάζει κάποιος κάτι
{δοκιμάζω= υποβάλλω σε δοκιμασία κάτι ,το βασανίζω , το εξετάζω , το ελέγχω },
το διακρίνειν : δηλώνει το να μπορείς να διακρίνεις ένα πράγμα από ένα άλλο πράγμα,
ήτοι το διιστάν { < διίστημι = στήνω χωριστά , τοποθετώ χωριστά ,αποσπώ }
και το χωρίζειν { < χωρίζω = αποχωρίζω,διαχωρίζω, διαιρώ, όθεν διαφέρω πολύ }.
ΗΣΥΧΙΟΥ του ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – «Λεξικόν». Κρίνειν : 1.το να αριθμείς ,να μετράς τόσα από εκείνα , τόσα από τ’άλλα
2.Το να διαχωρίζειςαυτά από εκείνα και αυτά με τ’άλλα
3. Το να ανακρίνεις, να εξετάζεις [ < εξ + ετάζω < ετός = πραγματικός,αληθινός ]
ρωτώντας επίμονα και αναζητώντας την αλήθεια των απαντήσεων
4.Το να συγκρίνεις { < συν+κρίνω = συνθέτω,συνενώνω.}
τα χωρισθέντα απ’αλλήλων και να τα συναρμολογείς εκ νέου .
2.Το να διαχωρίζειςαυτά από εκείνα και αυτά με τ’άλλα
3. Το να ανακρίνεις, να εξετάζεις [ < εξ + ετάζω < ετός = πραγματικός,αληθινός ]
ρωτώντας επίμονα και αναζητώντας την αλήθεια των απαντήσεων
4.Το να συγκρίνεις { < συν+κρίνω = συνθέτω,συνενώνω.}
τα χωρισθέντα απ’αλλήλων και να τα συναρμολογείς εκ νέου .
Γ.ΕΞΑΡΧΟΥ / Μ.ΦΩΤΙΑΔΟΥ – «Ιωάννου Ζωναρά Λεξικόν».
ΦΩΤΙΟΥ – » Λέξεων Συναγωγή ».
THOMAS GAISFORD S.T.P – «Etymologicon Magnum Lexicon». Κριτής : αυτός που μπορεί να ξεχωρίσει τις διαφορές.
Κρίναι { απρμφ.} : το να διαχωρίζεις και να διακρίνεις [τις διαφορές ].
Ακριτόμυθος : αυτός που λέγει πράγματα άκριτα και αδιαχώριστα
& δεν μπορεί να διακρίνει αυτά που λέγονται.
Κρίνω : α]. διαχωρίζω β]. δικάζω γ]. επιλέγω.
Κρίναι { απρμφ.} : το να διαχωρίζεις και να διακρίνεις [τις διαφορές ].
Ακριτόμυθος : αυτός που λέγει πράγματα άκριτα και αδιαχώριστα
& δεν μπορεί να διακρίνει αυτά που λέγονται.
Κρίνω : α]. διαχωρίζω β]. δικάζω γ]. επιλέγω.
ΑΝΘ.ΓΑΖΗ – «Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης».
Κρίσιμος { < κρίσις } = αναποφάσιστος , αμφίβολος,διαφιλονικούμενος.
Κρίσις {< κρίνω } =
1. διαχώρησις, εξέτασις,απόφασις
2.διαφορά,δίκη,κρισολογία,φιλονεικία
3.εκλογή
4.διάκρισις
5.απόφασις κριτού, έκβασις, τέλος
6.μεταβολή ασθενείας ή δρόμος αυτής προς το τέλος
7.εξήγησις, διάλυσις 8.πρόσκλησις εις το κριτήριον.
ΣΚΑΡΛΑΤΟΥ Δ. του ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ – «Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης». Κραίνω { < κράας -κράς ,κάρηνον } =
φέρω κάτι εις πέρας,εκτελώ,εκπληρώ ,πραγματώνω ,ερμηνεύω,εξηγώ.
Κραίνω αντί του λέγω 2.άρχω, εξουσιάζω.
Κρίσις = το κρίνειν ή κρίνεσθαι // Ξεχώρισμα,ξεδιάλεγμα ,σκέψις { μεταφ.} //
απόφασις, δίκη, κρισολογία //
[Ιατρ.] μεταβολή ασθενείας επί το κρείττον ή χείρον {= προς το καλλίτερον ή το χειρότερον}.
φέρω κάτι εις πέρας,εκτελώ,εκπληρώ ,πραγματώνω ,ερμηνεύω,εξηγώ.
Κραίνω αντί του λέγω 2.άρχω, εξουσιάζω.
Κρίσις = το κρίνειν ή κρίνεσθαι // Ξεχώρισμα,ξεδιάλεγμα ,σκέψις { μεταφ.} //
απόφασις, δίκη, κρισολογία //
[Ιατρ.] μεταβολή ασθενείας επί το κρείττον ή χείρον {= προς το καλλίτερον ή το χειρότερον}.
A.Π.Θ {Ιδρ. Μαν.Τριανταφυλλίδη} – «Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής» 1.Κρίση { λογ.} : το αποτέλεσμα της λογικής διεργασίας.
2. Κρίση : { ιατρ.} ξαφνική και βίαιη επιδείνωση μιας χρόνιας πάθησης.
2. Κρίση : { ιατρ.} ξαφνική και βίαιη επιδείνωση μιας χρόνιας πάθησης.
ΕΜΜ. ΚΡΙΑΡΑ – «Νεοελληνικό λεξικό». Κρίση : 1. Διανοητική ενέργεια κατά την οποία το άτομο εκτιμά [=κρίνει ] πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις και διαμορφώνει άποψη ,καθώς και το αποτέλεσμα της κρίσης του.
2.Η ικανότητα κάποιου να κρίνει ,να σκέφτεται σωστά ,ευθυκρισία.
3.Δικαστική απόφαση . .. 5[ θρησκ.]
Η μέλλουσα κρίση = η τελική δικαίωση ή τιμωρία του κάθε ατόμου κατά τη συντέλεια του κόσμου. Η ημέρα της Κρίσης = η Δευτέρα Παρουσία. 8]α.[ιατρ.] έντονη εκδήλωση μιας παθολογικής κατάστασης ,ενώ το άτομο φαινομενικά είναι πλήρως υγιές. 8]β.απότομη μεταβολή κατά την εξέλιξη λοιμώδους νοσήματος σε συγκεκριμένη ημέρα μετά την εκδήλωση της αρρώστιας και προαναγγέλλει την θεραπεία. 9]α.
Περίοδος στη ζωή μιας ομάδας ή στη λειτουργία ενός συστήματος ή οργανισμού που χαρακτηρίζεται από μεγάλες διαταραχές ,δυσκολίες , ένταση αστάθεια… 9]δ.
Δύσκολη περίοδος στην προσωπική ζωήενός ατόμου ,όταν αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα και έχει εσωτερικές συγκρούσεις { κρίση συνείδησης –υπαρξιακή κρίση κ.τ.λ. }
Τους οφθαλμούς ανοίξατε , εκάς οι αμύητοι .
1. Η ΚΡΙΣΙΣ ΣΤΗΝ ΛΟΓΙΚΗ. Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – «Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης». Κρίσις = διάκριση ,διαχωρισμός .
ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ – ‘ Μέλισσος ‘, [ 9]. Κρίσις = διάκρισις .
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια » , { Θ’ – 1165 a }. Σύγκρισις { συν+κρίσις } =παραβάλλω, παραλληλίζω // συνθέτω ,
συνενώνω , συναρμολογώ εκ νέου τα απ’ αλλήλων χωρισθέντα.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – «Θεαίτητος», { 150 b }. Κρίνω = διακρίνω, ξεχωρίζω το αληθές από το μη αληθές [ =ψεύτικο ].
Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – «Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης».
Κρίσις -εως : // [Λογ.] Διανοητική ενέργεια η οποία δια της συγκρίσεως
προσδιορίζει την λογικήν σχέσιν μεταξύ δύο εννοιών, με το να ενώνει [ενούσα ]
ή με το να χωρίζει αυτές [αποχωρίζουσα ] αμοιβαίως :
Κρίσεις αποφατικαί , διαζευκτικαί.
8. Η αποφασιστική τροπή ,κρίσιμη φάσις [κυρίως αναφορά προς νόσον],παροξυσμός, διαταραχή.
Κρίσις -εως : // [Λογ.] Διανοητική ενέργεια η οποία δια της συγκρίσεως
προσδιορίζει την λογικήν σχέσιν μεταξύ δύο εννοιών, με το να ενώνει [ενούσα ]
ή με το να χωρίζει αυτές [αποχωρίζουσα ] αμοιβαίως :
Κρίσεις αποφατικαί , διαζευκτικαί.
8. Η αποφασιστική τροπή ,κρίσιμη φάσις [κυρίως αναφορά προς νόσον],παροξυσμός, διαταραχή.
NΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ «ΗΛΙΟΥ» – «Το Αρχαίο Ελληνικόν Πνεύμα» .
Κ. Δ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ -» Αριστοτέλης », { σελ.434 }. Στην Αριστοτελική ορολογία η λογική κρίσις ονομάζεται» «πρότασις»,«απόφανσις»
και «αποφαντικός λόγος».
Κρίσις αποφαντική : η πρότασις στην οποία υπάρχει αλήθεια ή ψεύδος.
Μόνο στην περιοχή των λογικών κρίσεων τίθεται ζήτημα αληθείας και ψεύδους .
Κ. Δ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ -» Αριστοτέλης », { σελ.434 }. Στην Αριστοτελική ορολογία η λογική κρίσις ονομάζεται» «πρότασις»,«απόφανσις»
και «αποφαντικός λόγος».
Κρίσις αποφαντική : η πρότασις στην οποία υπάρχει αλήθεια ή ψεύδος.
Μόνο στην περιοχή των λογικών κρίσεων τίθεται ζήτημα αληθείας και ψεύδους .
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – «Αναλυτικά πρότερα », {Α’ -24 a } & { A’ – 25 a }. Πρότασις = ο καταφατικός ή αποφατικός λόγος .
Κάθε πρότασις είναι ή του [απλώς ] υπάρχειν ή
του αναγκαστικώς υπάρχειν ή του ενδέχεται υπάρχειν .
Κάθε πρότασις είναι ή του [απλώς ] υπάρχειν ή
του αναγκαστικώς υπάρχειν ή του ενδέχεται υπάρχειν .
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – «Περί ερμηνείας » , { 17 a }. Η κατάφασις είναι είδος αποφάνσεως [ < από + φαίνω ] .
Η απόφασις [ < από + φημί ] είναι απόφανσις [ < από + φαίνω ].
Η απόφασις [ < από + φημί ] είναι απόφανσις [ < από + φαίνω ].
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΚΡΙΣΕΩΝ : a].ανάλογα με την ποιότητα b]. ανάλογα με την ποσότητα c].ανάλογα με τον τρόπο.
Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ». Απόφανσις : {το από+φαίνεσθαι } η εκδήλωσις γνώμης , και η άρνησις { < απο+φημί }.
Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ». Απόφανσις : {το από+φαίνεσθαι } η εκδήλωσις γνώμης , και η άρνησις { < απο+φημί }.
IM. KANT – «Λογική». Κρίσις : είναι η παράστασις της ενότητος διαφόρων παραστάσεων ή η παράστασις των σχέσεών τους [ στο βαθμό που αποτελούν μία έννοια ].
Η ύλη και η μορφή αποτελούν τα ουσιώδη συστατικά στοιχεία της κρίσεως .
Η ύλη και η μορφή αποτελούν τα ουσιώδη συστατικά στοιχεία της κρίσεως .
Ε. Π. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΥ – «Λογική», { σελ.78-79 }. Ποιό είναι το πρωταρχικό στοιχείο της σκέψεως , η έννοια ή η κρίσις ; Κρίμα = το προϊόν της σκέψεως .
Μ. Μ. ΡΟΖΕΝΤΑΛ – «Αρχές της διαλεκτικής λογικής »,{ σελ. 228,229,232 }. Η κρίσις είναι περισσότερο σύνθετη μορφή νοήσεως.
Η κρίσις σε σύγκριση με την έννοια είναι κάτι ποιοτικά νέο.
2. Η ΚΡΙΣΙΣ στην ΙΑΤΡΙΚΗ. ΔΗΜ. Δ. ΛΥΠΟΥΡΛΗ – «Ιπποκρατική ιατρική », Προγνωστικόν . H υγίεια , είναι αποτέλεσμα ευκρασίας { ευ + κράσις : η σωστή αναλογία των τεσσάρων χυμών [ αίμα,φλέγμα ,κίτρινη και μαύρη χολή ] στο ανθρώπινο σώμα }.
Κράσις < κεράννυμι = αναμειγνύω κάτι με κάτι άλλο και παράγεται ένα τρίτο υλικό .Σε κάθε ασθένεια διαταράσσεται η ευκρασία των χυμών του σώματος κι ο ανθρώπινος οργανισμός αντιδρά , προσπαθώντας να αποκαταστήσει την αυτήν την δυσκρασία, με την βοήθεια της πέψεως.
Πέψις < πέσσω ,πέττω ,πέπτω [= μαλακώνω ,ωριμάζω ] > πεπασμός [= μαλάκωμα,ωρίμανσις] .
Απεψία : η βαθμιαία μεταβολή που υφίστανται οι χυμοί του σώματος, κατά την είσοδο ενός λοιμογόνου παράγοντα στον οργανισμό .
Πέψις : η προσπάθεια του οργανισμού : 1.να επαναφέρει την διαταραγμένη αναλογία των χυμών στην προτέρα φυσική κατάσταση της υγίειας και 2.να εξαλείψει τους νοσογόνους παράγοντες.
Kρίσις : το αποκορύφωμα του αγώνα που διεξάγει ο ανθρώπινος οργανισμός για την αποκατάσταση της ευκρασίας ,άρα και της υγίειας.
Εάν αποκατασταθεί η υγίεια και επιτευχθεί η σωστή κράσις των χυμών δια της πέψεως ,τα κατάλοιπα αυτής [ πέψεως ] αποβάλλονται με τα ούρα , με τα κόπρανα , με τον ιδρώτα ή τον εμετό.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ - «Περί αρχαίης ιατρικής », { 18,19 }. Πέψις { < πέσσω } ωρίμανσις , το πεφθήναι.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – «Μετεωρολογικά », [ Δ’ ]. Η σήψις {< σήπομαι = σαπίζω}.
Η πέψις { θερμό } , η απεψία {ψυχρό } και τα είδη τους.
O Αριστοτέλης τονίζει ότι οι ονομασίες όπως πέψις – απεψία ,πέπανσις – ωμότητα,κρίσις λύσις κ.τ.λ. ΔΕΝ κυριολεκτούν , διότι είναι μεταφορικές.
Επιχειρεί να περιγράψει τις χημικές μεταβολές κάθε είδους με τις διαδικασίες ωρίμασης των καρπών και του ψησίματος των φαγητών…
Ώστε θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ότι οι λέξεις αυτές δεν αντανακλούν το αντικείμενο αυτό καθ’εαυτό στη νόηση ,αλλά ότι είναι κατά κάποιον τρόπον [ μεταφορικώς ] ένα είδος αυτών – των αληθινών πραγμάτων .
Παραδείγματος χάριν , πέπανσις είναι η ωρίμασις των φρούτων ,το γίνωμα των καρπών, το ζύμωμα και το ψήσιμο των τροφών ,ώστε να είναι εύ-πεπτα..
Στην ιπποκρατική ιατρική η πέπανσις χρησιμοποιείται μεταφορικά στην ‘ωρίμανση των χυμών‘ του σώματος και στην ‘ωρίμανση την νόσου’ ,όταν δηλαδή διαπιστωθεί -σε κάποιο στάδιο της νόσου- ότι οι χυμοί αυτοί μεταβάλλονται από λεπτότεροι σε παχύτερους κι όταν η νόσος έχει ‘μαλακώσει’ .
Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – «Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Πέσσω / πέττω / πέπτω > Πέψις > [ pepsis ] .Λύσις { < λύω }.
ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΓΑΛΗΝΟΥ – «Περί κρίσεων υπόμνημα », [Α’ -κεφ.β’]. Τα στάδια των νόσων :
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – «Περί κρισίων » ,εισαγωγή & [34] . Κρίσις = η αποφασιστική μεταβολή ή τροπή σοβαρής νόσου,που οδηγεί στην θεραπεία ή στον θάνατο.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί παθών », [ 8 ]. H κρίσις της ασθενείας [ ιπποκρατικός όρος ] είναι η αποφασιστική μεταβολή,
η τροπή της νόσου, η οποία καθορίζει την καλή ή την κακή εξέλιξή της.
Την κρίση συνοδεύουν σημαντικά συμπτώματα ,που εκδηλώνουν την άμυνα του οργανισμού ,όπως ιδρώτας ,ρίγος,υψηλός πυρετός , εμετός και άλλα, ειδικά κατά την διάρκεια των παροξυσμών της νόσου. Τέλος ή αποκαθίσταται η υγίεια ή η materia peccans {=παθογόνος ουσία } μετατοπίζεται σε άλλο τόπο [θέση] του σώματος [= απόστασις ] και εξελίσσεται σε άλλο νόσημα ή επέρχεται το μοιραίον.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – «Αφορισμοί », { Α’-1 & 20 }. Η κρίσις = διαχωρισμός [ διαφορική διάγνωσις } και απόφασις περί νόσου.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – «Προγνωστικόν». Κρίνω = ξεδιαλύνω.
Κρίσις =/= λύσις { επί πυρετού }.
Κρίσις =/= λύσις { επί πυρετού }.
ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ – «Σχόλια εις το »προγνωστικόν» του Ιπποκράτους ».
Τι εστί κρίσις ;
Κρίσις : οξύρροπος { η έχουσα οξεία ροπή=η αιφνίδιος ,η ταχεία} και αθρόα { η συνεχής και αδιάλειπτος } μεταβολή εν νόσω.
Από που ονομάστηκε κρίσις ;΄
Ονομάστηκε ‘κρίσις’ μεταφορικά από αυτούς , που κρίνονταν στα δικαστήρια και περίμεναν την ετυμηγορία των δικαστών.
Διότι όπως ακριβώς αυτός που καταδικάζεται βρίσκεται μεταξύ ζωής και θανάτου ,το ίδιο ακριβώς είναι , είπε κάποιος ,που είχε δει άνθρωπο να νοσεί και να διάγει βίον γεμάτο δυσφορία .
Αυτός ο άνθρωπος κρίνεται [ βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο ] μεταξύ ζωής και θανάτου.
ΑΝΤΟΝ ΠΑΒΛΟΒΙΤΣ ΤΣΕΧΩΦ – «Η κρίση». Τρεις φίλοι φοιτητές αποφασίζουν ένα χειμωνιάτικο βράδυ να πάνε στους πέριξ οίκους ανοχής.
Ο Βασίλιεφ ,ο ευαίσθητος φοιτητής της Νομικής , παθαίνει σοκ στην επαφή του με αυτές τις ανυπόληπτες γυναίκες και με την δυστυχία που ζουν ,διότι είναι κι αυτά πλάσματα του Θεού σκέφτεται.
Προσπαθεί να βρει διάφορους τρόπους να τις βοηθήσει ,αλλά επειδή δεν βρίσκει σωτήρια λύση καταλήγει σε εσωτερικό αδιέξοδο με έντονο το συναίσθημα της ντροπής.
Συνεπεία αυτής ήταν η νευρική κρίση { κλονισμό } που υπέστη ,η οποία τελικώς τον οδήγησε στον ψυχίατρο..
RENE MAGRITTE – «The Pleasure Principle { Portrait of Edward James }. [ 1937 ].
Γ. ΠΡΙΝΙΑΝΑΚΗ – «Η γλώσσα των Ελλήνων είναι η γλώσσα που μιλάει η φύση»,{σελ.143»
Το ‘κρίνω‘ εντάσσεται εννοιολογικά στις λέξεις που εκφράζουν ήχο,βοή,ομιλία.
Το ‘κρίνω‘ εντάσσεται εννοιολογικά στις λέξεις που εκφράζουν ήχο,βοή,ομιλία.
Το ρήμα ‘κρίνω’οφείλει την προέλευσή του στο μεταίχμιο , δηλαδή στο σημείο εκείνο το οριακό πέραν του οποίου επέρχεται κάτι.
Αυτό που στην Αγγλική, από τα Ελληνικά, λέγεται critical point { =κρίσιμο σημείο }.
ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ - «Η κρίση » { Das Urteil = ετυμηγορία ]. Σ’ αυτή την νουβέλα, η σύγκρουση πατέρα- υιού είναι θανάσιμα σφοδρή.
Ο διάδοχος της πατρικής εξουσίας Γκέοργκ βάζει τον πατέρα του στο κρεβάτι και τον σκεπάζει .
Ο πατέρας όμως αντιδρά ,σηκώνεται απότομα και τον καταδικάζει σε θάνατο δια πνιγμού. Η κρίση [= ετυμηγορία ] του πατέρα είναι διαταγή για τον Γκέοργκ και την εκτελεί.
Ο διάδοχος της πατρικής εξουσίας Γκέοργκ βάζει τον πατέρα του στο κρεβάτι και τον σκεπάζει .
Ο πατέρας όμως αντιδρά ,σηκώνεται απότομα και τον καταδικάζει σε θάνατο δια πνιγμού. Η κρίση [= ετυμηγορία ] του πατέρα είναι διαταγή για τον Γκέοργκ και την εκτελεί.
ΔΑΜ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗ – «Ετυμολογικό λεξικό της Ελληνικής».
Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – «Ετυμολογικό λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας». Κρίνω{ < κρί-ν-jω } : αρχ.σημ. διαχωρίζω ,κοσκινίζω . // Λατ, cribrum {= κοσκινο } > Γαλλ. crible , crimen -inis = κρίση,απόφαση- κατηγορία,έγκλημα { > Γαλλ. crime } // Αποφασίζω { ομηρική εποχή }, διατυπώνω γνώμη,αποφαίνομαι ,δικάζω.
Κρίση { < κρίσις } = απόφαση-εκλογή ,καταδίκη ,δυσμενής έκβαση { κυρ.για νόσους } ενώ οι σύγχρονες χρήσεις στην οικονομία, την πολιτική οφείλονται στην επίδραση των ελληνογενών crise { Γαλλ. } και crisis { Aγγλ. }
Κρίση { < κρίσις } = απόφαση-εκλογή ,καταδίκη ,δυσμενής έκβαση { κυρ.για νόσους } ενώ οι σύγχρονες χρήσεις στην οικονομία, την πολιτική οφείλονται στην επίδραση των ελληνογενών crise { Γαλλ. } και crisis { Aγγλ. }
ΣΤΕΦ.ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ – «Λεξικόν Λατινο-Ελληνικόν». Cerno : κρίνω = χωρίζω
2].κρίνω = διακρίνω» cerno farinam cribro» = σήθω, διασήθω, καθαρίζω το αλεύρι με το κόσκινο { κρησέρα =κρησάρα }
3]. κρίνω= διακρίνω με τους οφθαλμούς , καθορώ {κατιδείν }, φαίνομαι.
4].κρίνω = διακρίνω με την διάνοια, διαγιγνώσκω .
Certus,a,um [ συγγενές του cerno ] : βούλομαι ,προτιμώ 2].επιθ. βέβαιος, ασφαλής, πιστός .
Crimen -is { < cerno } : έγκλημα ,κρίμα,αιτία ,κατηγορία 2]. αμάρτημα, αδίκημα.
ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ – ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – «Αρχιγένεθλος ελληνική γλώσσα». Κρίσις { crisis } —–> κρίμα { crime }.
[ Προσέξτε την διαφορά : στην Λατινική :crisis, στην νεο-Ελληνική : κρίση.! ].
[ Προσέξτε την διαφορά : στην Λατινική :crisis, στην νεο-Ελληνική : κρίση.! ].
ΑΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ – «Η οικουμενική διάσταση της ελληνικής γλώσσας». Crisis { 1453 } : = η αποφασιστική στιγμή { critical point }
από την οποία κρίνεται η έκβαση ενός αποτελέσματος.
από την οποία κρίνεται η έκβαση ενός αποτελέσματος.
R .KOSELLECK – «Κρίση ». Ο διακεκριμένος ιστορικός των εννοιών Ράινχαρτ Κόζελλεκ,
στο παρόν δοκίμιό του, προσπαθεί να δώσει απάντηση στα εξής ερωτήματα : Τι σημαίνει ‘κρίσις’ ; Ποίο είναι το περιεχόμενο και οι σημασίες αυτής της λέξεως ;
Αφού πρώτα αναλύει την αρχαιοελληνική χρήση της λέξεως, συμπεραίνει στο τέλος του δοκιμίου του ότι : <<
Οι πολύπλευρες σημασίες της λέξεως γνώρισαν τεράστια ποσοτική ανάπτυξη από τον 19ο αι., ενώ αυτή η ίδια δεν κέρδισε σχεδόν τίποτα σε σαφήνεια ή ακρίβεια.
Η «κρίση» παραμένει ένα σλόγκαν ! H ίδια η χρήση της λέξεως μπορεί να ερμηνευτεί ως ένα σύμπτωμα μιας ιστορικής »κρίσεως»,η οποία διαφεύγει ενός …ακριβούς ορισμού[!]..>>
B]. ΤΟ ΚΡΙΜΑ. ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ – ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – «Ο εν τη λέξει Λόγος». Η κατάληξις [-μα] δηλώνει κάτι υπαρκτόν και μόνιμον ,πολλάκις δε το πέρασμα του αφηρημένου στο συγκεκριμένο.
Όπως ποίησ-ις —–> ποίη-μα , κίνησ-ις—–> κίνη-μα ,
κύησ-ις—-> κύη-μα,μάθησ-ις—-> μάθη-μα κ.α.
Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – «Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης».
Το κρίμα .Μεταγενέστερα το κρίμα { κρί-μα <—–κρίσ-ις } ταυτίστηκε με την αμαρτία!
Το κρίμα .Μεταγενέστερα το κρίμα { κρί-μα <—–κρίσ-ις } ταυτίστηκε με την αμαρτία!
Ν. Π. ΑΝΔΡΙΩΤΗ – «Ετυμολογικό λεξικό της κοινής Νεοελληνικής». Κρίμα { < κρίνω }.Η σημασία ‘βασανίζω’ από τη βασανιστικήν ανάκριση.
Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ –«Ετυμολογικό λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας».
Κρίμα { < κρίνω }.
Αρχική σημασία : κρίση , απόφαση.
Ελληνιστική σημασία : καταδίκη ,κατάκριση . Μεσαιωνική σημασία { ως επίρρημα }: αδικία,άδικο.
ΑΙΣΧΥΛΟΥ – «Ικέτιδες», { στ.395-397 }, [ αποδ.Κ.Χ.Μύρης ]. Κρίνω = ζυγιάζω. Κρίμα = απόφαση. Κριτής = δικαστής.
Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – «Λεξικό συνωνύμων και αντωνύμων». Α’].Κρίμα : 1. Αμάρτημα, λάθος 2.Αδικία . ΑΝΤ. ευτύχημα ,τύχη.
Β’].Κρίμα { ως επιφώνημα } : ατυχία,κακοτυχία,δυστύχημα.
Β’].Κρίμα { ως επιφώνημα } : ατυχία,κακοτυχία,δυστύχημα.
Γι’ αυτό άλλο η κρίσ-ις{= η ικανότης του κρίνειν,αφηρημένη },
άλλο η κρίσ-η{ =αυτή, η οποία είναι στατική και συγκεκριμένη}
Το δε κρί-μα είναι το αποτέλεσμα της ικανότητος του κρίνειν .
Η δε κατάληξις εις [-μα] δηλώνει πάντα το συγκεκριμένο και στατικό.
MICHAEL HAYTER – » Housing crisis ».
ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ – «Αποσπάσματα », [ 19]. Η ρίζα της παιδείας είναι πικρή ,ο καρπός όμως είναι γλυκός.
ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ – «Αποσπάσματα », [ 19]. Η ρίζα της παιδείας είναι πικρή ,ο καρπός όμως είναι γλυκός.
Από την Λογική και τα Δικαστήρια η λέξη’ κρίσις [ το να διαχωρίζω ,διακρίνω, ]
πέρασε πρώτα στην ιατρική ορολογία ως κρίσις νευρική ,υστερική κ.α.
κι έπειτα στην Χριστιανική θρησκεία ως θε’ι’κή κρίσις :
Τελική Κρίσις, Δευτέρα Παρουσία.
Σήμερα η λέξη χρησιμοποιείται άνευ ουσίας. Διότι αιωρούνται πλέον οι ‘κρίσεις’ αυτομάτως και χωρίς την ανάγκη κριτού και κριτηρίων !
Παντού και πάντοτε όμως θα υπάρχει κάποιος κριτής , ο ποίος θα έχει κάποια κριτήρια για να εκφράσει ορθά την κρίσιν του ,προσπαθώντας να διακρίνει ,να ξεχωρίσει ,να ξεδιαλύνει ,να συγκρίνει , να επικρίνει ,να ανακρίνει ,να κατακρίνει ,να εγκρίνει αυτά που θα τον φέρουν πιο κοντά στην αλήθεια.
ΠΗΓΗ://gregoriusworld.blog
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου