АКИС ГАВРИИЛИДИС - ΑΚΗΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ:Είναι «Σλάβoι» oι Μακεδόνες;

Κανένα απολύτως πρόβλημα δεν φαίνεται ότι έχει η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΟΙΚΟΛ - ΑΝ.ΕΛ με την ονομασία των Σκοπίων ως «Μακεδονία»... έγραφε  στις 19 Μαρτίου 2016 το «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ» & οι εξελίξεις στο θέμα μας δικαίωσαν ΑΠΟΛΥΤΩΣ!!!

Για αρκετούς αυτό μπορεί να αποτελεί έκπληξη, υπογραμμίζαμε τότε, όχι όμως & για τον «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗ ΑΘΜΟΝΕΩΝ», ο οποίος άναυδος έβλεπε τον Αλέξη Τσίπρα στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015, λίγο πριν ανεβεί στο βήμα & ανακοινώσει το ξακουστό & περίφημο πλέον «Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης» να ασπάζεται ποιόν;

Τον πολυαγαπημένο των Σκοπιανών Ακη ΓΑΒΡΙΗΛίδη, 
γνωστό εκτός από την πρωτοτυπία των ύβρεών του κατά του Γ. Ρίτσου, Μίκη Θεοδωράκη κ.α.( ως εθνικιστικών & ρατσιστών) & για το επιστημονικότατο άρθρο που συνέγραψε με αφορμή την επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, στο οποίο αναριωτιότανε: 

Ποιος άραγε απελευθερώθηκε το 1912; Λέτε να υποννοούσε αυτο που βιώνουμε σήμερα;

                                                =============================

ΧΘΕΣ επανήλθε με ένα νέο πόνημα στο οποίο αυτήν την φορά αναρωτιέται : 

Είναι «Σλάβoι» oι Μακεδόνες; 

Το αναδημοσιεύω αυτούσιο για να γνωρίζετε που πατάτε & που σας πηγαίνει μία δράκα εθνομηδενιστών της Νεοφιλελεύθερης Αριστεράς των ΟΙΚΟσυμφεροντοΛΟΓΩΝ, σε αγαστή συνεργαCIA με ψεκασμένους & Καμμένους Ανθέλληνες που  στο ξεκίνημά τους είχαν ως σύμβουλο τον θεωρητικό της Χούντας των Απριλιανών, αείμνηστο Γεώργιο Γεωργαλά, το βιβλίο «ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ» του οποίου, διδάσκονταν εως εσχάτως στις σχολές Ευελπίδων...                                       

                                             ¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨¨

Από τη στιγμή που ξέσπασε το «νέο μακεδονικό» ζήτημα και μέχρι σήμερα, έχει διατυπωθεί πολλές φορές και από πολλές πλευρές η απόφανση ότι οι κάτοικοι της πρώην πρώην ΓΔΜ και νυν Βόρειας (αλλά μη Γ) ΔΜ «είναι Σλάβοι που ήρθαν στη Βαλκανική τον 6ο αιώνα». 

Μια σχετική διατύπωση μάλιστα περιλήφθηκε και στη συμφωνία των Πρεσπών.

Συχνά αυτοί που αποδίδουν την «σλαβική» ιδιότητα στους Μακεδόνες (ή, αναλόγως, στους «Σκοπιανούς» σύμφωνα με την πολιτική ορθότητα του ελληνικού εθνικισμού) την συνοδεύουν από διάφορα άλλα απαξιωτικά ως επί το πλείστον επίθετα.

Άλλοτε όμως ο ισχυρισμός αυτός προβάλλεται καλοπροαίρετα, συχνά και από τους ίδιους τους Μακεδόνες.

Ασχέτως της προαίρεσης, θεωρώ ότι η απόφανση αυτή από άποψη επιστημονικής ακριβολογίας είναι πολύ προβληματική, ενώ και από ιδεολογικοπολιτική άποψη βρίσκεται στα όρια του ρατσισμού.

Ως προς το πρώτο, εδώ και καιρό στις επιστημονικές κοινότητες αντιμετωπίζονται με όλο και περισσότερο σκεπτικισμό οι θεωρίες περί «μεγάλων μετακινήσεων των λαών» (ή «των βαρβάρων», όπως λεγόταν παλιότερα και εν μέρει ακόμη λέγεται) ως κινητήριου μοχλού της ιστορικής εξέλιξης.

Επί πολλά χρόνια στη δυτική επιστήμη υπήρξε μία πολύ παραγωγική πηγή εθνολογικών σεναρίων, τόσο λόγιων όσο και εκλαϊκευμένων, η αφήγηση ότι κάποτε, πριν πολλά χρόνια, υπήρχαν κάποιοι «λαοί» εγκατεστημένοι κάπου αλλού (από την Ευρώπη), π.χ. στο Βόλγα, στις «στέππες της Ασίας», στη Μογγολία κ.ο.κ., και κατά καιρούς κάποιος από αυτούς τους «λαούς» ένα πρωί σηκωνόταν και άρχιζε να βαδίζει προς τα δυτικά λεηλατώντας και σφάζοντας, με αποτέλεσμα να εγκατασταθεί κάποια στιγμή κάπου, παραμένοντας κατά τα λοιπά αναλλοίωτος, πάντοτε ίδιος με τον εαυτό του, διατηρώντας άθικτα όλα τα φυλετικά, γλωσσικά, πολιτισμικά, εθιμικά στοιχεία της «ταυτότητάς» του ως λαού, τα οποία μετέφερε και ενδεχομένως επέβαλε στον νέο αυτό τόπο όπου εγκαταστάθηκε (ή/ και τον οποίον κατέκτησε).

Εδώ και καιρό, όμως, διάφοροι έχουν αρχίσει να παρατηρούν ότι αυτό το αφήγημα αποτελεί αναδρομική μεταφορά του ρομαντικού εθνικισμού τού 19ου αιώνα στο παρελθόν[1], και ότι πολλές φορές η χρήση περιληπτικών ονομάτων για τις ανθρώπινες κοινότητες από τους συγγραφείς της εποχής γίνεται με τρόπο λογοτεχνίζοντα και μη συστηματικό. 

Με αποτέλεσμα να μην είναι θεμιτό να συμπεράνουμε ότι πρόκειται για έναν «λαό» ή ένα «έθνος» με τη σημερινή έννοια του όρου· το σημαίνον παρέμενε ίδιο, αλλά το σημαινόμενο ρευστό, και συχνά κάποια πληθυσμιακά σύνολα ονομάζονταν (από άλλους) «Βούλγαροι», «Βησιγότθοι», «Πατσινάκες» κ.ο.κ. στη βάση όχι κάποιας καταγωγικής συγγένειας και ομοιογένειας, αλλά κάποιου άλλου ενδεχομενικού και συγκυριακού στοιχείου: π.χ. όσοι υπάγονταν κάποια συγκεκριμένη στιγμή σε έναν ηγεμόνα, όσοι κατοικούσαν πέρα από το τάδε ποτάμι ή βουνό, όσοι ασχολούνταν με μία συγκεκριμένη βιοποριστική δραστηριότητα …[2]

Για να είναι σαφές ποια είναι η ένσταση: δεν είναι ότι οι πληθυσμοί δεν μετακινούνταν. 

Το αντίθετο μάλιστα: ακριβώς επειδή γίνονταν διαρκώς μετακινήσεις, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι οι πληθυσμοί, τόσο όταν μετακινούνταν όσο και όταν εγκαθίσταντο κάπου, χωρίζονταν με τείχη από όλους τους υπόλοιπους πληθυσμούς που συναντούσαν, φρουρούσαν τα σύνορα, τηρούσαν αυστηρή ενδογαμία και διαφύλασσαν την «εθνική τους ιδιοπροσωπία». 

Τέτοια έννοια δεν υπήρχε καν.

Για να έρθουμε και στο προκείμενο: 

τι άραγε σημαίνει σήμερα ο ισχυρισμός ότι «οι Μακεδόνες είναι Σλάβοι»; 

Τι κερδίζουμε εάν μάθουμε τι «είναι»; Και τι σημαίνει άραγε σήμερα «Σλάβοι»;

Συμβατικά, με το επίθετο αυτό χαρακτηρίζονται όσοι μιλούν σλαβικές γλώσσες. 

Αλλά αν κανείς κοιτάξει τους Ρώσους, τους Τσέχους, τους Πολωνούς, τους Σέρβους, τους Σλοβένους, πολύ δύσκολα θα βρει κάποια κοινή ουσία που να είναι παρούσα σε όλους αυτούς τους λαούς, οι οποίοι γνώρισαν πολύ διαφορετικές ιστορικές εμπειρίες και κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις –συχνά και στρατιωτικές αναμετρήσεις.

Όταν διατυπώνεται ιδίως από Έλληνες εθνικιστές ο ισχυρισμός αυτός, σημαίνει: 

οι «Σκοπιανοί» ήρθαν στη Μακεδονία τον 6ο αιώνα, άρα δεν έχουν καμία σχέση με «εμάς» που «είμαστε εδώ» πριν από «αυτούς».  

Έχουν άλλη καταγωγή, άλλο πολιτισμό, δεν έχουμε τίποτα κοινό.

Ωστόσο, αν κανείς κοιτάξει τη συγχρονία και όχι την (υποθετική) διαχρονία, διαπιστώνει ότι αυτές οι φερόμενες ως αγεφύρωτες διαφορές, στην ουσία είναι απειροελάχιστες. 

Όποιος νομίζει ότι οι κάτοικοι της νότιας Μακεδονίας, και της υπόλοιπης Ελλάδας, χωρίζονται με κάποιο αβυσσαλέο χάσμα από εκείνους της βόρειας, δεν έχει παρά να επισκεφτεί μια φορά τα Σκόπια –ή απλώς τη Γευγελή. 

Θα διαπιστώσει ότι ο «ελληνικός πολιτισμός» είναι απελπιστικά όμοιος με τον «σκοπιανό», και επιπλέον ότι και οι δύο απέχουν παρασάγγας από τον αρχαίο μακεδονικό ή τον –όποιο- «αρχαίο σλαβικό».

Κανείς σημερινός άνθρωπος, ή σύνολο ανθρώπων, δεν είναι δυνατό να «ήρθε», ή να έκανε οτιδήποτε, είτε τον 6ο μ.Χ. είτε τον 4ο π.Χ. αιώνα. 

Η ζωή ενός ανθρώπου διαρκεί λιγότερο από έναν αιώνα, σε σπάνιες περιπτώσεις λίγο περισσότερο. Κανείς όμως δεν ζει 20 αιώνες –παρεκτός ίσως τα βαμπίρ, ελληνικά ή/ και βαλκανικά.

Αυτό λοιπόν που είναι θεμιτό να ισχυριστεί κανείς με ασφάλεια, είναι ότι η μακεδονική γλώσσα είναι σλαβική. 

Η γλώσσα αυτή μιλιέται και γράφεται σήμερα, και επίσης μελετάται, και όλοι οι μελετητές –ακόμη και εκείνοι που δεν δέχονται τον όρο «μακεδονική», δηλαδή ο εξής ένας– συμφωνούν ότι ανήκει στη σλαβική οικογένεια γλωσσών.

Όμως, ακριβώς, εδώ χρειάζεται προσοχή, διότι εδώ είναι που παραμονεύει ακόμη ένα στερεότυπο της νεωτερικής πολιτικής θεωρίας, λόγιας ή λαϊκής: ότι όποιος μιλάει Α, είναι Α.

Την παραπλανητική ισχύ αυτής της συνεπαγωγής επιχείρησε να αναδείξει, και να απενεργοποιήσει, ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, στο «Οι γλώσσες και οι λαοί», ένα κείμενό του από το Mezzi senza fine το οποίο είχα μεταφράσει προ ετών σε αυτό εδώ το μπλογκ. 

Το κείμενο αυτό περιέχει μεταξύ άλλων την παρακάτω εντυπωσιακή διατύπωση:

δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα για το τι είναι ένας λαός, ούτε για το τι είναι μια γλώσσα (…), και, παρ’ όλα αυτά, ολόκληρη η πολιτική μας κουλτούρα βασίζεται στη συσχέτιση των δυο αυτών εννοιών. 

Η ρομαντική ιδεολογία, που εγκαθίδρυσε συνειδητά αυτή τη σύνδεση και, με τον τρόπο αυτό, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τόσο τη σύγχρονη γλωσσολογία όσο και την ακόμα και τώρα κυρίαρχη πολιτική θεωρία, προσπάθησε να αποσαφηνίσει κάτι ασαφές (την έννοια του λαού) με κάτι ακόμα πιο ασαφές (την έννοια της γλώσσας). 

Μέσω της αμφιμονοσήμαντης αντιστοιχίας που εγκαθιδρύθηκε έτσι, δύο ενδεχομενικές πολιτιστικές οντότητες με ακαθόριστο περίγραμμα μετασχηματίζονται σε οργανισμούς σχεδόν φυσικούς, προικισμένους με ίδϊους και αναγκαίους χαρακτήρες και νόμους.

Ένα (ακόμα) τυπικό παράδειγμα για τη λειτουργία αυτής της αυθόρμητης ταύτισης βρίσκουμε πρόσφατα σε ένα ηλεκτρονικό ρεπορτάζ σε ελληνικό μέσο με τον εξής τίτλο –αλλά από τον τίτλο ξεκινά ακριβώς το πρόβλημα:

 “Είμαστε Σλάβοι” δηλώνει ο ΥΠΕΞ των Σκοπίων Ν.Ντιμιτρόφ.

Αν διαβάσουμε το περιεχόμενο του δημοσιεύματος, θα διαπιστώσουμε ότι ο Ντιμίτροφ καμία τέτοια δήλωση δεν έκανε. Το κείμενο της δήλωσης, όπως το παραθέτει το ίδιο το ρεπορτάζ, είναι εξαιρετικά προσεκτικό· λέει επί λέξει μόνο το εξής:

Σε ερώτηση «πότε ξεκινά η “μακεδονική” ιστορία», ο Ντιμιτρόφ ανέφερε ότι αυτό είναι θέμα των ιστορικών και ότι ο ίδιος είναι νομικός. 

«Όμως, ως πολίτης γνωρίζω ότι η γλώσσα μου είναι μία από τις νοτιοσλαβικές γλώσσες, ο πολιτισμός μας, η παράδοσή μας

(η υπογράμμιση με πλάγια στοιχεία δική μου, με τα έντονα στο πρωτότυπο).

Ούτε στην απάντηση, αλλά ούτε και στην ερώτηση τίθεται το θέμα «τι εί(μα)στε». Ωστόσο, ο δημοσιογράφος που το διαβάζει αυτό, κάνει το λογικό άλμα και αυτομάτως μεταφράζει, ουσιοκρατικά, το «η γλώσσα μας είναι σλαβική» σε «εμείς είμαστε Σλάβοι».

Προσωπικά, θα πρότεινα, όπως και ο Ντιμίτροφ, να αφήσουμε τα ιστορικά ζητήματα στους ιστορικούς. 

Ή μάλλον, ας τα αφήσουμε σε όποιον θέλει να ασχοληθεί με αυτά· αρκεί αυτός/-ή να μην προβάλλει την όποια γνώση συνάγει από αυτή την ενασχόληση ως κριτήριο ιεράρχησης των ανθρώπων και διαφορικής αναγνώρισης δικαιωμάτων στον καθένα. 

Το κρίσιμο δεν είναι η επαγγελματική αρμοδιότητα και η επιστημοσύνη, αλλά η αξίωση κατάταξης και διαχείρισης κάποιων πληθυσμών με βάση κάποια υποτιθέμενη γνώση για το τι αυτοί «είναι». 

Αυτή την ευγενή φιλοδοξία ας την αφήσουμε στους ρατσιστές.

[1] Βλ. σχετικά Éric Michaud, Les invasions barbares. Une généalogie de l’histoire de l’art, Gallimard, Paris 2015.

Ένα απόσπασμα από το βιβλίο αυτό πρόκειται, καλώς εχόντων των πραγμάτων, να δημοσιευθεί μεταφρασμένο στα ελληνικά σε αυτό εδώ το μπλογκ το προσεχές διάστημα.

[2] Βλ. επίσης τη Βαλκανική Κολυμβήθρα Ονομάτων του Ευάγγελου Ζάχου – Παπαζαχαρίου, Ισνάφι, Γιάννενα 2010.

Share this:

                                                                   του Άκη Γαβριηλίδη

                                                                  ●►€ $   « » ▲▼◄►

                          ΠΗΓΗ://nomadicuniversality.com/2018/06/28/είναι-σλάβoι-oι-μακεδόνες/