Η Βουλγαρική Προεδρία Του Συμβουλίου Της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

                                        Προκλήσεις Και Προβληματισμοί

Την 1η Ιανουαρίου 2018 η Βουλγαρία ανέλαβε την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι η πρώτη φορά από την ένταξη της χώρας στην ΕΕ το 2007 που αυτή αναλαμβάνει τον συγκεκριμένο ρόλο. 

Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ασκεί νομοθετικά και δημοσιονομικά καθήκοντα σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και χαράσσει-συντονίζει τις γενικές πολιτικές των κρατών-μελών. 

Συμμετέχουν σε αυτό Υπουργοί από κάθε κράτος-μέλος, ενώ η προεδρία του Συμβουλίου ασκείται ανά εξάμηνο διαδοχικά από όλα τα κράτη της Ένωσης.

Το 2018 θεωρείται κρίσιμο έτος αναφορικά με τα ευρωπαϊκά πράγματα. 

Τα ζητήματα αφορούν τόσο στο εσωτερικό των κρατών-μελών όσο και στην Ένωση στο σύνολό της. Συγκεκριμένα στη Γερμανία, τέσσερις μήνες μετά τις βουλευτικές εκλογές δεν έχει καταστεί δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης (την ώρα που γραφόταν το κείμενο), οι συσχετισμοί δυνάμεων έχουν αλλάξει, και η κυριαρχία της Angela Merkel αμφισβητείται. 

Ταυτόχρονα, βουλευτικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν τον Μάρτιο στην Ιταλία. 

Στη γειτονική χώρα το πολιτικό σκηνικό είναι ρευστό. 

Το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα φαίνεται να υποχωρεί στις δημοσκοπήσεις, ενώ το ευρωσκεπτικιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Beppe Grillo εμφανίζεται πρωτοπόρο. 

Την ίδια ώρα, οι σχέσεις ανάμεσα στην κεντρική Ισπανική κυβέρνηση και την Καταλονία δεν έχουν ομαλοποιηθεί. 

Με ιδιαίτερο, δε, ενδιαφέρον αναμένονται οι βουλευτικές εκλογές στην Ουγγαρία -όπου αναμένεται να επικρατήσει εκ νέου ο Viktor Orbán-, και η στάση της νέας αυστριακής κυβέρνησης – στην οποία συμμετέχει για πρώτη φορά (μεταπολεμικά) ένα ακροδεξιό κόμμα. 

Οι εξελίξεις αυτές, αν και αφορούν στο εσωτερικό των κρατών-μελών, αναμένεται να επηρεάσουν σε έναν -περισσότερο ή λιγότερο σημαντικό- βαθμό και την ΕΕ ως σύνολο, με βάση την πολιτική που οι νέες κυβερνήσεις θα ασκήσουν εντός των οργάνων της Ένωσης.

Σχετικά με τις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Ένωση ως ενιαίο σύνολο, αυτές συγκεντρώνονται στους εξής άξονες: 

α) Brexit, 

β) Ενταξιακή πορεία των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων, 

γ) Προσφυγικό, 

δ) Ενότητα της ΕΕ. 

Ακριβώς πάνω σε αυτούς τους άξονες -με ιδιαίτερη έμφαση στα Δυτικά Βαλκάνια- ακουμπά η βουλγαρική προεδρία. Ακολουθεί συνοπτική παρουσίαση των ζητημάτων:

                                                                      Brexit

Αναμφίβολα, η κορυφαία προτεραιότητα της ΕΕ -την οποία θέτει ψηλά στην ατζέντα της η βουλγαρική προεδρία- είναι η πρόοδος στη διαδικασία εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση. 

Ο γύρος συνομιλιών που θα εγκαινιαστεί κατά το νέο έτος είναι ο πλέον ουσιαστικός. 

Μέσα από αυτές θα καθοριστεί το τελικό status μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς επίσης θα λάβουν χώρα και διευθετήσεις – συγκεκριμένα, για τη συνοριακή γραμμή μεταξύ Βορείου Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας. 

Η ολοκλήρωση του πρώτου γύρου των συνομιλιών στο τέλος του 2017 γεμίζει με αισιοδοξία Ευρωπαίους και Βρετανούς αξιωματούχους σχετικά με την πιθανότητα ενός συντεταγμένου Brexit, το οποίο θα έχει τις λιγότερες δυνατές συνέπειες τόσο για τους Ευρωπαίους εργαζόμενους στο Ηνωμένο Βασίλειο, όσο και για τους Βρετανούς σε κράτη-μέλη της ΕΕ.

Ενταξιακή Πορεία Των Κρατών Των Δυτικών Βαλκανίων

Ο Επίτροπος της ΕΕ για την Πολιτική Γειτονίας και Διεύρυνσης, Johanes Hahn, χαρακτήρισε το 2018 ως “κρίσιμο έτος, και μία ευκαιρία προώθησης της ενταξιακής πορείας των Δυτικών Βαλκανίων”. Για τη βουλγαρική προεδρία η διαδικασία αυτή ξεπερνά σε σημασία το Brexit. 

Ο διακηρυγμένος στόχος της βουλγαρικής προεδρίας είναι η επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων, και η άμεση αναβάθμιση των σχέσεών τους με την Ένωση. 

Άλλωστε, ο Βούλγαρος Πρωθυπουργός Borisov πιστεύει πως μέσω των παραπάνω θα επιτευχθεί ο “εξευρωπαϊσμός” των Δυτικών Βαλκανίων καθώς, όπως δήλωσε: “Ένας εξευρωπαϊσμός των Βαλκανίων είναι αναγκαίος για την πρόληψη μίας βαλκανιοποίησης της Ευρώπης”.

Επιπλέον, καθοριστικής σημασίας κρίνονται οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων για την οριστική επίλυση του ζητήματος του ονόματος της ΠΓΔΜ. 

Ωστόσο, ακόμα και αν οι συνομιλίες προχωρήσουν αποτελεσματικά, ο δρόμος είναι τραχύς για τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων. 

Τα κρισιμότερα προβλήματα εντοπίζονται στα πεδία της οικονομικής καθυστέρησης, του εθνικισμού-αλυτρωτισμού, της κακής σχέσης με τους γείτονες, και της διαφθοράς. 

Περισσότερες πιθανότητες για κάποια πρόοδο συγκεντρώνουν η Σερβία και το Μαυροβούνιο, ενώ Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Αλβανία και Κόσοβο έχουν πολλά χιλιόμετρα ακόμα να τρέξουν. 

Γρίφος παραμένει η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, με τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες να μην επιθυμούν την ουσιαστική συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, και τον Τούρκο Πρόεδρο να απομακρύνει με την πολιτική του την Τουρκία από την Ένωση.

                                                                  Προσφυγικό

Πρόκειται για ακόμα μία κορυφαία προτεραιότητα τόσο για την Ένωση όσο και για τη βουλγαρική προεδρία. 

Το ζήτημα των ποσοστώσεων, η διαχείριση και μετεγκατάσταση των προσφύγων, ο καλύτερος έλεγχος της συμφωνίας με την Τουρκία, η αναθεώρηση της συνθήκης του Δουβλίνου, οι αλλαγές στη διαδικασία παροχής ασύλου και η επάνοδος στην πλήρη λειτουργία της Συνθήκης Schengen είναι οι κεντρικοί άξονες πάνω στους οποίους αναμένεται να κινηθεί η ενωσιακή πολιτική.

Ο διαμεσολαβητικός ρόλος της βουλγαρικής προεδρίας είναι ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς οι ακραίες και σκεπτικιστικές φωνές ενισχύονται στα εθνικά Κοινοβούλια-κυβερνήσεις, και επικρατεί διχασμός αναφορικά με τη διαχείριση του ζητήματος ανάμεσα στα κράτη-μέλη. 

Τα κράτη του Ευρωπαϊκού Νότου (κατά κύριο λόγο, Ελλάδα και Ιταλία) έχουν σηκώσει δυσανάλογο βάρος, ενώ τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (Ουγγαρία, Τσεχία, Αυστρία, Πολωνία, κ.α.) υιοθετούν μία σκληρή στάση, μην επιθυμώντας την εγκατάσταση προσφύγων στα εδάφη τους. Σε αυτά αναγκαίο είναι να προστεθούν και οι αντιδράσεις στο εσωτερικό των κρατών, οι οποίες επιφέρουν σοβαρότατες πολιτικές κρίσεις. 

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γερμανίας, όπου το προσφυγικό θεωρείται η κύρια αιτία της μείωσης της εκλογικής επιρροής της Angela Merkel, και αποτελεί το κεντρικό σημείο προστριβών κατά τις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης.

                                   Ενότητα Της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Το σύνθημα της βουλγαρικής προεδρίας είναι “Η ισχύς πηγάζει από την ένωση” – κάτι που ήρθε να επιβεβαιώσει η ίδια η Commission κατά την πρώτη συνεδρίαση των Επιτρόπων για το 2018. Σύμφωνα με την Επιτροπή, ο Χάρτης Πορείας που θα δημιουργηθεί το 2018 έχει ως στόχο “μια πιο ενωμένη, ισχυρή και δημοκρατική Ευρώπη”.

Οι προσπάθειες θα επικεντρωθούν στη Δικαιοσύνη, ώστε να μπορεί η Ένωση να αντιδρά ταχύτερα και αποφασιστικότερα, χρησιμοποιώντας τις Συνθήκες κατά το μέγιστο δυνατό. Επιπρόσθετα, αναμένεται να ξεκινήσει μία διαδικασία αναθεώρησης της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης με στόχο την καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων -στο σημείο αυτό αναδεικνύεται η καθοριστική σημασία της επιτυχούς ολοκλήρωσης του ελληνικού προγράμματος-, καθώς και τη διασφάλιση της προστασίας των συνόρων της Ένωσης.

Άμεσα συνδεόμενες με τη διασφάλιση των συνόρων είναι οι διαπραγματεύσεις διαμόρφωσης μίας ενιαίας ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής. 

Οι συνομιλίες ξεκίνησαν το 2017 υπό γαλλική και γερμανική αιγίδα, και κατέληξαν σε μία καταρχήν συμφωνία για την ενοποίηση των υπηρεσιών επιμελητείας και των δυνάμεων αντιμετώπισης κρίσεων των ενόπλων δυνάμεων των κρατών-μελών. 

Η Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO), όπως καλείται, έχει ως στόχο τον περιορισμό των προβλημάτων λειτουργικότητας που απορρέουν από την ποικιλία των οπλικών συστημάτων στην Ένωση, αλλά και την εξοικονόμηση πόρων μέσω της στενότερης συνεργασίας για την υλοποίηση κοινών δράσεων – όπως η κατασκευή ενός ευρωπαϊκού καταδιωκτικού αεροσκάφους, η οποία ανακοινώθηκε τον Ιούλιο του 2017.

Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται όχι μόνο για να καθοριστεί το νομικό και οικονομικό πλαίσιο που θα διέπει τη συμφωνία, αλλά κυρίως για να δοθεί στα κράτη-μέλη η δυνατότητα να πάρουν έγκριση από τα εθνικά τους Κοινοβούλια. 

Κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία αυτή θα διαδραματίσουν τα αποτελέσματα των εκλογικών διαδικασιών στα κράτη-μέλη της Ένωσης.

Στα παραπάνω η βουλγαρική προεδρία έρχεται να προσθέσει την ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας, την κατανομή περισσότερων κονδυλίων σε πολιτικές σύγκλησης και αντιμετώπισης προβλημάτων τοπικού χαρακτήρα, καθώς επίσης και την οικοδόμηση προγραμμάτων κατάρτισης και απασχόλησης των νέων της Ένωσης.

Όπως γίνεται αντιληπτό, υπάρχει μία σχετικά απόλυτη ευθυγράμμιση προτεραιοτήτων ανάμεσα στα όργανα της ΕΕ και στη βουλγαρική προεδρία. 

Ο ενθουσιασμός της βουλγαρικής κυβέρνησης είναι έντονος, καθώς δίνεται η ευκαιρία να αναβαθμιστεί ο ρόλος της Βουλγαρίας στα συλλογικά κέντρα λήψης αποφάσεων, ώστε η χώρα να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις. 

Βούλγαροι αξιωματούχοι θεωρούν πως η άσκηση της προεδρίας θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα στη βουλγαρική οικονομία – κυρίως μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων και της ενίσχυσης του τουρισμού. 

Αυτό βρίσκει σύμφωνη και την πλειοψηφία των Βουλγάρων πολιτών καθώς, σε δημοσκόπηση που διενεργήθηκε από το Ερευνητικό Κέντρο Trend στις 3 Ιανουαρίου, το 76% των ερωτηθέντων θεωρεί την άσκηση της προεδρίας ιδιαιτέρως σημαντική για το μέλλον της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά, παρά τα ευχολόγια και την αισιοδοξία, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Ένωσης δεν κρύβουν τον προβληματισμό τους σχετικά με τον βαθμό ετοιμότητας και ικανότητας της βουλγαρικής κυβέρνησης να ασκήσει τα καθήκοντά της. 

Αν και η οικονομία της αναπτύσσεται συνεχώς κατά την τελευταία δεκαετία, η Βουλγαρία παραμένει το φτωχότερο κράτος της ΕΕ. Χαρακτηριστικό είναι ότι, σύμφωνα με τη Eurostat, το 40,4% του βουλγαρικού πληθυσμού ζει σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού – ποσοστό που αποτελεί το υψηλότερο στην Ένωση.

Ανησυχία εκφράζεται και για την ικανότητα της βουλγαρικής κυβέρνησης να αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων και στην Ένωση. Αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες επισημαίνουν τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τόσο ο βουλγαρικός εθνικισμός όσο και το ιστορικό προηγούμενο μεταξύ των κρατών της βαλκανικής – κάτι που μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη στην ενταξιακή πορεία των υποψήφιων κρατών-μελών.

Ωστόσο, το σημαντικότερο πρόβλημα εντοπίζεται στον τομέα της διαφθοράς. 

Στον παγκόσμιο χάρτη της διαφθοράς η Βουλγαρία καταλαμβάνει την 69η θέση -επίδοση που αποτελεί τη χαμηλότερη για κράτος-μέλος της ΕΕ- ενώ, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, “ο αγώνας κατά της διαφθοράς αποτελεί τομέα στον οποίο η Βουλγαρία έχει καταγράψει τη μικρότερη πρόοδο κατά τα τελευταία 6 χρόνια”. 

Αξιοσημείωτο είναι ότι στη Βουλγαρία δεν έχει καταδικαστεί κανένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος για διαφθορά, ενώ στις 2 Ιανουαρίου ο Πρόεδρος της Βουλγαρικής Δημοκρατίας έθεσε βέτο σε νομοσχέδιο κατά της διαφθοράς, καθώς το χαρακτήρισε “ανεπαρκές να παράγει αποτελέσματα”.

Συμπερασματικά, η βουλγαρική κυβέρνηση ξεκίνησε την προεδρία της με τις καλύτερες των προθέσεων, και δείχνει αποφασισμένη να διαψεύσει τις “Κασσάνδρες” ανά την Ένωση, που ήδη καταδικάζουν τη βουλγαρική προεδρία σε αποτυχία. 

Χαρακτηριστικές είναι οι 300 προγραμματισμένες εκδηλώσεις-συναντήσεις της, οι οποίες ως στόχο έχουν να αναδείξουν τη βουλγαρική σε μία από τις πλέον δραστήριες προεδρίες. Παρ’ όλα αυτά, τα προβλήματα της Ένωσης είναι πολλά και βαθιά ριζωμένα. 

Παλεύει ακόμα να συνέλθει από την οικονομική κρίση του 2008, και αντιμετωπίζει δομικά προβλήματα – με κυριότερο το πρόβλημα της εξεύρεσης ταυτότητας και καταληκτικού σκοπού της διαδικασίας ολοκλήρωσης. 

Συνδυαζόμενα με τις προαναφερόμενες προκλήσεις, αλλά και με άλλα -μικρότερης εμβέλειας- ζητήματα, γίνεται αντιληπτό ότι το βάρος στις πλάτες της Βουλγαρίας είναι μεγάλο. 

Το κατά πόσο θα μπορέσει αυτή να ανταποκριθεί, μόνο ο χρόνος μπορεί να το δείξει.

                                                                          Πηγές:

Ναυτεμπορική. (2018). Καθοριστική χρονιά μεγάλων προκλήσεων για την Ευρώπη. http://www.naftemporiki.gr/story/1308749/kathoristiki-xronia-megalon-prokliseon-gia-tin-europi

Ναυτεμπορική. (2018). Τις θεσμικές προτεραιότητες για το 2018 συζήτησε η Κομισιόν. http://www.naftemporiki.gr/story/1310707/tis-thesmikes-proteraiotites-gia-to-2018-suzitise-i-komision

European Western Balkans. (2018). Hahn: 2018 will be crucial for Western Balkans’ EU accession process. https://europeanwesternbalkans.com/2017/12/16/hahn-2018-will-crucial-year-western-balkans-eu-accession-process/

Η Καθημερινή. (2018). Με το σύνθημα «Η ισχύς πηγάζει από την Ένωση» αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ η Βουλγαρία. http://www.kathimerini.gr/941468/article/epikairothta/kosmos/me-to-syn8hma-h-isxys-phgazei-apo-thn-enwsh-analamvanei-thn-proedria-ths-ee-h-voylgaria

Stockwatch. (2018). Τις 4 προτεραιότητες της βουλγαρικής προεδρίας περιγράφει η Υπουργός Προεδρίας Λιλιάνα Πάβλοβα. http://www.stockwatch.com.cy/el/article/eyropaiki-oikonomia/tis-4-proteraiotites-tis-voylgarikis-proedrias-perigrafei-i-ypoyrgos

Βnr Radio Bulgaria. (2018). Η Προεδρία είναι ευκαιρία να δείξουμε ένα διαφορετικό πρόσωπο της Βουλγαρίας. http://bnr.bg/el/post/100917564

Bnr Radio Bulgaria (2018). Για το 76% των Βουλγάρων, η Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε είναι σημαντική. http://bnr.bg/el/post/100915563

Πρώτο Θέμα. (2018). Βουλγαρία: Ο Πρόεδρος βάζει βέτο στο νόμο κατά της διαφθοράς. http://www.protothema.gr/world/article/746465/voulgaria-o-proedros-vazei-veto-sto-nomo-kata-tis-diafthoras/

Πρώτο Θέμα. (2018). Στοιχεία-Σοκ της Eurostat: Μόνο Βουλγαρία και Ρουμανία χειρότερα από την Ελλάδα. http://www.protothema.gr/economy/article/722717/stoiheia-sok-tis-eurostat-enas-stous-treis-ellines-zoun-se-sunthikes-ftoheias-/

Protagon.gr (2017). Το πρώτο βήμα για μια κοινή ευρωπαϊκή άμυνα. http://www.protagon.gr/epikairotita/to-prwto-vima-gia-mia-koini-evrwpaiki-amyna-44341511783

Transparency International. (2015). Table of Results: Corruption Perception Index 2015. https://www.transparency.org/cpi2015

€ « » $  ●▲▼◄►

ΠΗΓΗ://powerpolitics.eu/%CE%B7-%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85/