Ο άνθρωπος που «βάφτισε» την ΠΓΔΜ & προέβλεψε το προσφυγικό!!!

Σε μία αποκαλυπτική κουβέντα, ο πρώην αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Σωτήρης Μουσούρης μας ταξιδεύει σε γεγονότα που σημάδεψαν τη σύγχρονη ιστορία.

Η αφορμή για τη γνωριμία μου με τον Σωτήρη Μουσούρη δόθηκε όταν αναζήτησα ένα σχόλιο για την ταραχώδη παγκόσμια επικαιρότητα, από έναν άνθρωπο που για περισσότερα από σαράντα χρόνια υπήρξε στο κέντρο των διεθνών εξελίξεων και αποφάσεων.

Τον συνάντησα στο σπίτι του στο Παγκράτι, έναν χώρο γεμάτο αναμνήσεις του παρελθόντος, από μία ζωή που μοιάζει με σύγχρονο μυθιστόρημα. Μου μίλησε για την εντυπωσιακή σταδιοδρομία του, χρησιμοποιώντας την ως αφετηρία για σχόλια και εκμυστηρεύσεις.

                                                    Η πορεία προς τον ΟΗΕ

Πτυχιούχος της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, απέκτησε μάστερ στα Οικονομικά από το πανεπιστήμιο της Βοστόνης και διδακτορικό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Χάρβαρντ.

Μετά τις σπουδές του, από το 1966 διατέλεσε στέλεχος του οικονομικού τομέα της Γραμματείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Πολύ γρήγορα έφθασε σε ανώτατες πολιτικές θέσεις, με ιδιαίτερη σημασία για το διεθνές δίκαιο. Ήταν υπαρχηγός αποστολής στην Αφρική μεταξύ 1968 και 1969. Εκεί ταξίδεψε σε 12 χώρες και γνώρισε σε βάθος την ήπειρο.

Αργότερα ήταν γραμματέας της Ομάδας Προσωπικοτήτων για τη Διερεύνηση και Κατάρτιση Προτάσεων για τις Πολυεθνικές Επιχειρήσεις. «Εξαιτίας της ιδιότητάς μου αυτής δεν ήμουν πολύ αγαπητός στις μεγάλες χώρες και ιδιαίτερα στην Αμερική», λέει ο ίδιος.

Με άδεια από τον ΟΗΕ επέστρεψε το 1982 για έναν χρόνο στην Ελλάδα, όπου διορίστηκε υποδιοικητής της Τράπεζας Βιομηχανικής Ανάπτυξης (ΕΤΒΑ«Η προίκα της τράπεζας», tovima.gr).

To 1984 διορίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα Χαβιέ Πέρες ντε ΚουέγιαρΧαβιέρ Πέρες ντε Κουέγιαρ ως αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας για Οικονομικά και Κοινωνικά Θέματα και από το 1987 κατείχε χαρτοφυλάκια του πολιτικού τομέα του ΟΗΕ. Είναι ο μόνος Έλληνας μέχρι σήμερα που κατέλαβε τόσο υψηλό αξίωμα στον οργανισμό.

Δεύτερος από αριστερά στο βήμα, ο κ. Μουσούρης σε συνεδρίαση της Ειδικής Πολιτικής Επιτροπής του ΟΗΕ για το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, Νοέμβριος 1987. [United Nations Multimedia]

Για πέντε χρόνια διατέλεσε διευθυντής του Κέντρου Ενάντια στο ΑπαρτχάιντΣύντομη ιστορία του Κέντρου, και έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην προετοιμασία και διαπραγμάτευση της ομόφωνης ΔιακήρυξηςDeclaration on Apartheid and its Destructive Consequences in Southern Africa της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για τη Νότιο Αφρική, που αποτέλεσε, όπως ο ίδιος υπογράμμισε, βάση για το νέο Σύνταγμα αυτής της χώρας.

Ο Σωτήρης Μουσούρης την εποχή που ήταν επικεφαλής του Κέντρου ενάντια στο Απαρτχάιντ, μαζί με τον Νέλσον Μαντέλα στη διάρκεια επίσκεψης του τελευταίου στα ΗΕ τον Ιούνιο του 1990. [United Nations Multimedia]

Ένα ακόμα θέμα με το οποίο ο κ. Μουσούρης ασχολήθηκε εντατικά, ήταν αυτό της Γιουγκοσλαβίας.

                                                   Η ονομασία της Π.Γ.Δ.Μ.

«Ξέρετε ποιος εφηύρε την ονομασία ΦΥΡΟΜ για τη γειτονική χώρα;», μου αποκάλυψε ο κ. Μουσουρης με περιπαικτικό ύφος. 
«Εγώ, σχεδόν κατά τύχη. Ήταν Μάρτιος του 1992», διηγείται, «και ήμουν υπεύθυνος του πολιτικού τομέα του ΟΗΕ. Ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ Μπούτρος Γκάλι, προσπαθώντας να δώσει μιαν αντικειμενική εικόνα της κατάστασης στην τέως Γιουγκοσλαβία, έστειλε ως ειδικό απεσταλμένο τον Σάιρους Βανς, που είχε διατελέσει υπουργός Eξωτερικών της Αμερικής επί Κάρτερ και ήταν ένας εξαιρετικός και σώφρων άνθρωπος».

Με τον ΓΓ του ΟΗΕ Μπούτρος Μπούτρος Γκάλι στο Ισλαμαμπάντ το 1995.

«Ύστερα από μερικές ημέρες ο Βανς γύρισε, έχοντας συντάξει μιαν έκθεση. Μου την έφερε ένα βράδυ ένας Γερμανός συνεργάτης μου, που είχα παραχωρήσει στον ειδικό απεσταλμένο για να τον βοηθήσει. Η έκθεση έπρεπε να σταλεί για μετάφραση το ίδιο βράδυ γιατί την άλλη ημέρα θα συνεδρίαζε το άτυπο συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ για να τη συζητήσει».

«Πάντοτε όταν υπογράφω κάτι, το διαβάζω επιμελώς. Όταν τελείωσα την ανάγνωση ήταν ήδη η ώρα προχωρημένη, 11.30 το βράδυ. Είδα ότι ο Σάιρους Βανς έλεγε ότι επισκέφτηκε τους προέδρους της Σερβίας, της Κροατίας, της Σλοβενίας, της Μακεδονίας και της Βοσνίας. 
Λοιπόν, “πρόεδρος της Μακεδονίας” δεν υπήρχε, η χώρα αυτή δεν ήταν ακόμη ανεξάρτητη, ήθελε βέβαια να γίνει ανεξάρτητη. Είπα στον συνεργάτη μου ότι έπρεπε κάτι να αλλάξουμε».

«Ήταν όμως πολύ αργά και δεν ήθελα να ξυπνήσω τον Σάιρους Βανς, έτσι πήρα την εύθύνη. Επέλεξα μιαν ονομασία που να είναι πιο κοντά στην αλήθεια. 
Μέχρι τότε, η χώρα αυτή ονομαζόταν Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, έτσι την “βάφτισα” Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και έβαλα και το FYROM εντός παρένθεσης».

«Την άλλη μέρα πήρα τηλέφωνο τον Σάιρους Βανς και του το είπα. Με ευχαρίστησε θερμά. “Μου έσωσες την ζωή”, σχολίασε. Έτσι έμεινε η ονομασία αυτή. Βλέπετε, όταν κάτι μπαίνει στον ΟΗΕ, μένει και δεν είναι εύκολο να σβηστεί. Βέβαια η μόνιμη ελληνική αντιπροσωπεία δεν ήταν ευχαριστημένη, μου τηλεφώνησαν διαμαρτυρόμενοι…».

                                                                    Μετά τα Βαλκάνια

Από το 1992 ως το 1995 ο κ. Μουσούρης υπηρέτησε στο Αφγανιστάν, ως προσωπικός απεσταλμένος του τότε ΓΓ του ΟΗΕ Μπούτρος Γκάλι. Ως υπεύθυνος και για την ανθρωπιστική βοήθεια στη χώρα, έζησε τον εμφύλιο πόλεμο και την καταστροφή της Καμπούλ.

Στο κατεστραμμένο μουσείο της Καμπούλ στο Αφγανιστάν.

«Μόλις δημιουργήθηκαν οι Ταλιμπάν, επειδή κατάλαβα τις σκοπιμότητες και τι θα ακολουθούσε, παραιτήθηκα και γύρισα στην Ελλάδα», ήταν το σχόλιό του γι' αυτήν τη δύσκολη περίοδο.

 Το 1995 γύρισε στην Ελλάδα και ανέλαβε, κατόπιν πρότασης του Ζυλ Ντασέν, το προεδρείο του Οργανισμού Ανέγερσης του Νέου Μουσείου Ακρόπολης.

Με τον Ζυλ Ντασέν και τη Μαργαρίτα Παπανδρέου στον Οργανισμό Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης το 1998.

Το 1998 ίδρυσε το Ελληνοαφρικανικό ΕπιμελητήριοΗ ιστοσελίδα. «Το κίνητρό μου ήταν οι Έλληνες να γνωρίσουν και να δραστηριοποιηθούν στην Αφρική, που απέχει μόνο 200 μίλια από τις ακτές μας και όπου πολλοί Έλληνες μεγαλούργησαν στο παρελθόν», μου είπε αιτιολογώντας την πρωτοβουλία του και το αμείωτο ενδιαφέρον του για την ήπειρο.

Μεταξύ άλλων ο Σ. Μουσούρης προώθησε σημαντικά την ιδέα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τον Απρίλιο του 2006 παρασημοφορήθηκε σε ειδική τελετή στην Πραιτόρια, από τον τότε πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής Τάμπο ΜπέκιΤάμπο Μπέκι, για την προσπάθειά του για τη κατάργηση του απαρτχάιντ και τη συμβολή του στην οικονομική ανάπτυξη της αφρικανικής ηπείρου.

                                   Προφήτευσε το προσφυγικό κύμα

«Όταν οι φτωχοί έρθουν στο Βορρά». Με αυτόν τον τίτλο η εφημερίδα Ελευθεροτυπία φιλοξενούσε το 1994 μια συνέντευξη του κ. Μουσούρη, στην οποία προέβλεπε τη μεταναστευτική κρίση.

«Λόγω των συχνών ταξιδιών και αποστολών μου έβλεπα ότι ο τρίτος κόσμος είχε μια σημαντική αύξηση πληθυσμού και επιπλέον οι οικονομίες αυτών των χωρών δεν πήγαιναν καλά. Η φτώχεια ήταν φοβερή, αλλά συγχρόνως τα ΜΜΕ είχαν εξαπλωθεί σε αυτές τις περιοχές και οι άνθρωποι μάθαιναν τι γινόταν στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο».

«Είναι λοιπόν φυσικό να θες να φύγεις, όταν ζεις στη μιζέρια, σε δικτατορικό καθεστώς και δεν έχεις ελπίδα και εκπαίδευση. Βλέπουμε εξάλλου ότι φεύγουν και από την Ελλάδα τώρα που υπάρχει κρίση. Είναι πολλοί αυτοί που παίρνουν το ρίσκο και κατευθύνονται προς τον βορρά, όπου γνωρίζουν ότι υπάρχουν προοπτικές. Αυτή η κίνηση του πληθυσμού ήταν λοιπόν αναμενόμενη και περιμέναμε να αυξηθεί».

Ο Σ. Μουσούρης έλεγε ήδη από το 1994 ότι η Ελλάδα δεν είχε καμία πολιτική απέναντι στους μετανάστες, κάτι που θα έπρεπε να αποκτήσει. Θα έπρεπε δηλαδή να αποφασιστεί τι θα γινόταν όταν ερχόταν ένας ξένος και σε ποιες περιπτώσεις θα δινόταν πολιτικό άσυλο. 
Σήμερα ο ίδιος σχολιάζει: 
«Ακόμη και τώρα, οι κανόνες δεν είναι σαφείς και το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται σωστά. Υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις και καθυστερήσεις. Δεν υπάρχει συντονισμός, σχεδιασμός και ταχύτητα, δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι άνθρωποι, αλλά ούτε και θέληση».

«Το θεωρώ σχεδόν σκάνδαλο αυτό που συμβαίνει στα νησιά μας. Τον χειμώνα, ας πούμε, οι άνθρωποι έμειναν εκτεθειμένοι στα χιόνια. Μου κάνει εντύπωση, γιατί λεφτά στέλνονται από την Ευρώπη και αναρωτιέμαι πώς διατίθενται. Εγώ, για να φέρω ένα παράδειγμα, έστησα κάτω από δύσκολες συνθήκες έναν προσφυγικό καταυλισμό για 10.000 άτομα σε 5 ημέρες».

«Ήταν αρχές του 1994», διηγείται ο κ Μουσούρης. 
«Ήμουν στο Αφγανιστάν την εποχή του εμφύλιου πολέμου. Οι αντίπαλοι του τότε προέδρου Μπουρχανουντίν Ραμπανί«Αφγανιστάν: Κηδεύτηκε ο ειρηνοποιός Ραμπανί», tovima.gr βομβάρδιζαν την Καμπούλ. Υπήρξαν εκατοντάδες θύματα. Χιλιάδες άνθρωποι άρχιζαν να φεύγουν από τη πόλη με κατεύθυνση τα σύνορα με το Πακιστάν, για να σώσουν τη ζωή τους. Το Πακιστάν από την πλευρά του είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν θα δεχόταν τους πρόσφυγες».

Με τον πρόεδρο του Αφγανιστάν Μπουρχανουντίν Ραμπανί (που δολοφονήθηκε από τους Ταλιμπάν), το 1995.
«Θεωρήσαμε έτσι ότι έπρεπε να στήσουμε επειγόντως έναν καταυλισμό, για να μείνουν αυτοί οι άνθρωποι. Βρήκαμε έναν χώρο κοντά στο Τζαλαλαμπάντ, μια πόλη μεταξύ της Καμπούλ και των συνόρων με το Πακιστάν, έναν χώρο που έμοιαζε σεληνιακό τοπίο. Ήταν τόσο σκληρό το έδαφος, που ούτε οι σοβιετικοί, ούτε οι μουτζαχεντίν είχαν καταφέρει να σκάψουν για να βάλουν νάρκες».

«Ήταν για μας μια δύσκολη επιχείρηση, ωστόσο μέσα σε πέντε μέρες οργανώσαμε έναν καταυλισμό. Μεταφέραμε σκηνές, νερό, τροφή. Δύο ολόκληρα εικοσιτετράωρα δούλευαν τρεις άνθρωποι για να σκάψουν και να φτιάξουν τις αποχετεύσεις για τις τουαλέτες, τόσο σκληρό ήταν το έδαφος. Τα καταφέραμε όμως. Και ο καταυλισμός μέσα σε λίγες ημέρες υποδέχτηκε δέκα χιλιάδες πρόσφυγες. Αν υπάρχει θέληση και οργάνωση, όλα γίνονται».

                                Η διεθνής διάσταση του προσφυγικού

«Βέβαια, πλέον το προσφυγικό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, είναι ένα θέμα διεθνές. Η Ευρώπη αυτήν τη στιγμή έχει ένα φοβερό δίλημμα. Δεν είναι Αμερική, όπου γίνεσαι αυτόματα υπήκοος όταν γεννηθείς εκεί. Η Ευρώπη δεν θέλει να αλλάξει τον πολιτισμό της και αυτό το σέβομαι, θέλει να προστατεύσει την ελευθέρια και τη δημοκρατία».

«Δυστυχώς, συχνά έρχονται φανατικοί και προσπαθούν να επιβάλλουν τις δικές τους συνθήκες ζωής και τα έθιμά τους. Οι κοινωνίες που τους δέχονται δεν το βλέπουν με καλό μάτι, γιατί αλλάζει η “υφή” τους. Πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία και οι μεν να σέβονται τους δε. Φυσικά το κλείσιμο των συνόρων δεν είναι λύση. Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί στην πηγή του, να εξεταστούν τα αίτια. Και δεν είναι εύκολο».

Με τον Αφγανό ηγέτη Αχμέτ Σαχ Μασάντ, που δολοφονήθηκε από την Αλ Κάιντα το 2001.

«Χρόνια ολόκληρα η Δύση και ιδιαίτερα η Ευρώπη προσφέρει χωρίς μεγάλη επιτυχία βοήθεια στον τρίτο κόσμο. Πρέπει να επανεξεταστεί ο τρόπος με τον όποιον παρέχεται αυτή η βοήθεια», λέει στη συνέχεια ο πρώην αναπληρωτής ΓΓ του ΟΗΕ και καταθέτει την πρότασή του, ισχυριζόμενος ότι το να δίνεις γενικά και αόριστα βοήθεια στις κυβερνήσεις, που δεν είναι όλες άμεμπτες, δεν έχει αποτέλεσμα και δεν ξέρεις πού θα πάνε τα λεφτά.

«Είναι καλύτερα», προτείνει ο Σ. Μουσούρης, «και το κάνουν ήδη πολλές χώρες, να προωθήσεις συγκεκριμένα προγράμματα που να δημιουργήσουν εργασία, συμφωνημένα μαζί με τους ντόπιους. Προγράμματα labor intensive, όπως ονομάζονται, για να δώσεις δουλειά, προπαντός σε νέα παιδιά 18-20 ετών. Οφείλεις να προσπαθήσεις επίσης να πιέσεις ορισμένες χώρες από τις οποίες περνάνε οι μετανάστες, όπως είναι η Τυνησία, η Λιβύη και η Τουρκία, να απορροφήσουν ανθρώπους, με κίνητρο μιαν οικονομική βοήθεια. Βέβαια, ας πούμε η Τουρκία δεν έχει κανένα λόγο να το πράξει, γιατί και αυτή έχει τα δικά της προβλήματα».

Σε ό,τι αφορά τις χώρες της Ευρώπης και τη στάση τους απέναντι στους μετανάστες, ένα θέμα που έχει προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις και αντιδράσεις, ο κ. Μουσούρης πιστεύει ότι όλες πρέπει να δεχτούν ένα ποσοστό προσφύγων και πως όσες δεν δέχονται, οφείλουν να πληρώσουν, να μην χρηματοδοτούνται δηλαδή από τις Βρυξέλλες.

Με την Ναντίν Γκόρντιμερ (Νόμπελ Λογοτεχνίας) στο σπίτι της στη Νότια Αφρική το 2006.

«Νομίζω πως οι ροές θα συνεχιστούν, γιατί ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης· το κεφάλαιο κινείται ελεύθερο, οι άνθρωποι όμως δεν κινούνται ελεύθεροι, αλλά διακινδυνεύουν τη ζωή τους», λέει και τονίζει πως «ζούμε μια παγκοσμιοποίηση χωρίς κανόνες, αυτό έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα, ζούμε συγχρόνως και μια τρομακτική ανισότητα εισοδημάτων και ευκαιριών, αυτό προκαλεί το φαινόμενο της μετανάστευσης, η οποία από την πλευρά της εντείνει τον ρατσισμό».

«Η τεχνολογία επίσης δημιουργεί αρνητικά προβλήματα. Μειώνει τις θέσεις εργασίας, αλλοιώνει την πληροφόρηση. Ο κόσμος μαθαίνει πλέον από το Facebook και το Twitter τι συμβαίνει και αυτό έχει επίπτωση στη δημοκρατία. Ρατσισμός, εθνικισμός, φαινόμενα όπως ο Τραμπ και η Λεπέν οφείλονται σε μεγάλο μέρος στη μετανάστευση και την ανισότητα. Με λίγα λόγια και οι Μεξικάνοι που πάνε στην Αμερική ενοχλούν, αλλά το ίδιο συμβαίνει με τον πρόεδρο μιας εταιρείας που παίρνει 200 φορές μεγαλύτερο μισθό από τον υπάλληλό του».

Η κουβέντα μας με τον αστείρευτο Σ. Μουσούρη τελειώνει με μια νότα αισιοδοξίας, αφού σχολιάζοντας την επικαιρότητα των ημερών μας λέει: «Μου έδωσαν πολύ θάρρος οι εκλογές στη Γαλλία. Ελπίζω ότι ο Μακρόν θα αποτελέσει έναν παράγοντα που θα βοηθήσει την Ευρώπη να ανάκαμψει. Ελπίζω ότι ο λαϊκισμός δεν θα κατακτήσει τις ευρωπαϊκές χώρες. Ελπίζω επίσης ότι το σοκ που υπέστη η Ευρώπη με την άνοδο του εθνικισμού σε πολλές χώρες θα λειτουργήσει θετικά. Χρειάζονται βέβαια μερικές προσωπικότητες που θα ταράξουν τα νερά...».

ΠΗΓΗ:insidestory.gr/article/sotiris-mousouris?token=ZR8961W2B0&utm_source=twitter&utm_medium=post&utm_campaign=throwback&utm_content=%2Farticle%2Fsotiris-mousouris

                                                                      € « » $  ●▲▼◄►