«Καλό καλοκαίρι» από το «Παρατηρητήριο Αμαρουσίου»!!!

ΑΝΑΨΥΧΗ

Η ψυχαγωγία και το ψυχαγωγώ, που σημαίνει ευφραίνω, τέρπω, παράγονται από΄το επίθετο του θεού Ερμή «ψυχαγωγός» [ψυχή+αγωγός (& άγω)], επειδή οδηγούσε τις ψυχές των νεκρών στον Αδη. 
«Δεν ηξηκρίβωσα - σημειώνει ο Στέφανος Κουμανούδης στη Συναγωγή Νέων Λέξεων, εν Αθήναις, τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου, 1900 - το πότε άρχισεν εις την παλαιάν ταύτην λέξιν η νεωτερική σημασία (της τέρψης και της απόλαυσης)...».

Κάποτε, λοιπόν, η γιομάτη μυστήριο και μαγεία «ψυχαγωγία», που περιέγραφε τις πρακτικές της ανάκλησης των νεκρών στα νεκυιομαντεία (νεκρομαντεία), με σκοπό τη γνώση του μέλλοντος, άρχιζε να αποβάλει το πρώτο της μαγικο - θρησκευτικό περιεχόμενο σημαίνοντας σχεδόν αποκλειστικά την τέρψη και τη βαθιά απόλαυση.

Η τέρψη παράγεται από ρίζα *τερη-, που έχει την έννοιαν τού «χορταίνειν». 

Εδώ ανήκει το τρέφω και η σανσκριτική t(a)rp-ami: 

«χορταίνειν, ευαρεστείσθαι». 

Τέρπω στις μέρες μας σημαίνει χορταίνω με πνευματική τροφή και τέρψις είναι ο κορεσμός της ψυχής από ευφρόσυνα συναισθήματα. 

Ετσι ο καλοαναθρεμμένος με την κατάλληλη «αγωγή» που προσφέρουν οι καλές τέχνες: 

μουσική, θέατρο κ.λπ., «χορταίνει» πνευματικά, αποκτώντας την πολυπόθητη ευφροσύνη. 

Ο χωρίς αγωγή αντίθετα (ο αν-άγωγος ή κακοαναθρεμμένος) δεν τέρπεται, δεν ευφραίνεται, αλλά διασκεδάζει διασκορπίζοντας τις στενοχώριες του. 

Η διασκέδαση, που διαφέρει σημαντικότατα από την ψυχαγωγία (όσο διαφέρει το Ηρώδειο από ένα κέντρο διασκέδασης), παράγεται από το διασκεδάννυμι = διασκορπίζω έγνοιες και στενοχώριες. 

Εδώ ανήκουν το κεάζω=σχίζω στη μέση, «θα σε σκίσω», το <σ>κέπαρνον κ.ά. 
Το θέρος ιδιαίτερα οι Ελληνες από την εποχή του Ομήρου χρησιμοποιούν το «αναψύχειν».

«...κι εκείνοι βούτηξαν στη θάλασσα... Κι αφού τα κύματα... τον πλήθιο ιδρώτα πλύναν/... και δροσίστηκαν βαθιά στα σπλάχνα μέσα (και ανέψυχθεν φύλον ήτορ) σε καλοσκαλισμένους μπήκανε λουτρούς (ασαμίνθους)» [Ιλ. Κ]. Μετά σε «κρήνη αναψύχουσα...» 

(Ευρ.. Ιφ. εν Αυλ. 421) [...στην πηγή να δροσίσουν...] και «ες λειμώνων χλόην» [σε χλοερό λιβάδι].

                                                         ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ
                       

                                                    ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 11/08/2001

 

                 

                                                                     Στίχοι:Μάνος Ελευθερίου

                                                           Μόνο μια κάμαρα να βλέπει βορινά

                                                            στην άκρη ένα κρεβάτι σιδερένιο

                                                           ένα τραπέζι μια καρέκλα στην γωνιά

                                                       κάτω απ' το κέντημα με τον εσταυρωμένο

                                                        Δυο μαύρα βότσαλα μεγάλα να κρατούν

                                                              τα φύλλα στο γαλάζιο παραθύρι

                                                          όλα να δίνουν και ποτέ να μη ζητούν

                                                       με τους αθάνατους να ζεις εκεί που ζουν

                                                       και τα θαλασσινά λουλούδια στο ποτήρι

                                                         Τα νέα του κόσμου θα 'ρχονται αργά

                                                          θα 'χεις μια ρίζα ελιάς και το κηπάκι

                                                             ένα πουλί κάθε πρωί θα σ' ευλογά

                                                      θα 'χεις τη χάρη αυτών που ζήσανε μονάχοι

                                                         Δυο μαύρα βότσαλα μεγάλα να κρατούν

                                                            τα φύλλα στο γαλάζιο παραθύρι

                                                          όλα να δίνουν και ποτέ να μη ζητούν

                                                        με τους αθάνατους να ζεις εκεί που ζουν

                                                          & τα θαλασσινά λουλούδια στο ποτήρι