Μηνολόγιον Aυγούστου

Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο.

Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.

Ο Αύγουστος δεν έχει κάποια πολύ διαδεδομένη λαϊκή ονομασία (όπως είναι π.χ. ο Αλωνάρης ή ο Θεριστής). Σε κάποια μέρη, π.χ. στα Εφτάνησα και στην Ηλεία, λένε (ή λέγανε) “Άγουστος”. Τον καιρό που η σταφίδα άξιζε χρυσάφι, οι σταφιδοπαραγωγοί περίμεναν τον Άγουστο πώς και πώς -όπως λέει ένας ήρωας του Καρκαβίτσα: “Ο Μάης βγάνει τα κεράσια, ο Θεριστής τ’ αγγούρια, ο Αλωνάρης τα καρπούζια
Και στο ποίημα του Λασκαράτου που ετυμολογεί σατιρικά τα τάλαρα, η Εύα παρακαλεί τον Αδάμ να αγοράσει “μπιστιού” (με πίστωση) και να πληρώσει “τον Άγουστο”, δηλαδή όταν θα πουλούσαν τη σταφίδα. Η λαϊκή αθυρόστομη σοφία αποκάλεσε και Διπλοχέστη τον Αύγουστο, επειδή τρώμε πολλά φρούτα. Λέγεται και Συκολόγος.

Άλλωστε, πολύ γνωστή είναι η παροιμιώδης φράση:

Αύγουστε καλέ μου μήνα, νάσουν δυο φορές το χρόνο, που μάλλον δεν την πρωτοείπε τουρίστας αλλά αγρότης. Επίσης, αν πιστέψουμε τις παροιμίες, τον Αύγουστο είναι παχιές οι μύγες και είναι ο καιρός κατάλληλος για να τρώμε κολιό.

Οι πρώτες μέρες του Αυγούστου, δρίμες ή μερομήνια, θεωρείται ότι λειτουργούν προγνωστικά για τον καιρό όλης της επόμενης χρονιάς.

Τον Αύγουστο βέβαια έχουμε και τον Δεκαπενταύγουστο που είναι η κορύφωση του καλοκαιριού. Η βδομάδα εκείνη (περίπου) είναι και η περίοδος της απόλυτης νέκρας για υπηρεσίες και επιχειρήσεις της μεγαλούπολης -και για τα ιστολόγια νομίζω.

Όμως λίγο μετά τις 20 του μηνός αρχίζουν οι πρώτοι να επιστρέφουν, πέφτει και καμιά πρώτη σταγόνα που έχει διαβάσει Ελύτη και προαναγγέλλει το φθινόπωρο.

Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα, λέει άλλωστε η μία παροιμία για να την αντικρούσει η άλλη, Μήτ’ ο Μάρτης καλοκαίρι, μήτ’ ο Αύγουστος χειμώνας.

Αυγουστιανά γεγονότα (σαν τα Ιουλιανά δηλαδή ή σαν τα Σεπτεμβριανά) δεν έχουμε, διότι σύμφωνα με τον Ουμπέρτο Έκο “Τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις” -ή έχουν πάρει άδεια οι δημοσιογράφοι. Έχουμε το αυγουστιάτικο φεγγάρι το πολυτραγουδισμένο, τα Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο του Κώστα Φέρρη και (αν δεν το πω κάποιοι θα μου κόψουν την καλημέρα) τον Αύγουστο του Παπάζογλου. Υπάρχει πάντως και ο Αύγουστος του Λίνου Κόκοτου, σε στίχους ή ποίηση Ελύτη, με τη Ρένα Κουμιώτη.

Ο συγγραφέας Αύγουστος Κορτώ είναι ψευδώνυμο, αλλά ο φιλόσοφος Αύγουστος-Κωνσταντίνος Μπαγιόνας ονομαζόταν όντως έτσι.

ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:

Οι πρώτες έξι ή δώδεκα μέρες του Αυγούστου, κατά τη δεισιδαιμονική αντίληψη, οι δρίμες (εξ ου και Δριμάρης), είναι επικίνδυνες, κι όποιος λούζεται σ’ αυτές ή πλένει ρούχα, κινδυνεύει να πάθει κακό ο ίδιος, στην πρώτη περίπτωση ή να καταστραφούν τα ρούχα, στη δεύτερη. Κι όπως εκδιώκονται με τον αγιασμό οι καλικάντζαροι, έτσι ξορκίζουν και τις δρίμες με αγίασμα από την ακολουθία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (6/8).

Επίσης οι ημέρες αυτές λέγονται και «μερομήνια», αφού αυτές τις ημέρες γίνονται προγνώσεις για τον καιρό της χρονιάς.

ΑΓΙΟΦΙΔΑ Ή ΦΙΔΑΚΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ: Η Κεφαλονιά έχει χαρακτηριστεί νησί των μυστηρίων. Κι αυτό γιατί στο νησί συμβαίνουν κάποια παράξενα φαινόμενα τα οποία και η επιστήμη δεν μπορεί να ερμηνεύσει.

Ένα από τα πιο γνωστά φαινόμενα είναι η εμφάνιση των αγιόφιδων που παρατηρείται κάθε χρόνο τον Αύγουστο. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται στο χωριό Μαρκόπουλο. Στα ερείπια του παλιού καμπαναριού της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στην Παναγιά και στην εκκλησία του ορεινού χωριού Αργίνια, όπου εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι από τις 6 Αυγούστου εμφανίζονται μικρά φιδάκια, τα οποία σιγά - σιγά γεμίζουν το εσωτερικό της εκκλησίας. Αυτό συμβαίνει μέχρι και τις 15 Αυγούστου όπου μυστηριωδώς εξαφανίζονται. Τα φιδάκια αυτά είναι εντελώς ακίνδυνα και μη δηλητηριώδη. Οι πιστοί συνηθίζουν να τα παίρνουν στο χέρι και να τα παρατηρούν. Χαρακτηριστικό τους είναι ο σταυρός που έχουν στο κεφάλι τους.

Τις ημέρες αυτές, 6 - 15 Αυγούστου πλήθος πιστών που παραθερίζουν στο νησί σπεύδουν να δουν από κοντά τα φιδάκια της Παναγιάς.

Σύμφωνα με τη φυσική εξήγηση του περίεργου αυτού φαινομένου πρόκειται για μια σπάνια ράτσα φιδιών που αναπαράγεται σ’ αυτήν την περιοχή. Το κλίμα, ο τόπος αλλά και η συμπεριφορά των ανθρώπων ευνοούν την αναπαραγωγή τους.

Η εμφάνισή τους λοιπόν, αλλά και η εξαφάνισή τους, έχει να κάνει με την εποχή της αναπαραγωγής τους. Το φαινόμενο αποδίδεται στο δυνατό ήχο της καμπάνας που αναστατώνει τα φιδάκια και βγαίνουν από τις φωλιές τους.

 Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ: Μία νηστεία που την τηρούσαν με μεγάλη ευλάβεια.

Στο Ζαγόρι Ηπείρου, «πρωί-πρωί, πριν βάλουν τίποτα στο στόμα τους, τρώγουν κόκκινα κράνα (ήταν γνωστό αντιπυρετικό τότε), για να είναι γεροί όλο το χρόνο».

Με το γάλα που δεν κατανάλωναν την περίοδο της νηστείας, έφτιαχναν τραχανάδες, χυλοπίτες κ.ά.

Την 1η Αυγούστου, σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας, συνήθιζαν να πλένουν τα χάλκινα σκεύη & να προσφέρουν σταφύλια, σύκα και ελιές σ’ όσους δεν είχαν για να φάνε εκείνη την ημέρα.

Την 6η Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρα) έφερναν στην εκκλησία κι ευλογούσαν τα πρώτα σταφύλια, με ειδική ευχή. Κατόπιν τα μοίραζαν στο εκκλησίασμα.

ΦΑΝΟΥΡΟΠΙΤΕΣ (27/8). Είναι πίτες (τάματα) που κάνουν οι πιστοί προς τιμή του Αγ. Φανουρίου, που γιορτάζει εκείνη την ημέρα, άπαξ ή 3 Σάββατα συνεχόμενα, ζητώντας απ’ τον άγιο να τους φανερώσει κάτι που έχασαν ή κάτι που προσδοκούν (π.χ. οι ανύπαντρες κοπέλες στην Κρήτη, να τους φανερώσει έναν καλό γαμπρό).

Η Φανουρόπιτα παρασκευάζεται με 9 λογιών υλικά: αλεύρι, νερό, ζάχαρη, καρύδια, κανελογαρύφαλλα, λάδι, ξύσματα πορτοκαλόφλουδας, χυμό πορτοκαλιού ή λεμονιού, σταφίδες και αλάτι.

ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΤΗ (29/8). Προστάτης από την ελονοσία.

ΓΙΟΡΤΕΣ:

Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΑ (6/8). Μια φωταυγής καταδήλωση, με αποδέκτη κάθε ανθρώπινο ον.

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (15/8). Θεωρείται το Πάσχα του καλοκαιριού. Η κορυφαία εορτή της πιο οικείας μορφής στον χριστιανικό λατρευτικό κύκλο, σ’ όλη την Ελλάδα με επίκεντρο το ναό της Παναγίας στο νησί της Τήνου.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:

«Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να ‘σουν δυο φορές το χρόνο!».

«Αύγουστε, τραπεζοφάη, να ‘σουν τρεις βολές τον χρόνο».

«Από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι».

«Επάτησεν ο Αύγουστος η άκρη του χειμώνα, παύει ο φτωχός το δειλινό κι ο άρχοντας τον ύπνο».

«Του Αυγούστου οι δρίμες στα πανιά (σκώρος) και του Μαρτιού στα ξύλα (σαράκι)».

«Κάθε πράγμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο».

«Καλός ο ήλιος του Μαγιού, του Αυγούστου το φεγγάρι».

«Της Αγίας Μαρίνας ρόγα και τ

’ Άη Λιος σταφύλι και της Παναγιάς τον Αύγουστο, γεμάτο το κοφίνι».

«Αν ίσως βρέξει ο τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο».

«Από Μάρτη πουκάμισο κι από Αύγουστο σεγκούνι».

«Τον Αύγουστο τον χαίρεται, όπ’ έχει να τρυγήσει».

«Αυγουστοκοδέσποινα‚ καλαντογυρεύτρα» [δηλ. Η σπάταλη νοικοκυρά τον Αύγουστο, τα Χριστούγεννα ζητιανεύει]

«Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος».

«Δεκαπέντησεν ο Αύγουστος, πυρώσου και μην εντρέπεσαι».

«Επλάκωσεν ο Αύγουστος, η άκρια του χειμώνα».

«Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι».

«Ήρθε ο Αύγουστος, πάρε την κάπα σου».

 «Θεός να φυλάει τα λιόδεντρα απ' το νερό τα Αυγούστου».

«Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη».

«Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι».

«Να ‘σαι καλά τον Αύγουστο που ‘ναι παχιές οι μύγες».

«Να ’σαι καλά τον Αύγουστο με δεκαοχτώ βελέντζες».

«Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα».

«Ο Αύγουστος πουλά κρασί κι ο Μάης πουλά σιτάρι» [δηλ. Από τον Αύγουστο μπορείς να καταλάβεις αν θα είναι καλή η παραγωγή κρασιού, όπως κι από το Μάη μπορείς να καταλάβεις αν θα παραχθεί πολύ σιτάρι]

«Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος».

«Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι».

 «Τ' Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια».

«Τ’ Αυγούστου το νερό αρρώστια στον λειόκαρπο».

«Το Μάη με πουκάμισο, τον Αύγουστο με κάπα».

«Τον Αύγουστο τον χαίρεται οπόχει να τρυγήσει».

Το ιστολόγιο εύχεται καλό μήνα σε όλους! Να περάσετε καλά τον Αύγουστο γιατί από Σεπτέμβρη ζορίζουν τα πράγματα….