ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

Σύμφωνα με τη θεογονία των Ορφικών, στη θέση της αρχής, των πάντων είναι ο Χρόνος, ο αγέραστος, ο δι' αιώνος μακρού, απαύστου, καν' αρίθμητος, που κάποτε, μια πρώτη του έτους, σαν σήμερα υπήρξε θεϊκός πατέρας των πάντων. (Ο. Kern, Orphicorum Fragm., Berlin 1922, Απ. 54,60).

Ο πας, η πάσα, το παν, παράγουν την πυξ «πυγμή» του χεριού [Αρχαία Γερμ. Fust «γροθιά» Νέα Γερμ. Faust], που μέσα σε αυτήν φυλάσσονταν τα πάντα ή πέντε, που συνιστούν τον Χρόνο, Χέρι: δηλαδή οι αιώνες, τα έτη, οι ημέρες, οι ώρες, τα δευτερόλεπτα.

Η ρίζα του Χρόνου-Χεριού είναι η *gher- που έχει την έννοια του «άπτεσθαι, δράττεσθαι, λαμβάνειν, πιάνειν». Ετσι οι άνθρωποι, με τον ανθρωπομορφισμό που χαρακτηρίζει τους θεούς που επινοούν, φαντάστηκαν τον αγέραστο Χρόνο ως πελώριο χέρι που «αγκαλιάζει, περιλαμβάνει και καταλύει -μες στην πυγμή του- τα πάντα».

Αργότερα με περισσότερη φαντασία τον «είδαν» ως Κρ-όνο σε θρ-όνο, με κλόνο χεριού, «να συσπάται ρυθμικά». [Κλ-όνος = «σπασμός μυών χεριού»]. Να ταλαντώνεται, ο Κρόνος Χέρι κάθε στιγμή, δίκην εκκρεμούς μετρώντας τον άπειρο κοσμικό Χρόνο.

Ακολούθως, επινόησαν τρία νέα ονόματα: τους τρεις γιους του Χρονομέτρη θεού.

Τον διαρρέοντα Χρόνο, απ' το ουράνιο φως... μιας μέρας... ενός ενιαυτού... Τον ονόμασαν, [από τη ρίζα *ΔιF- «φως του ουρανού»], *Δί-α = Θεό της επουράνιας λάμψης. Αυτός είναι αιτία και Χρόνος πλέον για τη δία «ημέρα», την ευδία «λιόλουστη μέρα» κ.λπ.

Τον διαρρέοντα Χρόνο στη ροή των αμέτρητων ωκεάνιων κυμάτων τον συσχέτισαν με τον γιο του Κρόνου και της Ρέας, «πότι, πόσει» κύριο όλου του υγρού στοιχείου, Ποσει-δώνα [*Don, -δων «ρεύμα ύδατος»].

Ενώ το σκότος, από τη δύση ώς την ανατολή μίας μέρας, το ονόμασαν α-*Fιδ-ές, από τον Α-ΐ-δη, Αδη, δηλαδή τον α-όρατο τρίτο αδερφό (*Fιδ-: ορώ).

Αυτά και καλή Πρωτο-Χρονιά.

                                                     ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ

                                               ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/12/2004