Αντί Μανιφέστου

Ψυχὲς Ποιητῶν νεκρῶν ποὺ φύγατε

Ποιὸ Ἡλύσιο σεῖς γνωρίσατε

Σπήλαιο χλοερὸ ἤ ἱλαρὸ λειμῶνα

Πιὸ διαλεχτὸ ἀπ’την Ταβέρνα τῆς Γοργόνας;

 John Keats, The Mermaid Tavern

Αν ήταν να γραφει ένα μανιφέστο, θα μπορούσε να είναι κάπως έτσι:

►Πιστεύουμε πως η καθημερινή ζωή κρύβει μεγαλύτερο πλούτο από ό,τι βλέπουν τα μάτια των διανοουμένων. 

Η μεγάλη τέχνη είχε πάντοτε σχέση με την ζωή και όχι με τις ιδέες. 

Απεικόνιση του Ουίλιαμ Σαίξπηρ στο “Mermaid Tavern”
 Πίνακας του John Faed, 1851.

Η κατανόηση της ζωής δεν είναι χάρισμα των διανοουμένων αλλά του κάθε ανθρώπου, καθώς αν δεν ήταν έτσι ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να ζήσει. 

Εκείνος που θέλει να την περιγράψει λοιπόν πρέπει να κοιτάξει μέσα από τα μάτια το καθημερινού ανθρώπου. 

Η διαφορά του ιδιοφυούς από τον μη-ιδιοφυή είναι ότι μπορεί να κοιτάξει μέσα από περισσότερα μάτια. 

Ο διανοούμενος κοιτάζει μόνο μέσα από τα δικά του μάτια, για αυτό δεν είναι ιδιοφυής.

►Ο ανθρώπινος βίος μπορεί να προμηθεύεται καινούργια μέσα, αλλά οι σκοποί του δεν αλλάζουν. 

Η ανθρώπινη ιστορία είναι επανάληψη τύπων δράσης. 

Ένα αρχαίο αιγυπτιακό ποίημα και ένα ποίημα του Shakespeare είναι εξίσου σύγχρονα γιατί προσπαθούν να εκφράσουν τις ίδιες ανθρώπινες επιθυμίες, όπως και μία αρχαία κατοικία εξυπηρετεί τις ίδιες ανάγκες με μία σημερινή. 

Ο βαθμός εκλέπτυνσης έχει να κάνει με τον βαθμό αντίληψης της ζωής.

Καλύτερη έκφραση είναι εκείνη που περιγράφει πιο ανάγλυφα την ζωή. Δεν υπάρχει κάποιος αντικειμενικός τρόπος για να παραγάγουμε μορφές από την ζωή, όπως και οι μορφές δεν μπορούν να παραγάγουν ζωή. Μορφές και ζωή δεν είναι από την ίδια ύλη. 

Υπάρχουν απλώς μορφές που ταιριάζουν καλύτερα στο εκάστοτε φαινόμενο από άλλες.

►Η διαφορά της μορφής από την ζωή είναι μία διαφορά τεχνητού και φυσικού. 

Το τέχνημα είναι ανθρώπινο προϊόν, εκφράζει μία θέση από την οποία βλέπει ο άνθρωπος τον κόσμο. Το τέχνημα εκφράζει την σχέση μας με το φυσικό. 

Τεχνήματα δεν είναι μόνον τα εργαλεία, τα αντικείμενα χρήσης και τα έργα τέχνης, αλλά και άυλα πράγματα όπως η κοινωνικότητα, τα ήθη και τα έθιμα, οι νόμοι κτλ. 

Η επιτυχία ενός τεχνήματος συνίσταται στην βέλτιστη ικανοποίηση της σχέσης του ανθρώπου με το φυσικό. Από ένα τεχνικό έργο μέχρι τους τρόπους με τους οποίους σχετιζόμαστε με τους άλλους ανθρώπους όλα είναι εκδηλώσεις αυτού που ονομάζουμε πολιτισμό, και ο πολιτισμός αποσκοπεί στην άνεση. 

Τον ορίζουμε έτσι και δεν τον συσχετίζουμε αποκλειστικά με «την» τέχνη ή «την» διανόηση καθώς στην σύγχρονη εποχή καλλιτεχνικές και φιλοσοφικές απόψεις ταυτίστηκαν με την καταστροφή του πολιτισμού. Τουναντίον προτίμησα την λέξη τέχνημα που περιορίζει τους σκοπούς της τέχνης και της σκέψης. Δηλαδή αν η τέχνη και η σκέψη μας προφέρουν ανησυχία, αυτό πρέπει να είναι στα όρια του τεχνητού και της εικασίας, και αυτή η ανησυχία σκοπό έχει να μάς οδηγήσει στην άνεση ή την παρηγορία απέναντι στις δυσκολίες της ζωής.

►Οι μορφές λοιπόν νοηματοδοτούν και σηματοδοτούν την καθημερινή ζωή μας και την κάνουν πολύ λιγότερο κοινοτοπική από ό, τι φαίνεται. 

Δεν πρόκειται για κάποια εξιδανίκευση αλλά για την αντανάκλαση των σκοπών της δράσης μας. Ελλείψει αυτών ο κόσμος δεν θα ήταν κόσμος αλλά άμορφος σκουπιδότοπος χωρίς προσανατολισμό. Και στην εποχή μας είναι αναγκαίος ένας τέτοιος προσανατολισμός, καθώς οι μορφοποιήσεις της ζωής που δίδονται από τις εξουσίες και τους διανοουμένους αποσκοπούν, είτε με μέσο την κολακεία είτε με μέσο την υποτίμηση, στον εκμηδενισμό του ανθρώπου παρά στο να τον προμηθεύσουν ένα νόημα που θα τον ενδυναμώσει.

►Δεν γεννηθήκαμε σε μία εποχή που η παλαιότερη γενεά θα μας παρέδιδε τις μορφές εκείνες για να προσανατολίσουμε τον βίο μας προς το μέλλον. 

Και όταν γυρίσαμε πίσω μας να κοιτάξουμε δεν βρήκαμε τίποτε. 

Και αυτό είναι το σημείο από το οποίο ξεκινούμε.