Για τους «Βρυκόλακες» του θεάτρου «Διθύραμβος»

Μία κριτική προσέγγιση από την Φιλόλογο κ. Δήμητρα  Κρεκούκια, που είναι 

Πρόεδρος του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμαρουσίου «Η  ΚΑΣΤΑΛΙΑ»

Το βράδυ της  Κυριακής 4  Ιανουαρίου, απολαύσαμε, στο θέατρο «ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΣ»(στο γνωστό για την ποιότητά του  θέατρο του Κέντρου της πόλης μας), μια παράσταση που παρακολουθήσαμε, μέχρι τέλους, με αμείωτη ένταση. Τους «Βρυκόλακες» του Ερρίκου Ίψεν.

Ο  Ίψεν βέβαια, ο κορυφαίος Νορβηγός δραματουργός, που - με την καυστικότητα, το ρεαλισμό και την ποίηση ταυτόχρονα του λόγου του - υπήρξε πρωτοπόρος της σύγχρονης ευρωπαϊκής δραματουργίας, δεν χρειάζεται τις συστάσεις μας. 
Ούτε και το αριστούργημά του,  «Βρυκόλακες» που έγραψε το 1881 και προετοίμασε με τα έργα «Τα στηρίγματα της κοινωνίας»  (1877) και «Το σπίτι της κούκλας» (1879).

Αυτό που οφείλουμε, πιστεύουμε, να πούμε είναι πως στο «Διθύραμβο» είδαμε μια παράσταση που σεβάστηκε τόσο το έργο όσο και το δημιουργό του.

Η Έφη Νιχωρίτη, ως κυρία Άλβιν, απέδωσε συναρπαστικά την εσωτερική σύγκρουση και τις  διακυμάνσεις της ψυχής μιας γυναίκας τραγικής  που - υποταγμένη, μια ζωή, στα «φαντάσματα» -  αποφασίζει κάποτε, αλλά πολύ αργά, να κάνει την «επανάστασή»  της. 

Και στην «κορύφωση» του τέλους, αληθινά μας συγκλόνισε.

Ο Τάσος Ράπτης, ο εξαιρετικός αυτός ηθοποιός, ως τυπολάτρης πάστορας Μάντερς, προσηλωμένος αυστηρά στα θρησκευτικά και ηθικά  στερεότυπα και θεματοφύλακας της κοινωνικής «τάξης» και υποκρισίας, ήταν πειστικότατος.

Ο Σάββας Πετρίδης, ο ταλαντούχος νεαρός ηθοποιός (που έχουμε και στο παρελθόν  απολαύσει στο «Διθύραμβο»), ως Όσβαλντ -  ήρωας  ρομαντικός, εκφραστής της εξέγερσης  και απελπισμένος ταυτόχρονα -  μας συγκίνησε ιδιαίτερα.

Φυσικότατη  ήταν και η νεαρή ηθοποιός Αγγελική Γιαννοπούλου, ως Ρεγγίνα, ανέμελη κι ανυποψίαστη για τα «φαντάσματα»  που στοίχειωναν και τη δική της μοίρα.

Θαυμάσια τέλος ερμήνευσε  το ρόλο του και ο Γιώργος  Μπιζμπιρούλιας ως «γλοιώδης» και διπρόσωπος Έγκστραντ.

Πέρα από τις ερμηνείες των ηθοποιών,  την επιτυχία της  η παράσταση οφείλει  και στη σκηνοθεσία (της Έφης Νιχωρίτη) αλλά και στη Μουσική Επιμέλεια (της Δήμητρας Μαστορίδου). Που απέδωσαν απόλυτα την ποίηση του θεατρικού λόγου, το παιχνίδι ανάμεσα στο σκοτάδι και στο φως, την υποβλητικότητα  της ατμόσφαιρας του ιψενικού έργου.

Αναπόφευκτα όμως, όταν βλέπεις να ζωντανεύει, τόσο επιτυχημένα, στη σκηνή,  ένα έργο   κλασικό, όπως οι «Βρυκόλακες», αναρωτιέσαι: Πόσο επίκαιρο είναι, αλήθεια, σήμερα, για μας,  το ιψενικό αυτό έργο;

Οι «Βρυκόλακες του Ίψεν είναι τα «φαντάσματα» του παρελθόντος που ζωντανεύουν και στοιχειώνουν  το παρόν, οι «αμαρτίες των γονέων που παιδεύουν τα τέκνα» είτε με τη μορφή ενός μυστικού, αφροδισιακού νοσήματος  που κληροδοτείται και σκοτώνει είτε προπάντων με τη μορφή των ηθικών ασθενειών. 
Στείρες  ιδεοληψίες και προκαταλήψεις, που αποτελούν ωστόσο  την παντοδύναμη, κληρονομημένη απ’ το παρελθόν, θρησκευτική και ηθική «τάξη πραγμάτων».  
Αξίες και κανόνες ζωής που καταπιέζουν την ψυχή και αντιστρατεύονται  τις φυσικές ανθρώπινες ανάγκες. 
«Πρέπει» αστήριχτα και υποκριτικά, φοβίες  και ενοχές αδικαιολόγητες, που καταργούν κάθε έννοια προσωπικής ελευθερίας. 
Αυτά όλα αποτελούν τους ιψενικούς «βρυκόλακες».  
Σήμερα βέβαια το θρησκευτικό στοιχείο, στη δική μας κοινωνία  τουλάχιστον, δεν είναι παντοδύναμο και η «παλιού τύπου» κοινωνική ηθική  έχει χάσει την αυστηρότητά της. 
Μας είναι άγνωστη όμως, και σήμερα, η συλλογική, «κληρονομημένη»  διαφθορά  και υποκρισία; 
Δε βαραίνουν και σήμερα απελπιστικά στις πλάτες μας, στις πλάτες ιδίως της νέας μας γενιάς, τα κληροδοτήματα της «αμαρτωλής» μας ιστορίας; 
Δεν είμαστε και σήμερα, στη χώρα μας, σε θέση να κατανοήσουμε τι σημαίνει κοινωνική χειραγώγηση, τυφλή υπακοή  σε ένα τρόπο ζωής, που  αντιστρατεύεται   τις αληθινές ανθρώπινες ανάγκες, αιχμαλωσία σε ένα σύστημα αξιών που στραγγαλίζει την ψυχή, καταρρακώνει την αξιοπρέπεια και καταργεί κάθε έννοια προσωπικής ελευθερίας;

Ας ελπίσουμε πως η νέα μας γενιά θα κτίσει σε νέες βάσεις, γερές, τη ζωή της,   αποτινάσσοντας  τις «κάλπικες»  ιδέες και αξίες   που κληρονόμησε. Πρέπει να σκάψει όμως βαθιά στην ψυχή και στο μυαλό της,  ώστε να βρει τη δική της, «αληθινή» αλήθεια και να πλάσει τα δικά της, αληθινά ανθρώπινα, όνειρα.

                                   

                                            Δήμητρα  Κρεκούκια, Φιλόλογος

                Πρόεδρος του Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμαρουσίου

                                                          «Η  ΚΑΣΤΑΛΙΑ»