Μήνυμα Κυρίλλου, γιὰ τὴν γιορτή τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν

Τὴν διαλεκτικὴ σχέση τῆς γνώσης καὶ τῆς πίστης ἀποκρυσταλλώνει ὁ σοφὸς λόγος τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν ποὺ σήμερα τιμοῦμε. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος φαίνεται νὰ ἀγνοεῖ τὴν φωτισμένη σκέψη τους, γι’ αὐτὸ ἰσχυρίζεται ὅτι πίστη καὶ λογικὴ βρίσκονται σὲ μία διαρκὴ ἔνταση καὶ σύγκρουση μεταξύ τους, ἀναιρώντας ἡ μία τὴν ἄλλη.

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι σὲ περασμένες σκοτεινὲς ἐποχὲς καὶ σὲ ἄλλες περιοχές καὶ δόγματα ἡ χριστιανικὴ πίστη καὶ διδασκαλία παραμορφώθηκε ἐπικίνδυνα καὶ κακοποιήθηκε βάναυσα. Τότε κάποιοι, στὴν προσπάθειά τους νὰ φυλακίσουν τὴν γνώση, ἐνοχοποίησαν καὶ καταδίκασαν τὴν ἔρευνα γράφοντας τὶς πιὸ μελανὲς σελίδες τοῦ πολιτισμοῦ. Σήμερα κάποιοι ἄλλοι τυφλωμένοι ἀπὸ τὴν ἀποθέωση καὶ τὴν ἀλαζονεία τῆς γνώσης φυλακίζονται σὲ ἕνα ὑπαρξιακὸ ψέμα. Σπεύδουν νὰ χρησιμοποιήσουν τὶς ὅποιες ἐπιστημονικὲς θεωρίες τους, πρὶν κὰν ἀποδειχθοῦν, ὡς ὅπλα κατὰ τῆς χριστιανικῆς πίστης. Βάζουν τὸν Θεὸ στὸ μικροσκόπιο τῆς ἔρευνας καὶ μερικὲς φορὲς μέσα ἀπὸ τὶς θορυβώδεις ἀνακαλύψεις τους ἢ τὰ ἐντυπωσιακὰ ἐπιτεύγματά τους «φάσκοντες ὅτι εἶναι σοφοὶ, ἐμωράνθησαν» (Πρὸς Ρωμ. 1:22), ἰσχυριζόμενοι ὅτι εἶναι σοφοὶ ἀποδεικνύονται ἀνόητοι.

Τότε καὶ σήμερα πολλοὶ μπερδεύουν τὰ ὅρια τῆς πίστης καὶ τῆς ἐπιστήμης. Ξεχνοῦν ὅτι ἡ πίστη εἶναι ἀποκάλυψη τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ ἐμπειρία τοῦ ἀνθρώπου γι’ αὐτό, ἐνῷ ἐπιστήμη εἶναι συνεχὴς ἀνακάλυψη τῶν μυστικῶν καὶ τῶν νόμων τῆς φύσης. 

Στὸ ἀγωνιῶδες ἐρώτημα ποιός καὶ γιατί ἔκανε τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν κόσμο, ἀπαντᾷ ἡ χριστιανική πίστη, ἐνῷ στὸ ἐρώτημα πῶς ἔγινε καὶ λειτουργεῖ ὁ ἄνθρωπος καὶ ὁ κόσμος, (βιολογικὰ βέβαια καὶ ὄχι ὀντολογικὰ) ἀγωνίζεται νὰ ἀπαντήσει ἡ ἐπιστήμη.

Αὐτὸ ὑπαινίσσεται ἡ καθαρή σκέψη τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καὶ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Αὐτοίοἱ χαρισματικοί Ἱεράρχες συνδύασαν τὴν πλατειά γνώση καὶ τὴν πίστη στὴνπροσπάθειά τους νὰ κατανοήσουν τὴν πραγματικότητα τῆς ζωῆς. Ἡ μία ὄψη αὐτῆς τῆς πραγματικότητας εἶναι ἡ ὑλικὴ καὶ ἡ φυσικὴ, τὴν ὁποία ἐρευνᾷ ἡ ἐπιστήμη καὶ γιὰ τὴν ὁποία ἡ πίστη δὲν ἔχει νὰ πεῖ τίποτα. Αὐτὸ μᾶς λέει ὁ Μ. Βασίλειος στὴν ὁμιλία του «εἰς τὴν Ἑξαήμερον» καθὼς ἑρμηνεύει: «Γράφοντας ἡ Γένεση “Στὴν ἀρχὴ ὁ Θεὸς δημιούργησε τὸν οὐρανὸ καὶ τὴν γῆ”, πολλὰ ἀποσιώπησε, τὸ νερό, τὸν ἀέρα, τὴ φωτιὰ (τὰ στοιχεῖα τῆς φύσης κατὰ τοὺς ἀρχαίους) καὶ τὶς ἑνώσεις ποὺ προέρχονται ἀπ’ αὐτά… γιὰ νὰ γυμνάσει τὸ δικό μας νοῦ, κάνοντάς μας ἀπὸ μικρὲς ἀφορμὲς νὰ ἀνακαλύψουμε τὰ ὑπόλοιπα» δηλαδὴ γιὰ νὰ μᾶς προτρέψει στὴν ἔρευνα τῆς ἐπιστήμης. Βέβαια, ἡ ἄλλη ὄψις τῆς πραγματικότητάς μας εἶναι ἡ ὑπερφυσικὴ καὶ ἡ πνευματικὴ, γιὰ τὴν ὁποία ἔχει λόγο μόνο ἡ πίστη καὶ ὄχι ἡ λογικὴ, ὅπως καὶ πάλι ὁ ἴδιος θεοφώτιστος Ἱεράρχης τονίζει: «πίστις, ἡ ὑπὲρ τὰς λογικὰς μεθόδους τὴν ψυχὴν εἰς συγκατάθεσιν ἕλκουσα», ἡ πίστη δὲν προκύπτει ἀπὸ διανοητικὲς διεργασίες καὶ διαδικασίες οὔτε ἀπὸ λογικὲς ἔρευνες καὶ ἀποδείξεις. Εἶναι ὑπέρλογη, ὄχι ὅμως παράλογη.

Ἀγαπητοί μου μαθητές, ἐκπαιδευτικοὶ καὶ γονεῖς, γνώση καὶ πίστη ὁδηγοῦν στὴν κατάκτηση τῆς ἀλήθειας ἀπὸ διαφορετικὴ κατεύθυνση. Μόνο, λοιπόν, μὲ μιὰ πίστη ποὺ γνωρίζει καὶ μὲ μιὰ γνώση ποὺ πιστεύει, μποροῦμε νὰ ἀπελευθερωθοῦμε ἀπό τὴ δίνη τῆς πολυπραγμοσύνης μας, ὥστε νὰ ἀνακαλύψουμε τὴν οὐσία τῆς ὕπαρξης καὶ τὸ νόημα τῆς ζωῆς μας.-

                                                 Μὲ πατρικές εὐχές

                                                  Ὁ Μητροπολίτης

                 † Ὁ Κηφισίας, Ἀμαρουσίου καὶ Ὠρωποῦ Κύριλλος