Το διπλό «χτύπημα» των Η.Π.Α.

Σύμφωνα με μία πρόσφατη θεωρία συνωμοσίας έχουν τεθεί στο στόχαστρο, μετά την Κίνα, τα τρωτά σημεία τόσο της Γερμανίας, όσο και της Ρωσίας – η βιομηχανία αυτοκινήτων της πρώτης και ο υπόγειος πλούτος της δεύτερης 

Στην οικονομία δεν υπάρχει κανένα ταμπού - τίποτα δηλαδή, το οποίο να μπορεί «de facto» να αποκλεισθεί ή να μην πρέπει να εξετασθεί ως πιθανότητα, δυνατότητα και λύση ενός προβλήματος. Στο θέμα της Ελλάδας, η τοποθέτηση μου αυτή ισχύει,

(α)  τόσο για την υιοθέτηση ή μη ενός εθνικού νομίσματος, βασικότερη προϋπόθεση του οποίου είναι ένα πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών όπως, για παράδειγμα, της Δανίας (ανάλυση), καθώς επίσης η στήριξη μίας μεγάλης κεντρικής τράπεζας, σε συνδυασμό με ικανές ελληνικές Αρχές (κυβέρνηση, κεντρική τράπεζα κλπ.),

(β) όσο και για τη βιωσιμότητα ή μη του χρέους – για τη δυνατότητα δηλαδή της χώρας μας να εξυπηρετεί τα τοκοχρεολύσια. Θα μπορούσε δε να θεωρηθεί πως εξασφαλίζεται (άρθρο), εάν τα επιτόκια δανεισμού ήταν χαμηλότερα από τον αποπληθωρισμό (κάτω από το -2%) – έτσι ώστε να μην χρειάζονται συνεχώς νέα υφεσιακά μέτρα για τη σταθεροποίηση του δημοσίου χρέους (μειώσεις δαπανών, αυξήσεις των φόρων).

Εν τούτοις, ακόμη και αν καταφέρναμε να μας εγκριθούν αρνητικά επιτόκια, σε συνδυασμό με την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, γεγονός που θα συνιστούσε μία έντιμη αντιμετώπιση των κρατών-πιστωτών μας, αφενός μεν θα απαιτούταν η βοήθεια εκ μέρους της ΕΚΤ για την ανακύκλωση του χρέους, η στήριξη της καλύτερα, αφετέρου δεν θα επιλυόταν το σημαντικότερο πρόβλημα της Ελλάδας - η ανεργία, η καταπολέμηση της οποίας είναι δυνατή μόνο εάν η χώρα εισέλθει σε πορεία ανάπτυξης.

Κάτι τέτοιο όμως θα απαιτούσε αύξηση της ζήτησης/κατανάλωσης στο εσωτερικό ή/και στο εξωτερικό, έτσι ώστε να διενεργηθούν επενδύσεις – οι οποίες όμως απαιτούν επί πλέον προϋποθέσεις:

ένα σταθερό επιχειρηματικό και φορολογικό πλαίσιο, μηδενισμό της γραφειοκρατίας, καταπολέμηση του κρατισμού και σωστή χρηματοδότηση, με επιτόκια στα επίπεδα αυτών της Γερμανίας (άρθρο).

Η μακράν καλύτερη λύση για την Ελλάδα βέβαια είναι η διαγραφή μέρους του δημοσίου χρέους, έτσι ώστε να καταστεί εφικτή μία αντίστοιχη διαγραφή του ιδιωτικού – οπότε να ακολουθήσει η «ανάκαμψη» της πιστοληπτικής ικανότητας του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, με αποτέλεσμα
(α)  αφενός μεν τη δυνατότητα δανεισμού του κράτους από τις αγορές, καθώς επίσης του ιδιωτικού τομέα από τις τράπεζες – οπότε την «απελευθέρωση» της Ελλάδας από τον ορό/δεσμά της Ευρωζώνης (νέα δάνεια έναντι νέων μνημονίων),

(β) αφετέρου την αύξηση των τιμών των παγίων περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα (ακίνητα, μετοχές κοκ), μέσω της οποίας η χώρα θα μπορούσε να κερδίσει το 1 τρις € περίπου που χάθηκε λόγω της κρίσης.

Στα πλαίσια αυτά, θεωρώ πως το σκάνδαλο που ξέσπασε στη Γερμανία, φέρνοντας στην επιφάνεια τα κρυφά «ελαττώματα» της (απάτες, φοροδιαφυγή κλπ.), σε συνδυασμό με τη «μετάλλαξη» της ελληνικής κυβέρνησης από αμιγώς αριστερή σε σοσιαλδημοκρατική, αποτελούν πολύ καλές προϋποθέσεις για οποιαδήποτε λύση επιδιωχθεί – φοβούμενος όμως πως θα είναι παράλληλα η τελευταία ευκαιρία για την Ελλάδα.

Ελπίζω βέβαια πως η νέα κυβέρνηση δεν θα ολοκληρώσει την καταστροφή των προηγουμένων, οι οποίες «κατακρεούργησαν» τα μικρά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα – ενώ το μνημόνιο νούμερο ΙΙΙ, εάν εφαρμοσθεί ως έχει, θα λεηλατήσει επί πλέον τη μεσαία και ανώτερη εισοδηματική τάξη, μέσα από μαζικές κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, αλλάζοντας απλά τις ισορροπίες στην ανώτατη (νέοι διαπλεκόμενοι στη θέση των προηγουμένων).

Περαιτέρω, έχοντας την εντύπωση πως η Γερμανία θα πιεσθεί «επί τη ευκαιρία» από τις Η.Π.Α. να εγκαταλείψει την πολιτική λιτότητας που επιβάλλει στον ευρωπαϊκό νότο, καθώς επίσης το μερκαντιλισμό που έχει υιοθετήσει από το 2000 εις βάρος των εταίρων της, οπότε να δεχθεί τη μείωση των τεράστιων πλεονασμάτων της, είναι ίσως ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς την πορεία των τιμών ορισμένων μετάλλων – από την οπτική γωνία της Volkswagen και των απαγορευμένων ρύπων. Ειδικότερα τα εξής:

                                                             Παλλάδιο και Πλατίνα

Η μείωση της τιμής της πλατίνας, ενός εκ των πολυτίμων μετάλλων, παράλληλα με την αύξηση της τιμής του παλλαδίου, λέγεται πως οφείλεται στις παραποιημένες εκπομπές ρύπων εκ μέρους της VW – χωρίς βέβαια να αποκλείει κανείς ανάλογες παραβάσεις από τις άλλες βιομηχανίες αυτοκινήτων, ειδικά τις γερμανικές.

Αναλυτικότερα, παρά το ότι η πλατίνα θεωρείται από τους περισσότερους ανθρώπους μόνο ως το ακριβότερο μέταλλο παγκοσμίως, αποτελεί ένα σημαντικό ανταλλακτικό των φίλτρων καυσαερίων – των καταλυτών, όπως αποκαλούνται.

Σήμερα, η τιμή της έχει μειωθεί στα 946 $ ανά ουγγιά (πηγή), από 933 πρόσφατα – είναι δηλαδή πολύ φθηνότερη από το χρυσό, η τιμή του οποίου ευρίσκεται στα 1.144 $ (πηγή).

Η πτώση της τιμής της οφείλεται σε κάποιο βαθμό στο σκάνδαλο της VW, ακριβώς επειδή χρησιμοποιεί την πλατίνα στους καταλύτες της – με την έννοια πως οι αγορές θεωρούν ότι, οι πωλήσεις των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων θα μειωθούν δραματικά.

Ως εκ τούτου, πιθανολογούν πως θα περιορισθεί σημαντικά η ζήτηση της πλατίνας – αφού το 44% των ποσοτήτων πλατίνας που πωλούνται παγκοσμίως, αφορά τη βιομηχανία αυτοκινήτων, κυρίως δε τη χρήση της στους καταλύτες των πετρελαιοκίνητων.

Εν τούτοις, η πλατίνα χρησιμοποιείται επίσης στους καταλύτες των βενζινοκίνητων – αν και σε πολύ μικρότερες ποσότητες, επειδή οι κατασκευαστές των συγκεκριμένων αυτοκινήτων προτιμούν το παλλάδιο. Ακριβώς εδώ οφείλεται η άνοδος του «αδελφού μετάλλου» της πλατίνας (χημικά είναι παρόμοια), ως αποτέλεσμα του σκανδάλου της Volkswagen (γράφημα) – στα 660 $ περίπου, στο υψηλότερο σημείο των τελευταίων τριών μηνών, επειδή η ζήτηση των αυτοκινητοβιομηχανιών αποτελεί το 80% της συνολικής ζήτησης του παλλαδίου.

Μέταλλα – η εξέλιξη στη τιμή του Παλλάδιου (μαύρη γραμμή) και της Πλατίνας (γκρίζα περιοχή), υπολογισμένη σε διαφορά ποσοστού μεταξύ τους (δεξιός κάθετος άξονας).

Περαιτέρω, αν και σε βραχυπρόθεσμο χρονικό διάστημα οι διακυμάνσεις των τιμών της πλατίνας και του παλλαδίου συνδέονται με τη VW, πιθανολογείται πως μακροπρόθεσμα θα αυξηθούν και τα δύο – επειδή, έως ότου μία μετατόπιση της ζήτησης εκ μέρους της αυτοκινητοβιομηχανίας επηρεάσει πραγματικά τις τιμές, μεσολαβούν αρκετά χρόνια.

Εκτός αυτού, η ζήτηση πλατίνας και παλλαδίου είναι σταθερά ανοδική, αν και με πολύ αργό ρυθμό. Εάν βέβαια «συλληφθούν» και άλλες αυτοκινητοβιομηχανίες, τότε η τιμή του παλλαδίου ως αποτέλεσμα της μετατόπισης της ζήτησης προς αυτό, θα ωφεληθεί περισσότερο – εις βάρος της πλατίνας.  

Από την άλλη πλευρά όμως, εάν λόγω του σκανδάλου η νομοθεσία περί εκπομπών ρύπων γίνει πιο αυστηρή, παράλληλα με την αύξηση των ελέγχων, τότε η ζήτηση και για τα δύο μέταλλα μάλλον θα κλιμακωθεί – ειδικά όσον αφορά την πλατίνα, επειδή οι μηχανές πετρελαίου είναι κανόνας για τα φορτηγά, ενώ οι οδικές μεταφορές αυξάνονται σταθερά.

Με δεδομένο δε το ότι, οι τιμές τους έχουν καταρρεύσει σε σχέση με το παρελθόν (το 2011 η πλατίνα κόστιζε περίπου 2.000 $ ενώ η τιμή του παλλαδίου το 2014 έφτασε στα 895 $), οι προοπτικές ανόδου τους θεωρούνται σημαντικές.

Ολοκληρώνοντας, η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός παλλαδίου παγκοσμίως, με μερίδιο αγοράς της τάξης του 40% – ενώ οι εισαγωγές παλλαδίου δεν συμπεριελήφθησαν στις κυρώσεις που επέβαλλε η ΕΕ, επειδή η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία δεν το επέτρεψε.

Επομένως, σε μακροπρόθεσμη βάση, η Ρωσία θα είναι κερδισμένη από το σκάνδαλο – ενώ θεωρείται ως ευκαιρία ο εξαιρετικά χαμηλός δείκτης του χρηματιστηρίου της.

                                                    Τα υπόλοιπα εμπορεύματα

Εάν πιστέψει όμως κανείς τη θεωρία συνωμοσίας, σύμφωνα με την οποία οι Η.Π.Α. σχεδίασαν ένα διπλό χτύπημα εναντίον τόσο της Γερμανίας, όσο και της Ρωσίας, μετά από το αντίστοιχο της Lehman Brothers (όπου κυριολεκτικά ληστεύθηκε ο τραπεζικός τομέας της Γερμανίας, χάνοντας εκατοντάδες δις € από τη χρεοκοπία της αμερικανικής τράπεζας), τότε στις τεράστιες ζημίες που θα προκληθούν στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, στον κορμό της οικονομίας της χώρας, θα προστεθούν αντίστοιχες στη Ρωσία.

Ειδικότερα, φαίνεται πως προωθείται, ξανά με τη βοήθεια της Goldman Sachs (πηγή), η χρεοκοπία της Glencore, ενδεχομένως μαζί με την Anglo American – οι τιμές των με τοχών των οποίων έχουν καταρρεύσει, λόγω της μεγάλης πτώσης της τιμής του χαλκού (-44%).

Πρόκειται για δύο εταιρείες ορυχείων, όπου κυρίως η πρώτη οφείλει το μέγεθος της όχι τόσο στα ορυχεία της, αλλά στις παγκόσμιες συναλλαγές (χρηματοδοτήσεις) που διενεργεί στον τομέα των πρώτων υλών – με την αγορά να συνειδητοποιεί πως το πολυτιμότερο περιουσιακό της στοιχείο δεν είναι αυτά που παράγει, αλλά η πιστοληπτική της αξιολόγηση.

Ο κίνδυνος χρεοκοπίας τους φαίνεται από τις τιμές των ασφαλίστρων (CDS), όσον αφορά τα ομόλογα τους, οι οποίες έχουν εκτοξευθεί στα ύψη (4,7% για την πρώτη και 3,7% για τη δεύτερη). Με βάση αυτές τις τιμές, οι πιθανότητες χρεοκοπίας εντός των επομένων πέντε ετών της Glencore υπολογίζονται στο 34%, ενώ της Anglo American στο 29% (της ανταγωνίστριας τους BHP Billiton μόλις στο 9,7% – γράφημα).

Επειδή τώρα δεν φαίνεται αντιστροφή της τάσης στην τιμή του χαλκού, η οποία εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά και μόνο από τις προοπτικές της οικονομίας της Κίνας (εσωτερική κατανάλωση), ο κίνδυνος για τις παραπάνω εταιρείες είναι τεράστιος – ενώ η ενδεχόμενη χρεοκοπία τους θα προκαλούσε σεισμό στις αγορές εμπορευμάτων, οπότε μεγάλα προβλήματα σε χώρες όπως η Ρωσία.

Πρόκειται βέβαια για μία πολύ «τραβηγμένη» θεωρία συνωμοσίας, την οποία όμως δεν είναι αρνητικό να αναφέρει κανείς – γνωρίζοντας πως το μέγεθος των δύο παραπάνω εταιρειών είναι ικανό να προκαλέσει μία παγκόσμια καταιγίδα.

                                                                     Επίλογος

Παρά το ότι ακούγεται πλέον σχεδόν καθημερινά, ελάχιστοι συνειδητοποιούν πως βιώνουμε πράγματι έναν χρηματοπιστωτικό πόλεμο, σε τοπικό (Ευρωζώνη, πρώτο θύμα της Γερμανίας ήταν η Ελλάδα – άρθρο) και παγκόσμιο επίπεδο – με βασικούς πρωταγωνιστές τις Η.Π.Α. από τη μία πλευρά, καθώς επίσης την Κίνα, τη Γερμανία και τη Ρωσία από την άλλη, με αφετηρία την κρίση του 2008.

Η Κίνα άλλωστε κατηγόρησε ευθέως τις Η.Π.Α. για τα προβλήματα του χρηματιστηρίου της, η Γερμανία συμμετέχει στη νέα Παγκόσμια Τράπεζα της Κίνας, επιμένοντας στην πολιτική λιτότητας και εμποδίζοντας τη Fed να αυξήσει τα βασικά επιτόκια, οπότε ξέσπασε το σκάνδαλο της VW, ενώ η Ρωσία υφίσταται θανατηφόρες οικονομικές κυρώσεις – λόγω των οποίων έχει βυθιστεί στην ύφεση.
Εάν δε υπάρξει πράγματι κάποιο μεγάλο νέο πρόβλημα στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων, με τη χρεοκοπία μίας πανίσχυρης πολυεθνικής, τότε ελάχιστες χώρες θα μείνουν αλώβητες.
Την ίδια στιγμή, η κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών (BIS), προειδοποιεί για τους κινδύνους ενός παγκοσμίου κραχ όλο και πιο συχνά – ενώ το ΔΝΤ αναφέρεται στο 1 τρις € των κόκκινων δανείων που λιμνάζουν στην Ευρώπη, αποτελώντας μία ωρολογιακή βόμβα τεραστίων διαστάσεων για το υπερδιογκωμένο χρηματοπιστωτικό της σύστημα.
Επομένως, δεν μπορεί να είναι κανείς καθόλου αισιόδοξος όσον αφορά το μέλλον – ελπίζοντας πως η Ελλάδα δεν θα καθυστερήσει πολύ να βρει μία βιώσιμη λύση για τα προβλήματα της.
Προτού ξεσπάσει δηλαδή μία παγκόσμια καταιγίδα, οπότε θα είναι πλέον πολύ αργά.
Στα πλαίσια αυτά, θεωρώ ανόητες τις οποιεσδήποτε πολιτικές ή/και κοινωνικές αντιπαραθέσεις, αφού το θέμα που οφείλει να απασχολεί όλους μας είναι ένα και μοναδικό: η έξοδος από την κρίση, το συντομότερο δυνατόν, με κάθε τρόπο και με κάθε θυσία.
                          Άρης Οικονόμου, Senior Analyst (finance & markets)