Μηνολόγιον Mαϊου Νίκου Σαραντάκου

Ο Μάϊος ή Μάης ετυμολογείται, όπως και όλοι οι μήνες του ημερολογίου μας, από τα λατινικά, και συγκεκριμένα από το λατινικό Maius (mensis), δηλ. μήνας της Μαίας, μιας ρωμαϊκής θεότητας. 
Λαϊκή ονομασία ευρέως γνωστή δεν έχει, αν και βρίσκω το “Κερασάρης” σε κάποιες πηγές, επειδή τότε ωριμάζουν τα κεράσια (με το παλιό ημερολόγιο σκεφτείτε ότι πιάνει και αρχές Ιουνίου).

Η πιο γνωστή παροιμία για τον Μάιο είναι μάλλον η «Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι» (που είχε αρχική μορφή “Ζήσε μαύρε μου να φας τον Μάη τριφύλλι», όπως είχαμε γράψει παλιότερα). 

Επίσης γνωστή είναι η “Στον καταραμένο τόπο τον Μάη μήνα βρέχει”, που δεν την έβγαλαν βέβαια φίλοι των εκδρομών και των περιηγήσεων, αλλά αγρότες, επειδή οι βροχές του Μάη όχι μόνο δεν ωφελούν, όπως στους προηγούμενους μήνες, αλλά αντίθετα βλάφτουν τη σοδειά, εξού και “Μάης άβροχος, τρύγος άμετρος”. 

Ο Μάης είναι μήνας για αγροτικές εργασίες (“Τον Μάη βάζε εργάτες κι ας είν’ και ακαμάτες”), όχι όμως και για παντρειές, που θεωρείται γρουσουζιά (“Απού παντρευτεί το Μάη, κακοποδωμένα πάει” λέει μια κρητική παροιμία από ένα βιβλίο που είχα παρουσιάσει εδώ πριν από μερικά χρόνια).

Πα 1	Τα Ανθεστήρια – Ημέρα των ανθέων και των εργατών. Γενέσιον Ιωάννη Ρίτσου του βάρδου της ρωμιοσύνης και Τελευτή Αλεξάνδρου Παναγούλη του τυραννοκτόνου. Και των 200 της Καισαριανής.
Σα 2	† Λεονάρδου ντα Βίντσι
Κυ 3	Τελευτή Αθανασίου Βέγγου, του καλού ανθρώπου.  Και Παγκόσμια Ημέρα της Ελευθεροτυπίας
Δε 4	Αρίονος του κιθαρωδού
Τρ 5	Γενέσιον Καρόλου Μαρξ
Τε 6	Ας είμαστε ρεαλιστές, ας επιδιώξουμε το αδύνατο: γαλλικός Μάης του 1968
Πε 7	Των εν Αιγίνη εκτελεσθέντων
Πα 8	† Γουσταύου Φλωμπέρ
Σα 9	Αναστασίου Τούση και λοιπών εν Θεσσαλονίκη πεσόντων διαδηλωτών
Κυ 10	Καραολή και Δημητρίου απαγχονισμός
Δε 11	Γέννησις Λασκαρίνας Πινότση ή Μπουμπουλίνας
Τρ 12	Της νίκης των επαναστατών εις Βαλτέτσιον Αρκαδίας
Τε 13	Κωνσταντίνου Θεοτόκη του ρεαλιστού πεζογράφου
Πε 14	Αισχύλου, τραγικού και σαλαμινομάχου
Πα 15	Γενέσιον Πέτρου Κιουρί
Σα 16	† Καρόλου Περό και των δημιουργημάτων του:   Σταχτοπούτας, Κοκκινοσκουφίτσας, Ωραίας Κοιμωμένης
Κυ 17	Παγκόσμια Ημέρα Τηλεπικοινωνιών
Δε 18	† Γουσταύου Μάλερ
Τρ 19	† Χο Τσι Μινχ του απελευθερωτού
Τε 20	† Γρηγορίου Δικαίου Παπαφλέσσα τελευτή - και έναρξη της Μάχης της Κρήτης
Πε 21	Τα Αναστενάρια
Πα 22	† Βίκτωρος Ουγκώ, του δημιουργού των «Αθλίων»
Σα 23	† Ερρίκου Ίψεν και Γεωργίου του Μετοίκου
Κυ 24	† Νικολάου Κοπερνίκου
Δε 25	Αιμιλιανού Ζαπάτα και Άρεως Βελουχιώτου εκκίνησις
Τρ 26	Γενέσιον Αλεξάνδρου Πούσκιν και  τελευτή Μιχαήλ Παπαγιαννάκη
Τε 27	Γρηγορίου Λαμπράκη τελευτή’ και Ροβέρτου Κωχ
Πε 28	Πρώτη πρόβλεψις ηλιακής εκλείψεως υπό Θαλού του Μιλησίου
Πα 29	Εάλω η Πόλις – Η Ρωμανία πάρθεν (αποφράς ημέρα)
Σα 30	† Θανή Βολταίρου του διαφωτιστού
Κυ 31	Αποκαθήλωσις της ναζιστικής σημαίας  υπό Εμμανουήλ Γλέζου και Αποστόλου Σάντα

Γιατί θεωρούνται γρουσουζιά οι μαγιάτικες παντρειές; Κατά πάσα πιθανότητα, επειδή  στις αγροτικές κοινωνίες είναι τόσο πολλές οι δουλειές τον Μάη, που η αναστάτωση και η χαλάρωση που μοιραία φέρνει ο γάμος σε όλο το σόι και το χωριό είναι αντιπαραγωγική. 

Μια άλλη εξήγηση είναι πως τον Μάη έχουν οίστρο οι γαϊδάροι (“Νάμουν το Μάη γάιδαρος, τον Αύγουστο κριάρι, όλο το χρόνο πετεινός και γάτος το Γενάρη” λέει η παροιμία) οπότε θεωρείται ανοίκειο να παντρεύονται κι οι ανθρώποι, αλλά νομίζω πως η εξήγηση αυτή επινοήθηκε εξηγητικά, εκ των υστέρων. Εκτός κι αν ισχύει η απάντηση που έδωσε κάποιος ευφυολόγος (ο Μπέρναρ Σόου; ) όταν τον ρώτησαν γιατί είναι γρουσουζιά να παντρεύεται κανείς την Παρασκευή: και γιατί να αποτελεί εξαίρεση η Παρασκευή;

Από τον Μάιο έχουμε το μαγιάπριλο (αλλά αυτό το αναφέραμε στο μηνολόγιο του περασμένου μήνα), το μαγιοβότανο, ένα βότανο με το οποίο μαστουρώνουν οι γάτες, το μαγιάτικο, που είναι ψάρι, και το μαγιόξυλο που είναι ένα ξύλο ή κλαδί στολισμένο με λουλούδια που το περιφέρουν τα παιδιά την Πρωτομαγιά, είναι όμως και ευτράπελη λαϊκή ονομασία για το αντρικό μόριο.

Ο Μάης είναι από τους λίγους μήνες (μαζί με τον Απρίλη και, έμμεσα, τον Ιανουάριο) που η πρώτη μέρα του έχει δικό της όνομα.

 Η 1η του Μάη είναι η παγκόσμια μέρα των εργατών ή αλλιώς η εργατική πρωτομαγιά σε ανάμνηση της σφαγής του Χεϊμάρκετ, το 1886 στο Σικάγο, όταν η αστυνομία άνοιξε πυρ σε (αναρχικούς ως επί το πολύ) εργάτες που διαδήλωναν για το οχτάωρο χωρίς να σκέφτονται τις αρνητικές συνέπειες ενός τέτοιου μέτρου στην ανταγωνιστικότητα.

Πρωτομαγιά επίσης έγινε στην Καισαριανή η εκτέλεση 200 κομμουνιστών κρατουμένων σε αντίποινα για τον φόνο ενός Γερμανού στρατηγού από αντάρτες στους Μολάους. Αριστερά βλέπετε την ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη μέρα (30.4.1944) στις εφημερίδες.

Αξίζει να σημειωθεί η αναφορά της τελευταίας παραγράφου, ότι “υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος” Έλληνες εθελοντές (διάβαζε: ταγματασφαλίτες) “εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς”, που κι αυτοί κρατούμενοι θα ήταν.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ενός από τους 200 εκτελεσμένους της Καισαριανής, του Ναπολέοντα Σουκατζίδη. 

Ο Σουκατζίδης, ως γερμανομαθής, εκτελούσε χρέη διερμηνέα στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου, και διάβασε το όνομά του στον κατάλογο των διακοσίων που επρόκειτο να πάνε για εκτέλεση, Όταν ο Γερμανός διοικητής τον διάταξε να βγει από τις γραμμές των μελλοθάνατων εκείνος αρνήθηκε αν επρόκειτο να μπει κάποιος άλλος στη θέση του. Και εκτελέστηκε.

(Να μην ξεχνάμε ότι οι κρατούμενοι που εκτελέστηκαν στην Καισαριανή είχαν πιαστεί όχι από τους Γερμανούς αλλά από το προδοτικό καθεστώς της Τετάρτης Αυγούστου, το οποίο τούς παρέδωσε στους Γερμανούς).