Παρατηρητήριο Αμαρουσίου: Δέκα χρόνια χωρίς τον «πατέρα» του Καραγκιόζη, Ευγένιο Σπαθάρη

Πέμπτη 9 Μαΐου 2019

Δέκα χρόνια χωρίς τον «πατέρα» του Καραγκιόζη, Ευγένιο Σπαθάρη

Η ζωή και τα έργα του πιο σημαντικού Έλληνα Καραγκιοζοπαίκτη, ένα ταξίδι στην αδάμαστη φαντασία και τις κλασικές ιστορίες του.

Ο Ευγένιος Σπαθάρης μεγάλωσε γενιές παιδιών με τα έργα και τις καταπληκτικές ζωγραφικές φιγούρες του Καραγκιόζη.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο θάνατος του Ευγένιου Σπαθάρη, στις 9 Μαΐου του 2009 προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση.

Με τον Καραγκιόζη του, τις ιστορίες και τις μοναδικές του φιγούρες ο Σπαθάρης μεγάλωσε γενιές και γενιές παιδιών που κυριολεκτικά κρέμονταν από τα χείλη του σε όλη τη διάρκεια της μακράς και παραγωγικής καριέρας του.

Ο πιο σημαντικός Έλληνας καραγκιοζοπαίχτης της εποχής του, ζωγράφος και καλλιτέχνης με μεγάλη ευαισθησία και αδάμαστη φαντασία ήταν γέννημα θρέμμα της Κηφισιάς.

Εκεί γεννήθηκε το 1924, εκεί έμαθε το θέατρο σκιών από τον πρωτοπόρο του είδους και πατέρα του Σωτήρη Σπαθάρη.

Η ζωγραφική του Ευγένιου Σπαθάρη

Ο νεαρός Ευγένιος ζωγράφιζε και κατασκεύαζε ήρωες, παλάτια και δράκους, με μια εντελώς προσωπική τεχνική ναΐφ ζωγραφικής, κάτι που τον έφερε πολύ κοντά στις ιστορίες και τις φιγούρες του θεάτρου σκιών.

Μεταπολεμικά μάλιστα επιδίδεται και στη ζωγραφική, παρουσιάζοντας το έργο του σε 35 εκθέσεις - ομαδικές και ατομικές - με ευδιάκριτα τα υφολογικά στοιχεία της σχέσης τού λαϊκού δημιουργού τού θεάτρου σκιών με τον "ναΐφ" ζωγράφο.

Με χέρι ανάλαφρο, με εύφορη φαντασία και με γνήσια λαϊκή επιτηδειότητα, πετυχαίνει να προσδώσει στο έργο του, την αίσθηση του «παραμυθιού».

Πρόκειται για ένα «παραμύθι» που γονιμοποιεί τη σχέση μας με τις ρίζες, που αναβιώνει με τρόπο χαρμόσυνο, νεανικό, φρέσκο, σχεδόν παιδικό, ιστορικούς θρύλους, που, με μια κουβέντα, μας καθοδηγεί στον πατροπαράδοτο, γενναίο και συχνά λυρικό «εθνικό βίο».

Ένας μοναδικός καραγκιοζοπαίκτης

Ο Ευγένιος Σπαθάρης ανέδειξε τον καραγκιόζη σε μοναδικό καλλιτεχνικό είδος από την 1η στιγμή που άρχισε να δίνει παραστάσεις στην περίοδο της Κατοχής, σε θέατρα αλλά & πρεσβείες.

Η καριέρα του συνεχίστηκε έτσι επί δεκαετίες με πληθώρα παραστάσεων σε όλες τις χώρες του κόσμου και την Ελλάδα, σε διεθνή φεστιβάλ και συνέδρια ειδικά για το θέατρο σκιών.

Οι άψυχες φιγούρες με τη φωνή και τις ιστορίες του έπαιρναν μοναδική ζωή. «Το ταξίδι», «Το καταραμένο φίδι», «Ο δικτάτορας», «Ο Αλέκος με τα κυδώνια» είναι μόνο μερικές που ανέβηκαν και στα θέατρα στο Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος, στο «Ελληνικό Χορόδραμα», στο Θέατρο Χατζώκου στη Θεατρική Συντεχνία του Νίκου Αρμάου.

Πολλοί ήρθαν σε επαφή με το έργο ου και τις ιστορίες του Καραγκιόζη από τα τεύχη του Καραγκιόζη με τις μαυρόασπρες φιγούρες που γενιές παιδιών τις ζωγράφιζαν βάζοντας τη δική τους φαντασία.

Από το 1962 κυκλοφόρησαν 10 έργα του σε δίσκους 45 στροφών ενώ ακολούθησαν άλλοι 2 δίσκοι 33 στροφών και στις αρχές της δεκαετίας του '80, και άλλες έξι παραστάσεις σε 6 αντίστοιχα CD το 2002.

Έπαιξε έργα του στην κρατική τηλεόραση από το 1966 μέχρι το 1992.

Κάποια από τα έργα του αυτά κυκλοφορούσαν μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του '90 σε βιντεοκασέτες, τα οποία σήμερα υπάρχουν σε CD.

Ακμαίος μέχρι τέλους ο Ευγένιος Σπαθάρης τιμήθηκε από την Ελλάδα και πολλές χώρες, για τη μεγάλη του προσφορά στο καλλιτεχνικό αυτό είδος του Καραγκιόζη, για το οποίο του αναγνωρίστηκε ο τίτλος του μεγάλου δασκάλου.

Το 1991 ιδρύθηκε το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών Δήμου Αμαρουσίου, το οποίο λειτουργεί συστηματικά από το 1996, με στόχο την προβολή του θεάτρου σκιών και του καραγκιόζη.

Σε μια εκδήλωση προς τιμήν του, στο Γκαίτε, ο Ευγένιος Σπαθάρης έχασε την ισορροπία του και έπεσε από σκάλες. Η κατάσταση του κρίθηκε κρίσιμη.

Απεβίωσε λίγες ημέρες αργότερα σε ηλικία 85 ετών.

Η κληρονομιά που μας άφησε είναι το πλήθος των ιστοριών του, μια κληρονομιά αναντικατάστατη καθώς ακόμα και σήμερα ο Καραγκιόζης και οι παραστάσεις του εξακολουθούν να γεμίζουν τα θέατρα και να γοητεύουν τα παιδιά κάθε ηλικίας.