Ο ρόλος και τα χαρακτηριστικά των αναδυόμενων δυνάμεων

Υπάρχουν πολλές θεωρίες που μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα το ρόλο των αναδυόμενων δυνάμεων στον σημερινό κόσμο. 

Αν αποφύγουμε τους σχετικά απλοϊκούς ορισμούς, μια αναδυόμενη δύναμη είναι μια χώρα που καταλαμβάνει σταδιακά το χώρο της στη διεθνή σκηνή με οικονομικά και πολιτικά μέσα. Αυτός ο ορισμός χρησιμοποιείται συνήθως για τις χώρες των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), όπως και για τη Σαουδική Αραβία, την Αργεντινή, την Αυστραλία, τη Νότια Κορέα, την Ινδονησία, το Μεξικό & την Τουρκία.

Η δραστηριότητα μιας αναδυόμενης δύναμης στον κόσμο σήμερα είναι συχνά συλλογική: είναι μια χώρα που προσθέτει νέα διορατικότητα στις αναχρονιστικές αποφάσεις της καθεστηκυίας τάξης. 

Ένα παράδειγμα είναι η κοινή στάση των αναδυόμενων δυνάμεων σχετικά με τη μεταρρύθμιση των πολυμερών οργανισμών όπως τα Ηνωμένα Έθνη και τους οργανισμούς του Bretton Woods (Παγκόσμια Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), οι οποίοι αντανακλούν μια οπισθοδρομική παγκόσμια τάξη.

Μέσα από ένα ιστορικό πλαίσιο, αυτές οι διεργασίες αντανακλούν παλαιότερες διαβουλεύσεις και πρωτοβουλίες, όπως το Κίνημα των Αδεσμεύτων (Ινδία, Νότια Αφρική), και το G-77 (Βραζιλία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική). Η πολυμέρεια ως τρόπος προώθησης ενός κράτους, όπως φαίνεται στα παραπάνω παραδείγματα, είναι ένα χαρακτηριστικό που χρησιμοποιήθηκε από τις αναδυόμενες δυνάμεις στο παρελθόν (καθώς και από τις φτωχές χώρες) για να βρουν τη θέση τους στη διεθνή σκηνή.

Αναζητώντας ένα θεωρητικό ορισμό, μπορεί κανείς να επισημάνει το έργο του Robert Keohane, ο οποίος αναφέρει ότι οι αναδυόμενες δυνάμεις είναι κράτη των οποίων οι ηγέτες αναγνωρίζουν ότι δεν μπορούν να δράσουν αποτελεσματικά μόνοι τους, αλλά μπορεί να έχουν μια συστημική παρέμβαση μέσα σε μια μικρή ομάδα, ή ένα Διεθνή Οργανισμό. 

Ως εκ τούτου, τι σημαίνει ο χαρακτηρισμός της αναδυόμενης δύναμης;

Σύμφωνα με τον Xiaoyu Pu, οι χώρες που έχουν συγκεκριμένη επιρροή σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά βασίζονται σε οργανωμένα θεσμικά όργανα με προκαθορισμένους κανόνες (ΟΗΕ, ΠΟΕ κ.λπ.) για να ενισχύσουν τη θέση τους σε σχέση με τις υπερδυνάμεις. 

Πράγματι, ο ορισμός της αναδυόμενης δύναμης μας βοηθά να κατανοήσουμε ότι αυτές οι χώρες από μόνες τους δεν είναι τόσο αποτελεσματικές όσο θα ήθελαν, ίσως είναι σε θέση να παράγουν αποτελέσματα μόνο σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά χρειάζονται στέρεες δομές για να επηρεάσουν σε υψηλότερη κλίμακα, κάτι που προσφέρεται μέσα από πολυμερείς οργανισμούς.

Ακόμα και αν υπάρχει ειδική κατηγορία για τις Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική, αφού πρόκειται για αναδυόμενες δυνάμεις, υπάρχουν επίσης εγγενείς διαφορές σε κάθε χώρα, που επηρεάζουν την εικόνα που έχει το διεθνές σύστημα για κάθε μια από αυτές.

Για να αποδείξει τις διαφορές αυτές, ο Robert Keohane έδειξε τέσσερις τομείς για να κατανοήσουμε πώς εκλαμβάνονται αυτές οι χώρες σε σχέση με το διεθνές σύστημα:

1.  Ισχυρές χώρες που ορίζουν οι κανόνες του συστήματος

2.  Χώρες επιρροής που μπορούν να αλλάξουν τους κανόνες που έχουν ήδη καθοριστεί από το διεθνές σύστημα

3.  Χώρες που αν και δεν μπορούν να αλλάξουν τους κανόνες, έχουν τη δυνατότητα με κάποιο τρόπο να ακουστεί η φωνή τους.

4.  Αναποτελεσματικές χώρες, οι οποίες είναι υποχωρητικές μπροστά στη διεθνή κοινότητα.

Από την παραπάνω κατηγοριοποίηση, μπορεί κανείς να δει καθαρά ότι υπάρχει μια πλευρά για τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία και σε μικρότερο βαθμό, τη Νότια Αφρική, δηλαδή, πρόκειται για χώρες που δεν μπορούν να αλλάξουν τους κανόνες που έχουν ήδη καθοριστεί, αλλά μπορούν με κάποιο τρόπο να ασκήσουν επιρροή στο περιφερειακό τους πεδίο. 

Από την άλλη πλευρά, η Κίνα συγκαταλέγεται στον κατάλογο των χωρών που επηρεάζουν και μπορούν να αλλάξουν τους προκαθορισμένους κανόνες του διεθνούς συστήματος, αλλά εξακολουθεί να θεωρείται από άλλους (ίσως& οι ίδιοι να το θεωρούν) ως αναδυόμενη δύναμη.

Ένας άλλος τρόπος για τις αναδυόμενες δυνάμεις να ισχυροποιήσουν τη θέση τους είναι μέσω της ήπιας εξισορρόπησης, η οποία επιτυγχάνεται μέσω θεσμοθετημένων διαβουλεύσεων, όπως οι BRICS, IBSA, BASIC και η G-20, κατά την οποία οι χώρες αυτές μπορούν να μιλήσουν πιο αυτόνομα σε σχέση με τις ανεπτυγμένες χώρες. 

Μέσω του διαλόγου και της προσπάθειας συναίνεσης, οι ιδέες των αναδυόμενων δυνάμεων μπορούν να μετατραπούν σε πραγματικότητα. 

Επιτυχεις περιπτώσεις αυτού του διαλόγου είναι οι διάφορες συμφωνίες συνεργασίαςμεταξύ των χωρών, προκειμένου να μειώσουν τις διαφορές τους και, κατά συνέπεια,να κατακτήσουν μια πιο αξιοσέβαστη θέση στη διεθνή σκηνή.

Έτσι, μια αναδυόμενη δύναμη χρησιμοποιεί τους μηχανισμούς που δημιουργήθηκαν από τις μεγάλες δυνάμεις ως μέσο αυτοπροβολής και ανόδου στη διεθνή σκηνή, καθώς η διατήρηση μιας εξέχουσας θέσης αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο των εθνικών συμφερόντων των χωρών αυτών. 

Επίσης, η συνεργασία με άλλες αναδυόμενες χώρες, μέσω πολιτικών και οικονομικών διαβουλεύσεων, αν και γνωρίζοντας ότι υπάρχουν ασυμμετρίες μεταξύ τους, είναι ακόμα ένας τρόπος για την προώθηση της ήπιας εξισορρόπησης.

WRITTEN BY PATRICIA GALVES DEROLLE PUBLISHED IN ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ