Οι προγραφές της Κεραμέως

Ο όρος προγραφή ιστορικά προέρχεται από την αρχαία Ρώμη και είχε τη σημασία της εξόντωσης πολιτικών αντιπάλων με την ανάρτηση ονομαστικού καταλόγου στην αγορά.
Ο όρος παγιώθηκε και έφτασε να συνδέεται εν τέλει με κάθε απόπειρα μείωσης, σπίλωσης και εξόντωσης από ένα εξουσιαστικό καθεστώς των πολιτικών αντιπάλων χωρίς την τήρηση των νόμιμων διαδικασιών. 
Δεν γνωρίζουμε εάν η κυρία Κεραμέως, σημερινή Υπουργός Παιδείας, στοχεύει στην κατατρόπωση ή και την πλήρη εξόντωση των ιδεολογικών και κομματικών της αντιπάλων, με κάθε διαθέσιμο θεμιτό και αθέμιτο μέσο. 
Σίγουρα, εντούτοις, το νέο εκπαιδευτικό σχέδιο που κομίζει η κ. Κεραμέως ενέχει όλα εκείνα τα αντιφατικά και αποκρουστικά στοιχεία που ενδημούν στην κυρίαρχη συντηρητική ιδεολογία: επίπλαστη και φορμαλιστική αρχαιολατρία (στα όρια της αρχαιοπληξίας), διάθεση ηθικολογικού φρονηματισμού των νέων, ασύγγνωστη προσήλωση στις αγοραίες προσταγές και άκριτο θαυμασμό στον τεχνοκρατισμό της εποχής. 
Οποιοδήποτε ψήγμα/αναφορά κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού για την πραγματικότητα που μας περιβάλλει, εκλαμβάνεται ως απειλή και αντιμετωπίζεται με τη ριζική καθαίρεση των αντίστοιχων περιεχομένων από την εκπαίδευση. 
Είναι πλέον απολύτως σαφής, μετά και την ανάρτηση των νέων ωρολογίων προγραμμάτων γυμνασίων και λυκείων, η ύπαρξη ενός καλά ενορχηστρωμένου σχεδίου – μια εμπρόθετη πράξη – απαξίωσης, εξοστρακισμού και πλήρους εξαφάνισης ορισμένων ειδικοτήτων από το σώμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. 
Αξίζει μια δούμε ορισμένα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία για να γίνει σαφέστερη η εικόνα των δραματικών επερχόμενων επιπτώσεων και η αλλοίωση που θα επιφέρει στη σύσταση του πολυεπιστημονικού χαρακτήρα της εκπαίδευσης.
Στον κλάδο ΠΕ78 (Κοινωνικών Επιστημών) ανήκουν Κοινωνιολόγοι, Νομικοί και Πολιτικοί Επιστήμονες, ενώ στον κλάδο ΠΕ80 (Οικονομίας) ανήκουν Οικονομολόγοι, Διοίκησης Επιχειρήσεων, Λογιστικής και Οικιακής Οικονομίας. 
Ο συνολικός αριθμός και στους δύο κλάδους είναι περίπου 4500 μόνιμοι εκπαιδευτικοί, χωρίς να υπολογίζεται σημαντικός αριθμός αναπληρωτών εκπαιδευτικών που ποικίλει από χρόνο σε χρόνο (γύρω στους 800, από κοινού ΠΕ78 και ΠΕ80, για το έτος 2018-19).

 Όλων αυτών των ανθρώπων το μέλλον στον χώρο της εκπαίδευσης είναι αβέβαιο και επισφαλές. 
Προσπαθώντας να ανασυνθέσουμε το παζλ των δυσμενών αλλαγών είναι πολλά τα ερωτήματα που προκύπτουν από αυτούς τους σχεδιασμούς και τη νέα δομή των προγραμμάτων που θέλουν να εφαρμόσουν εφεξής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. 
Ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν από τους ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας, με πλήρη τεκμηρίωση και σε πλήρη δημοσιότητα για να μην υπάρχει η παραμικρή σκιά σε όσα τίθενται εδώ: 
Ερώτημα πρώτο:
γιατί, ενώ είναι πανθομολογούμενη η έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού, επιχειρείται ξανά – με τη συνήθη, από το πρόσ
φατο παρελθόν, μεθόδευση (αφαίρεση μαθημάτων, συρρίκνωση ωρών διδασκαλίας, υπονόμευση γνωστικών αντικειμένων) – να εμφανιστούν ξαφνικά χιλιάδες εκπαιδευτικοί ανά την επικράτεια ως πλεονάζοντες;
Αντί δηλαδή να αξιοποιείται εποικοδομητικά το μορφωτικό δυναμικό του εκπαιδευτικού προσωπικού της χώρας, χιλιάδες μάχιμοι και καταρτισμένοι άνθρωποι οδηγούνται βίαια στην επιστημονική τους απαξίωση και την εργασιακή ανασφάλεια!
Ερώτημα δεύτερο:
 γιατί επιχειρείται η εκδίωξη των συγκεκριμένων εκπαιδευτικών ειδικοτήτων από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όταν μάλιστα εδώ και πολλές δεκαετίες τα μαθήματα (Κοινωνιολογία, Αρχές οικονομίας, Δίκαιο, Πολιτική θεωρία και επιστήμη, ενγένει οι κοινωνικές επιστήμες) που διδάσκουν είναι συστατικό μέρος των αναλυτικών προγραμμάτων, και αποτελούν βεβαίως αναπόσπαστο τμήμα στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όλων των ευρωπαϊκών χωρών δίχως να αμφισβητείται η θέση και η αξία τους.
Επικαλούνται οι ιθύνοντες του Υπουργείου Παιδείας σε τακτική βάση, παρότι προσχηματικά και επιλεκτικά, τα δεδομένα από άλλες χώρες κάθε φορά που θέλουν να εμφανίσουν τις επιλογές τους ως αναγκαίες και επιτακτικές.
Για τις κοινωνικές επιστήμες, αναρωτιόμαστε, δεν ισχύει το υπόδειγμα των άλλων προηγμένων εκπαιδευτικών συστημάτων!
Σε κάθε περίπτωση, για την εκπαίδευση και την παιδεία εν γένει, υπάρχει και το “δέον” – το οποίο έχει ως βασικό προαπαιτούμενο το ορθώς σκέπτεσθαι!
Ερώτημα τρίτο:
γιατί επιχειρείται να τεθεί στο περιθώριο της εκπαιδευτικής διαδικασίας μια δέσμη θεμελιωδών ζητημάτων που απασχολούν τις σημερινές κοινωνίες (ανεργία, φτώχεια, εγκληματικότητα, μετανάστευση, πολιτική αλλοτρίωση, δικαιώματα, ζητήματα ισότητας και ελευθερίας, προκαταλήψεις, ρατσισμός) και η εξέταση μιας σειράς σημαντικών θεμάτων (εμφάνιση ιδεολογικών ρευμάτων, δίκαιο και ηθική, κοινωνική διάρθρωση, συνταγματισμός, πολιτικά συστήματα και δημοκρατία, εργασιακές σχέσεις, εξέλιξη της ευρωπαϊκής ενοποίησης, παγκοσμιοποίηση, διεθνείς σχέσεις, κοινωνικές και οικονομικές διεργασίες/μεταβολές);
Οι κοινωνικοί επιστήμονες, λόγω της συνάφειας των σπουδών, έχουν την δυνατότητα προσέγγισης των εν λόγω θεματικών με τη δέουσα προσοχή, σοβαρότητα, νηφαλιότητα και επιστημονική πληρότητα.
Ερώτημα τέταρτο:
γιατί δεν πρέπει οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να γνωρίσουν ή να έρθουν σε επαφή με τον φιλοσοφικό στοχασμό, την πολιτική και οικονομική σκέψη μεγάλων διανοητών της ευρωπαϊκής ηπείρου;
Διανοητές που καθόρισαν, εν πολλοίς, με τις ιδέες το
υς την ιστορική πορεία και την κοινωνικοπολιτική διαμόρφωση του ευρωπαϊκού χώρου (Machiavelli, T. Hobbes, Rousseau, J. Locke, Montesquieu, A. Smith, D. Ricardo, J.S. Mill, J.M. Keynes, Kant, Hegel, Marx, A. Comte, E. Durkheim, M. Weber και άλλοι πολλοί);
Ο ορθός Λόγος, η πολιτική και ηθική συγκρότηση του σύγχρονου ανθρώπου θεμελιώνεται (και) σ’ αυτή τη γενιά σπουδαίων στοχαστών.
Οι μαθητές μας τους γνωρίζουν μέσα από τη μελέτη αυτών των μαθημάτων που θέλει το Υπουργείο Παιδείας να καταργήσει!
Ερώτημα πέμπτο:
Στη βάση ποιας παιδαγωγικής, επιστημονικής και λογικής αρχής δίδεται κατ’ αποκλειστικότητα η διδασκαλία μιας ολόκληρης ομάδας προσανατολισμού (ομάδα ανθρωπιστικών σπουδών) στη δεύτερη και τρίτη τάξη του λυκείου σε έναν μόνον εκπαιδευτικό κλάδο;
 Άραγε, οι μαθητές αυτής της ομάδας χρειάζονται μόνον τη φιλολογική εξειδίκευση ή μήπως, και την ευρυμάθεια;
Πέρα από τα μορφωτικά δικαιώματα, οι μαθητές αυτής της ομάδας δεν πρέπει να αποκτήσουν γνώσεις, αναλυτικά εργαλεία και βασικές μεθοδολογικές παραδοχές από άλλους επιστημονικούς κλάδους, που θα τους επιτρέψουν την επαφή και την καλύτερη προσαρμογή τους στα δεδομένα και τις απαιτήσεις των σχολών και τμημάτων κοινωνικών επιστημών (η πλειοψηφία των σχολών του 1ου επιστημονικού πεδίου).
Ας δουν λίγο πάλι στο υπουργείο τις έννοιες “πολυεπιστημονικότητα” και “διεπιστημονικότητα”!
Μολονότι, η ακολουθία των ερωτημάτων που διατυπώνονται θα μπορούσε να συνεχιστεί επί μακρόν, οφείλει, ωστόσο, χάριν συντομίας να σταματήσει εδώ. 
Χρειάζεται, άλλωστε, και μια μικρή έστω αναφορά στο όραμα, την ιδέα και την αντίληψη των ιθυνόντων για την εκπαίδευση των νέων  στο ελληνικό σχολείο. Ίσως, έτσι, εξηγηθεί μερικώς γιατί τα πράγματα πήραν αυτή την τροπή σε ό,τι αφορά τον εξοβελισμό μαθημάτων και ειδικοτήτων από το γυμνάσιο και το λύκειο. 
Οι δυο κυρίες του Υπουργείου Παιδείας, δεν αρκούνται μόνο σε εκείνα τα περισπούδαστα και “χαριτωμένα” διαμάντια που συνηθίσαμε να ακούμε σε περιστάσεις εορτών, εθνικών και άλλων επετείων (αλήθεια, δεν άξιζε εφέτος μια νύξη από το Υπουργείο Παιδείας στην επέτειο της νίκης ενάντια στον φασισμό, που τιμάται στις περισσότερες χώρες την 8η ή 9η Μαΐου – ή μήπως διέλαθε την προσοχή των υπευθύνων αυτή η λεπτομέρεια;). 
Σαν άλλες σειρήνες, προσπαθούν διαρκώς να γοητεύσουν την ελληνική κοινωνία διαλαλώντας τα διάφορα καλούδια από τον φανταχτερό κόσμο του αύριο!
 Με το ίδιο επαναλαμβανόμενο μοτίβο: ωδή στις ήπιες δεξιότητες (soft skills), ωδή στον εθελοντισμό, ωδή στην νεανική επιχειρηματικότητα, ωδή στην ξενογλωσσία των νηπίων, ωδή και θεοποίηση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης (digital skills), κατ’ ευφημισμόν ενδιαφέρον και αναβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών (λες και οι κοινωνικές επιστήμες είναι αντί – ανθρωπιστικές!). 
Ωστόσο, αγαπητές και σεβαστές κυρίες, η γνώση και η στέρεη ηθική και πολιτική συγκρότηση του νέου ανθρώπου ΔΕΝ είναι περιττή!
Ούτε μπορούν να αντικατασταθούν από εφήμερες και αναλώσιμες “δεξιότητες”, και ένα διαρκές κυνήγι επανακατάρτισης (reskilling)!
 Δεν αρνείται κανείς την τεχνολογική
εξέλιξη της εποχής μας και τις δυνατότητες που προσφέρονται, αλλά και λίγη σύνεση, εγκράτεια και κυρίως καθαρή σκέψη δεν βλάπτει.
Φτάνουν πια οι φενακισμοί! 
Ας γνωρίζουν, συν τοις άλλοις, όλοι εκείνοι που αντιμάχονται και λοιδορούν τις κοινωνικές επιστήμες, πως οι επιστήμες αυτές έχουν κι έναν οικουμενικό και διαχρονικό μορφωτικό χαρακτήρα. Βοηθούν να απλωθεί το βλέμμα, η σκέψη και ο κριτικός αναστοχασμός μας, πέρα από τον μικρό και σημαντικό τούτο τόπο που λέγεται πατρίδα.
Σε κάθε γωνιά του κόσμου, σε κάθε κοινωνία, σε κάθε εποχή.
Στην ίδια την ιδέα του ανθρώπου-ως ανθρώπου, πρωτίστως!
 *O Μανόλης Μπουρναζάκης είναι εκπαιδευτικός ΠΕ 78  (Κοινωνικών Επιστημών)