Η νέα γεωπολιτική αρχιτεκτονική

Οι Η.Π.Α., γνωρίζοντας πως φτάνει το τέλος της παγκόσμιας ηγεμονίας τους, προσπαθούν να χαράξουν την επόμενη ημέρα - ενώ φαίνεται πως θεωρούν ως μεγαλύτερη απειλή την Κίνα, αλλά φοβούνται περισσότερο τη Ρωσία

Σύμφωνα με το γνωστό στρατηγικό αναλυτή των Η.Π.Α. κ. Z. Brzezinski, επειδή η εποχή της μονοκρατορίας της υπερδύναμης στον πλανήτη πλησιάζει στο τέλος της, θα πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία, όσον αφορά την αναδιάταξη της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής. 

Οφείλει όμως να λάβει υπ’ όψιν της πέντε θεμελιώδεις αλήθειες σε σχέση με την καινούργια αναδιανομή της παγκόσμιας πολιτικής εξουσίας – καθώς επίσης τη βίαιη πολιτική αφύπνιση της Μέσης Ανατολής, η οποία σηματοδοτεί το ξεκίνημα ενός νέου παγκόσμιου αναπροσανατολισμού. 

Οι αλήθειες αυτές είναι οι εξής:

(α)  Η 1η είναι το ότι, οι Η.Π.Α. αποτελούν ακόμη την ισχυρότερη δύναμη στον πλανήτη – πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά. 

Εν τούτοις, λόγω των πολύπλοκων γεωπολιτικών αλλαγών, όσον αφορά τις εκάστοτε περιφερειακές ισορροπίες, οι Η.Π.Α. έχουν πάψει πλέον να είναι μία παγκόσμια «αυτοκρατορική» δύναμη – κάτι που όμως ισχύει επίσης για όλες τις άλλες μεγάλες χώρες.

(β)  Η 2η αλήθεια είναι το ότι, η Ρωσία σήμερα βιώνει μία νέα «σπασμωδική» φάση διάλυσης της αυτοκρατορίας της. 

Κατά τη διάρκεια αυτής της άκρως επώδυνης διαδικασίας, δεν έχει σε καμία περίπτωση αποκλεισθεί εντελώς πως η Ρωσία, εάν υποθέσει κανείς ότι θα δράσει έξυπνα, δεν θα μετατραπεί σε ένα ηγετικό ευρωπαϊκό εθνικό κράτος.

Σήμερα όμως αποξενώνει με έναν παράλογο τρόπο ορισμένα από τα προηγούμενα μέρη της κάποτε τεράστιας αυτοκρατορίας της – όχι μόνο στην ισλαμική νοτιοδυτική περιοχή της αλλά, επίσης, στην Ουκρανία, στη Λευκορωσία και στη Γεωργία, πολύ περισσότερο στις χώρες της Βαλτικής.

(γ)  Η 3η είναι πως η Κίνα έχει εμπλακεί σε έναν σταθερό αγώνα δρόμου, με κάποια επιβράδυνση το τελευταίο χρονικό διάστημα, με στόχο να αναδειχθεί σε έναν ισότιμο αντίπαλο των Η.Π.Α. – αν και προς στιγμήν προσέχει πάρα πολύ, ώστε να μην προκαλέσει κατά μέτωπο την υπερδύναμη. 

Από στρατιωτικής πλευράς φαίνεται πως επιδιώκει με μία νέα γενιά όπλων να επιτύχει μία επαναστατική αλλαγή – όταν την ίδια στιγμή προσπαθεί να διευρύνει την περιορισμένη παρουσία της ως θαλάσσια δύναμη.

(δ)  Η 4η αλήθεια είναι πως η Ευρώπη σήμερα δεν αποτελεί μία παγκόσμια δύναμη, ενώ πιθανότατα δεν θα γίνει ποτέ. 

Μπορεί όμως να διαδραματίσει έναν εποικοδομητικό ρόλο – εάν αναλάβει την ηγεσία του πλανήτη, σε σχέση με τις διεθνείς απειλές εναντίον της παγκόσμιας ευημερίας, καθώς επίσης της επιβίωσης του ανθρώπου.
Επί πλέον, η Ευρώπη είναι πολιτικά και πολιτισμικά συνδεδεμένη με τα σημαντικότερα αμερικανικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, στηρίζοντας τα – ενώ η σταθερότητα της Ευρώπης εντός του ΝΑΤΟ είναι ζωτικής σημασίας για μία εποικοδομητική μακροπρόθεσμη λύση, όσον αφορά την κρίση της Ουκρανίας-Ρωσίας.

(ε)  Η 5η και τελευταία αλήθεια είναι το ότι η παρούσα, βίαιη πολιτική αφύπνιση των μουσουλμάνων της παλαιότερης αποικιοκρατικής εποχής, αποτελεί εν μέρει μία καθυστερημένη αντίδραση εναντίον της τρομακτικής καταπίεσης τους, κυρίως από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. 

Ταυτόχρονα όμως, η πρόσφατη αναζωπύρωση των παλαιών δυσαρεσκειών, επίσης εντός του Ισλάμ, διαδραματίζει έναν διχαστικό ρόλο – όπου οι ιστορικές θρησκευτικές ισλαμικές διαιρέσεις, δεν έχουν καμία σχέση με τη Δύση.

Περαιτέρω, εάν τοποθετήσει κανείς τις πέντε αυτές αλήθειες στην αφετηρία μίας ομοιόμορφης ανάλυσης, θα διαπιστώσει ότι οι Η.Π.Α., όσον αφορά την αναδιάταξη της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής, σκέφτονται να αναλάβουν την ηγεσία με έναν έξυπνο τρόπο.

Δηλαδή έτσι ώστε η βία, η οποία έχει εκραγεί πρόσφατα εντός του μουσουλμανικού κόσμου, διευρυνόμενη περιστασιακά περαιτέρω, ενώ θα μπορούσε να εμφανισθεί και σε άλλες περιοχές του τρίτου κόσμου, να αναχαιτιστεί, χωρίς να καταστρέψει την

παγκόσμια τάξη πραγμάτων. 

Θα μπορούσε τώρα να σκιαγραφηθεί η νέα αυτή τάξη πραγμάτων, εάν αναφερόταν κάτι περισσότερο, σε σχέση με τις παραπάνω αλήθειες – ειδικότερα τα εξής:

(α)  Οι Η.Π.Α. θεωρούν πως θα μπορούσαν τότε μόνο να είναι αποτελεσματικές στη Μέση Ανατολή, εάν δημιουργούσαν μία συμμαχία, η οποία θα συμπεριλάμβανε τη Ρωσία και την Κίνα, σε κάποιον διαφορετικό βαθμό την κάθε μία. 

Ενδεχομένως λοιπόν να ήταν αυτός ο στόχος, εάν υποθέσουμε πως υποδαύλισαν οι ίδιες τις αναταραχές στην περιοχή, μέσω της χρηματοδότησης της ISIS – χωρίς να σημαίνει ότι αποδεχόμαστε τη συγκεκριμένη θεωρία.
Για να μπορέσει τώρα να συμβεί κάτι τέτοιο, θεωρούν πως θα έπρεπε εν πρώτοις η Ρωσία να πάψει να ασκεί μονομερώς βία εναντίον των γειτονικών της κρατών – ειδικά όσον αφορά την Ουκρανία, τη Γεωργία και τις χώρες της Βαλτικής. 

Παράλληλα όμως το ΝΑΤΟ περικυκλώνει συνεχώς τη Ρωσία κάτι που οδηγεί σε άλλα συμπεράσματα.

Όσον αφορά την Κίνα, πάντοτε κατά τον αμερικανό, θα έπρεπε να εγκαταλείψει τις σκέψεις, σύμφωνα με τις οποίες η εγωιστική παθητικότητα, όσον αφορά τις κλιμακούμενες τοπικές κρίσεις στη Μέση Ανατολή, θα αναδειχθεί πολιτικά και οικονομικά σε ένα πλεονέκτημα της – σε σχέση με τις φιλοδοξίες της στην παγκόσμια σκακιέρα. 

Με απλά λόγια, η κοντόφθαλμη παρορμητική πολιτική της θα όφειλε να μεταλλαχτεί σε μία διορατική – σε ένα μακροπρόθεσμο όραμα, έτσι τουλάχιστον όπως θα το επιθυμούσαν οι Η.Π.Α.

(β)  Η Ρωσία, για πρώτη φορά στην ιστορία της, ευρίσκεται στη διαδικασία μετατροπής της σε ένα πραγματικό εθνικό κράτος – μία εξέλιξη που δεν είναι μόνο εξαιρετικά σημαντική αλλά, επίσης, αγνοείται γενικότερα. ]

Η τσαρική αυτοκρατορία με τον πολυεθνικό, αλλά πολιτικά παθητικό σε μεγάλο βαθμό πληθυσμό της, τελείωσε με τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο – έχοντας αντικατασταθεί από την μπολσεβίκικη, δήθεν ανεξάρτητη ένωση εθνικών δημοκρατιών (Σοβιετική Ένωση), η ηγεσία της οποίας βρισκόταν στην πραγματικότητα σε ρωσικά χέρια.

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 οδήγησε στην ξαφνική δημιουργία ενός κυρίως ρωσικού κράτους, ως απογόνου της – καθώς επίσης στη μετάλλαξη των μη ρωσικών δημοκρατιών της πρώην σοβιετικής ένωσης σε τυπικά ανεξάρτητα κράτη. 

Τα κράτη αυτά εδραιώνουν σήμερα την ανεξαρτησία τους – χρησιμοποιώντας τόσο τη Δύση, όσο και την Κίνα με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικές περιοχές, εις βάρος της Ρωσίας.

Εν τω μεταξύ, το μέλλον της Ρωσίας εξαρτάται από την ικανότητα της να μετατραπεί σε ένα σημαντικό εθνικό κράτος, με μεγάλη επιρροή, το οποίο να είναι μέρος μίας ενωμένης Ευρώπης. Εάν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα είχε δραματικές αρνητικές συνέπειες όσον αφορά την ικανότητα της Ρωσίας να αντισταθεί σε μία κλιμακούμενη εδαφική και δημογραφική πίεση εκ μέρους της Κίνας – η οποία, λόγω της αυξανόμενης ισχύος της, είναι όλο και περισσότερο απρόθυμη να τηρήσει τις άνισες συμφωνίες που της έχει επιβάλλει η Ρωσία στο παρελθόν.

(γ)  Η μεγάλη οικονομική επιτυχία της Κίνας απαιτεί από τη συγκεκριμένη χώρα υπομονή, καθώς επίσης τη συνειδητοποίηση ότι, η πολιτική βιασύνη οδηγεί σε κοινωνικό βάρος. 

Η καλύτερη πολιτική προοπτική για την Κίνα στο άμεσο μέλλον είναι να εξελιχθεί στο σημαντικότερο σύμμαχο των Η.Π.Α., όσον αφορά την ανάσχεση του παγκοσμίου χάους κάθε είδους – όπως διαπιστώνεται σήμερα στη Μέση Ανατολή.

Εάν δεν αναχαιτισθεί η βία, τότε θα επεκταθεί στις νότιες και ανατολικές περιοχές τη Ρωσίας, καθώς επίσης στις δυτικές της Κίνας (πρόκειται προφανώς για μία έμμεση αμερικανική απειλή). 

Οι στενότερες σχέσεις μεταξύ της Κίνας και των νέων δημοκρατιών στην κεντρική Ασία, με τα πρώην βρετανικά μουσουλμανικά κράτη στη νοτιοδυτική Ασία (ιδίως με το Πακιστάν), κυρίως όμως με το Ιράν (λόγω της στρατηγικής θέσης του και της οικονομικής του σημασίας), αποτελούν τους φυσικούς στόχους μίας τοπικής γεωπολιτικής δραστηριοποίησης της – οφείλουν όμως να είναι επίσης οι στόχοι μίας παγκόσμιας αμερικανικής και κινεζικής προσέγγισης.

(δ)  Στη Μέση Ανατολή δεν θα υπάρξει καμία ανεκτή σταθερότητα, όσο οι τοπικές οπλισμένες μιλιταριστικές ομάδες θα υπολογίζουν ότι, θα είναι αυτές που θα επωφεληθούν από την εδαφική νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις θα μπορούν να ασκούν μία πολιτική εξτρεμιστικής βίας.

Η κατάσταση αυτή είναι δυνατόν να αλλάξει, εάν συνεργασθούν οι Η.Π.Α. με τη Ρωσία και την Κίνα, σε συνδυασμό με μία υπεύθυνη άσκηση βίας (στρατιωτικών επιχειρήσεων) από τα εδραιωμένα κράτη της περιοχής – όπως είναι το Ιράν, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος. 

Η Σαουδική Αραβία δημιουργεί αμφιβολίες, σχετικά με την ικανότητα της να διαδραματίσει έναν εποικοδομητικό ρόλο στην περιοχή - μεταξύ άλλων επειδή προωθεί το θρησκευτικό φανατισμό.

Επιμύθιο

Ολοκληρώνοντας, αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι απόψεις των Αμερικανών, όσον αφορά τη νέα γεωπολιτική τάξη πραγμάτων. 

Συμπεραίνεται δε ότι, θεωρούν μεν ως μεγαλύτερη απειλή για την παγκόσμια ηγεμονία τους την Κίνα, αλλά φοβούνται σε μεγάλο βαθμό τη Ρωσία – την οποία θέλουν να υποχρεώσουν να μετατραπεί σε ένα εθνικό κράτος, εγκαταλείποντας το αυτοκρατορικό παρελθόν της.

Σε κάθε περίπτωση, ο στόχος ορισμένων σημαντικών προσωπικοτήτων της υπερδύναμης είναι να μην υπάρξει άλλη ηγεμονική δύναμη στον πλανήτη, όταν δεν θα μπορεί πλέον η ίδια να τα καταφέρει – αλλά μία συμμαχία των ισχυρών κρατών, υπό την ίδια, τη Ρωσία και την Κίνα. 

Ενδιαφέρουσα είναι η πρόταση της ένωσης της Ρωσίας με την Ευρώπη, την οποία φυσικά δεν επιθυμεί με κανέναν τρόπο η Γερμανία – αφού δεν θέλει κανένα αντίπαλο δέος στην περιοχή της, ενώ προσπαθεί να ανεξαρτητοποιηθεί από της Η.Π.Α., με τη βοήθεια της ΕΕ.

                               ΣυγγραφέαςΑλέξης Ζακυνθινός, Senior Analyst (Geopolitics)