«Grexit ή Παραμονή στο Ευρώ»: Ανάλυση της Γερμανικής Απόφασης

Στην παρούσα μελέτη θα επιχειρηθεί να αναλυθεί το σκεπτικό της γερμανικής απόφασης για παραμονή ή όχι της χώρας μας στο €, μέσα από την εφαρμογή της «Πολυευρυστικής Θεωρίας Απόφασης».

Η θεωρία αυτή συνδυάζει στοιχεία τόσο της γνωστικής ψυχολογίας όσο και στοιχεία απ’ τον ορθολογικό τρόπο λήψης απόφασης.

Βοηθάει στην επιλογή λήψης απόφασης μεταξύ εναλλακτικών επιλογών, σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας, εξωτερικής πολιτικής, εξωτερικής οικονομικής πολιτικής, αλλά και σε εγχώριες πολιτικές αποφάσεις και βρίσκει εφαρμογή τόσο σε στατικό όσο και σε δυναμικό πλαίσιο, ακόμη και υπό συνθήκες αβεβαιότητας.

Σε 1η φάση η μέθοδος αυτή προκρίνει τις επιλογές που προκαλούν το μικρότερο «κόστος» για τον λήπτη απόφασης, ενώ σε δεύτερο στάδιο εφαρμόζεται ο ορθολογικός τρόπος λήψης απόφασης. 

Στη συγκεκριμένη θεωρία, στο πρώτο στάδιο, το «κόστος» υπολογίζεται κυρίως σε όρους πολιτικών συνεπειών. 

Η μέθοδος αυτή έχει εφαρμοστεί στο παρελθόν για να εξηγήσει αποφάσεις αμερικανών προέδρων, πολιτικών ηγετών μη-δημοκρατικών καθεστώτων, ακόμη &επιλογές τρομοκρατικών ομάδων.[1]

Εν συντομία, η μέθοδος ακολουθεί τα εξής «βήματα»: 
1) τίθεται το βασικό ερώτημα (στην περίπτωση μας «Παραμονή της Ελλάδας στο Ευρώ ή Grexit») 

2) εντοπίζονται οι εναλλακτικές επιλογές του λήπτη απόφασης –εν προκειμένω της Γερμανίας- («Διάσωση Ελλάδας» ή «Grexit») 

3) ορίζονται οι «διαστάσεις» ή τα «κριτήρια» λήψης της απόφασης και 4) αξιολογούνται οι επιδράσεις αυτών των κριτηρίων για κάθε απόφαση με βάση μια προεπιλεγμένη κλίμακα (στην περίπτωση μας από «-10 έως 10», ανάλογα με το πόσο θετική ή αρνητική επίπτωση έχουν). 

Επίσης, δύναται να υπολογιστούν συντελεστές στάθμισης για κάθε εναλλακτικό κριτήριο, προσδιορίζοντας την βαρύτητα του κάθε κριτηρίου στην τελική απόφαση. Τέλος, αθροίζονται οι αξιολογήσεις κάθε εναλλακτικής επιλογής και προκρίνεται αυτή με το μεγαλύτερο άθροισμα.

Με βάση τα ανωτέρω, παρατίθενται τρεις πίνακες:
Οι πρώτοι δύο αφορούν τον τρόπο στάθμισης-βαρύτητας του κάθε κριτηρίου επιλογής. 

Ο τρίτος είναι ο βασικός πίνακας της μελέτης και αναλύει την αξιολόγηση ανά κριτήριο και την τελική αξία κάθε απόφασης. 
Μετά την παράθεση κάθε πίνακα, παρατίθενται πληροφοριακά στοιχεία που βοηθούν στην επεξήγηση των πινάκων, καθώς και στον τρόπο αξιολόγησης των κριτηρίων, ο οποίος προφανώς και ενέχει κάποιο βαθμό υποκειμενικότητας.

1.1 Πίνακας Υπολογισμού Βαρύτητας των Συντελεστών Στάθμισης των Κριτηρίων

ΚΡΙΤΗΡΙΑ
	Α Χρήματα που χρειάζονται για την διάσωση της Ελλάδας	Β Κόστος Πιθανής Διάλυσης     Ευρωζώνης	C Εσωτερικός πολιτικός αντίκτυπος για τη Γερμανία (βραχυπρόθεσμα)	D Χρήματα που παιτούνται για τη διατήρηση άλλων χωρών εντός Ευρωζώνης σε περίπτωσηGrexit
A Χρήματα που χρειάζονται για την διάσωση της Ελλάδας	-	Β2	C1	D2
B Κόστος Πιθανής Διάλυσης   Ευρωζώνης	-	-	B2	B1
C Εσωτερικός πολιτικός αντίκτυπος για τη Γερμανία(βραχυπρόθεσμα)	-	-	-	D-C (Ισοδύναμα)
D Χρήματα που απαιτούνται για τη διατήρηση άλλων χωρών εντός Ευρωζώνης σε περίπτωσηGrexit	-	-	-	-

Επεξήγηση Πίνακα Στάθμισης: 
Σε κάθε τετράγωνο συγκρίνονται δύο κριτήρια, όπου ορίζονται απ’ την αντίστοιχη οριζόντια και κάθετη στήλη. 
Όπου υπάρχει συμπλήρωση με γράμμα και αριθμό, αναγράφεται το κριτήριο που έχει μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς και η διαφορά αξιολόγησής του σε σχέση με το εναλλακτικό κριτήριο (με βάση την κλίμακα «1 έως 3», όπου 1= μικρή διαφορά, 2= μέτρια διαφορά, 3 = μεγάλη διαφορά). 
Όπου υπάρχει «παύλα» σημαίνει ότι είτε προκύπτει σύγκριση του ίδιου κριτηρίου, είτε η σύγκριση των 2 κριτηρίων έχει ήδη γίνει σε προηγούμενη γραμμή.

1.2 Πίνακας Βαρύτητας Συντελεστών Στάθμισης

Α	0[2]
B	50%
C	20%
D	30%

	ΚΡΙΤΗΡΙΑ	Β Κόστος Πιθανής Διάλυσης Ευρωζώνης	C Εσωτερικός πολιτικός αντίκτυπος για τη Γερμανία (βραχυπρόθεσμα)	D Χρήματαπου Απαιτούνται για τη διατήρηση άλλων χωρών εντός Ευρωζώνης σε περίπτωσηGrexit	ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
	ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΤΑΘΜΙΣΗΣ	0,5	0,2	0,30
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ	Διάσωση Ελλάδας	9	-8	8	5,3
	Grexit	-8	8	-7	-4,5

Συνεπώς, με βάση τον ανωτέρω πίνακα η προτιμότερη επιλογή για τη γερμανική ηγεσία είναι η διάσωση της Ελλάδας και η παραμονή της στην Ευρωζώνη. 

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ακόμα&αν δεν χρησιμοποιηθεί στάθμιση στα κριτήρια, πάλι η επιλογή της διάσωσης είναι προτιμότερη του Grexit (σε αυτή την περίπτωση οι αντίστοιχες αξίες είναι 9 & -7).

** Όπως προαναφέρθηκε, η θεωρία αυτή προβλέπει ότι σε πρώτη φάση επιλέγονται οι αποφάσεις με το μικρότερο πολιτικό κόστος και κατόπιν αξιολογούνται όλες οι εναλλακτικές επιλογές. 

Με βάση την παραδοχή αυτή, θα έπρεπε άμεσα να προκριθεί η επιλογή του Grexit (έχει σε πρώτη ανάγνωση μικρότερο πολιτικό κόστος σε σχέση με τη διάσωση της Ελλάδας). 

Αν συνυπολογιστούν όμως οι συνέπειες σε οικονομικό επίπεδο για την Γερμανία(απώλεια ποσού δανεισμού, κόστος ενίσχυσης των άλλων κρατών για να μην υπάρξει διάλυση της Ευρωζώνης, πιθανότητα διάλυσης Ευρωζώνης με ότι αυτό συνεπάγεται) & το πολιτικό κόστος που αυτές επιφέρουν, τότε δεν μπορεί να προκριθεί άμεσα καμία από τις δύο εναλλακτικές αποφάσεις. 

Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι δύο εναλλακτικές επιλογές στον «Πίνακα Απόφασης».**

                                              Πληροφορίες Αξιολόγησης Κριτηρίων

►Εσωτερικός Πολιτικός Αντίκτυπος για τη Γερμανία Βραχυπρόθεσμα:

Το ποσοστό των Γερμανών που επιθυμούν Grexit είναι 58%, ενώ αντίθετοι με αυτή την επιλογή είναι το 28%. [3]

►Κόστος Πιθανής Διάλυσης Ευρωζώνης: Πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια.

Οι εκτιμήσεις ποικίλουν από κάποιες δεκάδες δις έως και ποσά που υπερβαίνουν το 1 τρις. Μια μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό του γερμανικού ινστιτούτου Bertelsmann Stiftung και δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2012, εκτιμά ότι το κόστος του Grexit για τις 42 κορυφαίες οικονομίες του κόσμου θα φθάσει τα €674 δις. Αν το Grexit προκαλέσει dominoeffect, οδηγώντας στην έξοδο της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας από την Ευρωζώνη, τότε το κόστος θα ανέλθει στο ποσό των €17,2 τρις. Στην περίπτωση αυτή, η Γερμανία θα υποστεί κόστος € 1,7 τρις.[4]
Σε μια έρευνα του ίδιου ινστιτούτου το 2013, είχε εκτιμηθεί ότι η διάλυση του Ευρώ & η επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο θα επιφέρει απώλειες ύψους €1,2 τρις για την περίοδο 2013-2025. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν η Γερμανία υποχρεωνόταν να διαγράψει το 60% του ελληνικού, ισπανικού, πορτογαλικού και ιταλικού χρέους, θα εξακολουθούσε να έχει καθαρό κέρδος από τη διατήρηση του Ευρώ[5]. 

Τον Ιανουάριο του 2015, το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών (Ifo) του Μονάχου 

εκτίμησε ότι μια ελληνική χρεοκοπία εντός της Ευρωζώνης θα κόστιζε στη Γερμανία €77,1 δις, ενώ η χρεοκοπία με έξοδο από το ευρώ θα κοστίσει € 75,8 δις[6]. 

Η έρευνα του ινστιτούτου Bruegel απέρριψε τους αριθμούς της έκθεσης του Ifo, συμπεραίνοντας ότι οι επιπτώσεις ενός Grexit είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν και σε κάθε περίπτωση η διάσωση της Ελλάδας είναι φθηνότερη από ένα Grexit[7]. 

To Reuters ανέφερε ότι η ΕΚΤ θα υποστεί απώλειες δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ λόγω της έκθεσής της στην Ελλάδα μέσα από τον ELA που προσεγγίζει πλέον τα €86 δις (20/6/2015), ένα ποσό που πολλαπλασιάζεται μέσω του ευρωπαϊκού συστήματος πληρωμών Target 2[8]. 

Τέλος, η πιο πρόσφατη εκτίμηση για το κόστος του Grexit, ανήκει στην οικονομική επιθεώρηση «Wirtschaftswoche», η οποία επικαλείται υπολογισμούς του Ifo και κάνει λόγο για απώλειες €85,2 δις για τη Γερμανία και €305 δις σε επίπεδο Ευρωζώνης συνολικά[9].

Η διάλυση της Ευρωζώνης μπορεί να προκύψει, επίσης, αν η Ελλάδα καταφέρει να έχει επιτυχή οικονομική πορεία μετά το Grexit, δίνοντας έτσι το παράδειγμα σε άλλα κράτη-μέλη ώστε να ακολουθήσουν την επιλογή της. 

Το ενδεχόμενο αυτό έχουν τονίσει οικονομολόγοι, όπως ο PaulKrugman, o Jean Pisani-Ferry, o Thomas Piketty, ακόμη και ο επικεφαλής της Κομισιόν, Jean-Claude Juncker[10].

- Χρήματα που θα χρειαστεί η Ελλάδα για να διασωθεί εντός Ευρώ:

Χωρίς να μπορεί να υπολογιστεί με ακρίβεια κάποιο χρηματικό ποσό, γερμανικές εκτιμήσεις το τοποθετούν κοντά στα 20 δις ευρώ[11]. Το ποσό αυτό θα μπορούσε να αυξηθεί, αν συνυπολογιστεί πιθανή κεφαλαιακή παροχή 35 δις μέσω του «Πακέτου Γιούνκερ[12]», εξόφληση κατοχικού δανείου (περί τα €11 δις[13]), επιστροφή μέρους των κερδών της ΕΚΤ από την αγορά ελληνικών ομολόγων μέσω του προγράμματος SMP κλπ.

- Χρήματα που θα χρειαστούν για τη διατήρηση άλλων χωρών εντός Ευρωζώνης σε περίπτωση Grexit: Αδύνατο να υπολογιστεί έστω και προσεγγιστικά κάποιο ποσό, καθώς θα εξαρτηθεί από την αποτελεσματική ή μη λειτουργία των μηχανισμών σταθεροποίησης της Ευρωζώνης (ESM), την «ψυχολογική αντίδραση» των αγορών σε παγκόσμιο επίπεδο, την αξίωση για «κούρεμα» χρέους από άλλα κράτη προκειμένου να μην εγκαταλείψουν το Ευρώ, καθώς και την πιθανότητα δημιουργίας dominoeffect εντός Ευρωζώνης. Λογικά, -στην καλύτερη περίπτωση- θα ανέλθει σε κάποιες δεκάδες δις ευρώ.

                                                                           Επίλογος

Η ανωτέρω μέθοδος λήψης αποφάσεων ακολουθεί ένα θεωρητικό υπόδειγμα που έχει τεχνικά στοιχεία, ενώ υπόκειται και σε έντονο βαθμό υποκειμενικότητας ως προς την επιλογή αλλά και την αξιολόγηση των κριτηρίων, γεγονός που σημαίνει ότι είναι πιθανό να διαψευστεί από τα πραγματικά μελλοντικά γεγονότα. 

Επιπλέον, το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης διαπραγμάτευσης εξαρτάται και από τις αποφάσεις της ελληνικής πλευράς και συνεπώς ένας αντίστοιχος πίνακας απόφασης θα έπρεπε να κατασκευαστεί για την ελληνική κυβέρνηση. 

Αυτό που επιχειρήθηκε, ήταν μια όσο το δυνατόν αντικειμενική και ρεαλιστική απεικόνιση και αξιολόγηση του πραγματικού «φάσματος επιλογών» ενός Γερμανού λήπτη απόφασης.

Εντούτοις, η ίδια η Ιστορία μας διδάσκει συχνά, ότιαπρόβλεπτα γεγονότα ή μη-ορθολογικές συμπεριφορές προκαλούν ακραίεςπολιτικο-οικονομικές και στρατιωτικές εξελίξεις. 

Ιδιαίτερα στην περίπτωση της Γερμανίας, ο ανορθολογισμός μετατράπηκε σε κανόνα στην περίπτωση των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, και συνεπώς κάθε μη-γραμμική ή μη ρασιοναλιστική λήψη απόφασης δεν μπορεί να αποκλειστεί στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης.

================================================================

[1] “Applied Decision Analysis: Utilizing Poliheuristic Theory to Explain and Predict Foreign Policy and National Security Decisions”, International Studies Perspectives, 6, 2005. pp. 94-98.

[2]Απ’ τον πίνακα, προκύπτει ένα συμπέρασμα που αρχικά μπορεί να ξενίζει τον αναγνώστη: ότι το κριτήριο «Χρήματα που χρειάζονται για την διάσωση της Ελλάδας» έχει μηδενική βαρύτητα και συνεπώς πρέπει να αφαιρεθεί απ’ τον τελικό πίνακα απόφασης. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο παράγοντας αυτός από μόνος του είναι αδιάφορος για τη Γερμανία, αλλά ότι το κόστος διάσωσης είναι σχετικά χαμηλό και συνεπώς προβληματίζει κυρίως η αρνητική επίδραση του στη γερμανική δημόσια γνώμη και όχι τόσο το ύψος των χρημάτων που απαιτούνται.

[3] «Δημοσκόπηση: Το 58% των Γερμανών λένε “ναι” σε Grexit», Πρώτο Θέμα, 17/6/2015.http://www.protothema.gr/politics/article/485286/dimoskopisi-to-58-ton-germanon-lene-nai-se-grexit/

[4]Petersen, Thieß, “Greece's Withdrawal from the Eurozone Could Cause Global Economic Crisis”, Bertelsmann Stiftung, 17/10/2012. https://www.bertelsmann-stiftung.de/en/presse-startpunkt/press/press-releases/press-release/pid/euro-austritt-griechenlands-koennte-weltweite-wirtschaftskrise-ausloesen/

tx_rsmbstpress_pi2[page]=3&cHash=7e96ba15d2cd6c87b0a09a1f96445ba6

[5]“How Germany Benefits from the Euro”, Bertelsmann Stiftung, Policy Brief 2013/1. http://www.ged-project.de/wp-content/uploads/2014/12/3b_PolicyBrief_Vorteile_Euro-Mitgliedschaft_ENGLISCH.pdf

 [6] Möglicher Verlust des Deutschen Staates Bei Einem Staatskonkurs Griechenlands”, Ifo, 6 January 2015.   http://www.cesifo-group.de/ifoHome/presse/Pressemitteilungen/Pressemitteilungen

Archiv/2015/Q1/press_20150106_Griechenland/main/0/text_files/file0/document/GRexit_Haftung_Deutschlands.pdf

[7] Darvas, Zsolt, and Hüttl, Pia, “Why a Grexit is More Costly for Germany than a Default Inside the Euro Area”, Bruegel, 16 January 2015.

http://www.bruegel.org/nc/blog/detail/article/1542-why-a-grexit-is-more-costly-for-germany-than-a-default-inside-the-euro-area/

 [8]http://uk.reuters.com/article/2015/03/31/uk-ecb-greece-costs-analysis-idUKKBN0MR16G20150331

 [9] « Η ελληνική χρεοκοπία θα κόστιζε 85,2 δισ. ευρώ στη Γερμανία», Euro2day, 19/6/2015. http://www.euro2day.gr/news/economy/article/1342601/h-ellhnikh-hreokopia-tha-kostize-852-dis-evro-sth.html

[10] - Worstall, T., “Krugman's Right Again; Grexit's A Problem If Greece Succeeds, Not If It Fails”, Forbes, 26/5/2015. http://www.forbes.com/sites/timworstall/2015/05/26/krugmans-right-again-grexits-a-problem-if-greece-succeeds-not-if-it-fails/

- «Pisani-Ferry: Η Tριπλή Aπειλή του Grexit», Euro2day, 3/3/2015. http://www.euro2day.gr/specials/opinions/article/1309033/pisani-ferry-h-triplh-apeilh-toy-grexit.html

- «Τομά Πικετί: “Υποκριτές… Αρχή του τέλους της ΕΕ το Grexit”», http://mignatiou.com, 3/4/2015. http://mignatiou.com/2015/04/ipokrites-lei-toma-piketi-archi-tou-telous-tis-ee-to-grexit/

- «Γιούνκερ: Eνα Grexit θα Πλήξει την Εμπιστοσύνη στο Ευρώ», Euro2day, 31/5/2015. http://www.euro2day.gr/news/economy/article/1337905/gioynker-ena-grexit-tha-plhxei-thn-e

mpistosynh-sto.html

[11] «Γερμανικός Τύπος: Η Ελλάδα θα Χρειαστεί και Νέο Πακέτο Διάσωσης 20 δισ.», Πρώτο Θέμα, 25/2/2015.

http://www.protothema.gr/economy/article/454372/verolino-i-ellada-tha-hreiastei-kai-neo-paketo-diasosis-20-dis-to-kalokairi/

[12] «Γιούνκερ: Πακέτο ανάπτυξης 35 δισ. ευρώ για την Ελλάδα ως το 2020», Το Βήμα, 5/6/2015.

http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=710351

[13] «Στα 11 δισ. Ευρώ οι Οφειλές της Γερμανίας από το Κατοχικό Δάνειο», Τα Νέα, 10/1/2015.

http://www.tanea.gr/news/politics/article/5197417/sta-11-dis-eyrw-oi-ofeiles-ths-germanias-apo-to-katoxiko-daneio/

Tagged unde

                                               ΠΗΓΗ:www.presscode.gr